Tíminn - 24.12.1993, Page 7

Föstudagur 24. desember 1993

7
Krakkneytendur
I bandarfsku slömmi.
bandarískra blökkumanna, td. séra
Louis Farakand, eru orðnir sann-
færðir um kynþáttahatur (hvítra
manna) sé á bak við krakkið, að
valdakerfi hvítra manna standi að
útbreiðslu krakksins beinlínis til að
eyðileggja blökkumannasamfélag-
ið.'
í nokkur ár var krakkplágan fyrst
og fremst bundin við bandaríska
blökkumenn, einfaldlega vegna
þess að Calihringurinn græddi svo
mikið á þeim markaði að hann sá
ekki ástæðu til að leita annað.
Collins heldur áfram: Undir árs-
lok 1990 fóru að sjást merki þess að
krakksalan á bandaríska markaðn-
um hefði náð hámarki. Fór þá Gil-
berto Rodriguez Orejula, forstjóri
Calihringsins, mikill bissnissmaður
sagður og kallaður „Skákmaður-
inn', að athuga möguleika á að
koma krakki á markað í Evrópu.
Athygli hans viðvíkjandi þeirri álfu
beindist fyrst einkum að Bretlandi
og þá helst blökkumönnum þar. í
Bretlandi sem Bandaríkjunum hafa
blökkumenn, sérstaklega þeir efna-
minni þeirra, safnast saman í viss-
um borgarhlutum, sem gjaman
hafa orð á sér fyrir óreiðu, eiturefni
og glæpi. Stærstir eru þessir borgar-
hlutar í Lundúnum, Birmingham
og Manchester.
Jamaísk gengi, spænskt
samband
í Bretlandi setti hringurinn sig í
samband við götugengi Jamaíku-
manna, sem þar eru allfjölmennir.
Þeir eru einnig margir í Bandarikj-
unum og mun hringurinn hafa við
þetta notfært sér sambönd milli Ja-
maíkumanna vestan hafs og austan.
Jamaísk gengi í Bandaríkjunum em
meðal þeirra athafnasömustu í
krakkdreifingtmni þar, og þau virð-
ast hafa dreifingu á þeirri vöm í
Bretlandi að mestu á sinni könnu.
Þeir, sem stjórna framleiðslu og
dreifingu á krakki í Bandaríkjunum,
em yfirleitt Kólombíumenn, en í
Bretlandi, þar sem fátt er Kólombíu-
manna, sjá Jamaíkumenn eimiig
um stjómunarstörfin fyrir hringinn.
Þessir yfirmenn eru flestir frá
Bandaríkjunum, margreyndir úr
krakkviðskiptum jamaískra gengja
þar.
Ljóst er að viðleitni Calihringsins
til að opna sér krakkmarkað í Bret-
landi hefur þegar borið verulegan
árangur og er þegar farin að leiða af
sér „hrollvekjandi ofbeldisöldu'
þarlendis.
Calihringurinn hefur einnig í
undirbúningi að koma krakki á
markað víðar í Evrópu. Ekki var
jámtjaldið fyrr fallið en hringurinn,
sem starfar að miklu leyti gegnum
lögleg felufyrirtæki, var farinn að
fjárfesta í stórum stíl í Evrópu aust-
anverðri. Sérstaklega keyptu fyrir-
tæki á vegum hringsins flutninga-
fyrirtæki, fasteignir, skipaútgerðir
og vöruhús og í Sevastopol á Krím
keyptu þau sér hafnaraðstöðu.
Til að koma krakkinu, eða kóka-
íni sem það er unnið úr, tíl Bret-
lands hefur Calihringurinn hingað
til notað svokallað „spænskt sam-
band' (Spanish Connection).
Hringurinn á auk annars skipaút-
gerðir, sem sinna löglegum vöru-
flutningum ásamt öðm. Skip þeirra
sigla yfirleitt undir þægindafánum
Panama og Líberíu. Sigli skip þessi
með kókaín á Bretlandsmarkað,
láta þau úr höfn í Suður-Ameríku
og afhenda að næturlagi fiskibátum
úti fyrir norðvesturströndum Spán-
ar kókaínsendingamar. Frá Spáni er
kókaínið síðan flutt til Bretlands yfir
Frakkland. Minnkandi tollaeftirlit,
sem fylgir Evrópusammnanum,
auðveldar þá flutninga.
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
Tíðni ofbeldisglæpa í Banda-
ríkjunum er slík, miðað við
það sem tun það sést í fjöl-
miðlum og sagnfræðiritum, að ætla
má að þau séu í þeim efnum í sér-
flokki meðal þróaðri ríkja í heimin-
um. Um 20.000 manns em myrtir
árlega þar í landi og nauðganir em
sextán sinnum algengari þar en í
Japan, að tiltölu við fólksfjölda. íbú-
ar hryðjuverkaborgarinnar Belfast
em að sögn að miklum mun ömgg-
ari um líf og limi en íbúar sumra
bandarískra borga af svipaðri stærð.
Ástæðumar á bak við þetta óop-
inbera stríðsástand í Bandaríkjun-
um em margar og ber mönnum
ekki saman um hvað valdi þar
mestu um. Margir hallast um þessar
mundir að því að svonefnt krakk
(crack), fremur nýtilkomin fram-
leiðsla frá kókaínbarónum Kólom-
bíu, eigi dijúgan hlut að því hve
gtæpafargan Bandaríkjanna hefur
hríðversnað síðustu ár.
Mesti glæpavaldurinn
Þrír af hveijum fjómm ofbeldis-
glæpum, sem framdir vom í Banda-
ríkjunum s.L ár, áttu rætur að rekja
til eiturefna að meira eða minna
leyti og í því sambandi fór mest fyrir
krakkinu.
Að sögn Lany Collins, bandarísks
rithöfundar sem fjallar um krakk-
hættuna í grein í breska blaðinu
The Sundáy Times, er krakkið
„sterkasta eiturefni sem Vesturlönd
hafa nokkm sinni þurft að fást við. í
innborgum (inner dties) Bandaríkj-
anna hefur cif völdum þess risið alda
ofbeldis, þjáninga og félagslegrar
upplausnar sem er án fordæma í
sögu landsins.'
Krakk er kókaín, sem breytt hef-
ur verið þannig að hægt er að reyk-
ja það. Áður var algengast með
kókaínneytendum að sprauta efn-
inu í sig, „sniffa' (sjúga upp í nefið)
það eða gleypa. Sé það reykt, drag-
ast áhrifin úr því inn um gervallt yf-
irborð lungnanna. Þar með verða
áhrifin miklu meiri og yfirþyrma
neytandann miklu hraðar en en ef
aðrar inntökuaðferðir em notaðar.
Jonathan Katz, starfsmaður hjá
bandarískri stjómarstofnun sem
hefur eiturefnamisnotkim til með-
ferðar, segir að munurinn á áhrif-
unum, eftir því hvort kókaínið sé
reykt eða ekki, séu eins og á milli
þess „að skjóta af sprengjuvörpu
eða loftbyssu'.
Þessi sterku áhrif endast þó að-
eins í 40 sekúndur í lengsta lagi.
Áhrif frá „sniffuðu' kókaíni endast
hinsvegar í 20-30 mínútur og af
heróínsprautu í klukkustundir.
Áhrifin frá krakkinu em ekki ein-
ungis miklu sterkari, meðan þau
standa yfir, heldur verður krakk-
neytandinn venjulega eftir fáeinar
mínútur viðþolslaus af löngun í
meira krakk. Þar að auki þarf
krakkneytandinn meira og meira af
krakki til að komast í vímu, þar eð í
hvert skipti sem hann reykir krakk
minnkar svokallað dópamín, efni
það í líkamanum sem hann notar til
að ná fram áhrifunum.
„Engir gamlir krakk-
hausar..."
Ánetjaður krakknotandi verður,
þegar hann er ekki í vúnu, gagntek-
inn af þunglyndi og ofsóknarbijál-
æði, sem magnar upp hatur hans
gagnvart umhverfinu eða einhveij-
um hluta þess. Hann gerir hvað sem
er til að ná í krakk og ljóst er orðið
að efni þetta magnar ofbeldishneigð
meira en önnur eiturefni. Dr. Brian
Wells, sem starfar við rannsókna-
stöð um eiturefni í Lundúnum, seg-
ir: „Heróínneytendur eru yfirleitt
líklegastir til að stela stereótækjum
Krakklð
Eiturógnin mesta
úr bflum, bijótast inn eða grípa með
sér verðmæta hluti til að eignast
peninga fyrir næsta skammti, en
þeir ráðast yfirleitt ekki á fólk. Ein-
kenni krakkneytenda er hinsvegar
hve fljótir þeir eru til ofbeldis.'
Þeir, sem reykja krakk, eru líka
enn fljótari til að ánetjast því ger-
samlega en þeir sem láta í sig önnur
eiturefni. Margir þeirra verða
krakksjúklingar eftir að hafa reykt
efnið aðeins einu sinni og þrír af
hveijum fjórum verða sjúkir í það
eftir aðeins þijú skipti. Ósannað er
enn sem komið er að hægt sé að
lækna fólk af krakkfikn. Flestir þeir
sem ánetjast krakki byija að reykja
það ungir að árum og lifa yfirleitt
ekki mjög lengi eftir það. í banda-
rísku slömmunum er sagt: „Engir
gamlir krakkhausar eru til."
Það er ekki lengra síðan en 1985
að krakkið komst í stórum stfl á
markað í Bcmdaríkjunum. Það eru
eiturefnahringar Kólombíu, sem
standa fyrir framleiðslu þess og
dreifingu á því eins og öðru kókaíni,
og neytendur þess eru fyrst og
fremst íbúar blökkumannahverfa
bandarískra borga. Sagan af því
hvemig krakkið kom til og hvemig
það breiddist út er í stórum dráttum
á þessa leið, að sögn áðumefnds
Collins:
Kókaín fátæka mannsins
Helsti markaður kólombísku
kókaínhringanna, sem hafa aðal-
stöðvar í borgunum Medellín og
Cali, hefur löngum verið Bandcirík-
in. Lengi vel vom þarlendir kókaín-
neytendur einkum fólk í efnaðri
lögum samfélagsins, uppar í Wall
Street, fólk ofarlega í myndbanda-,
tónlistar-, sjónvarps- og skemmt-
anabransanum, stöndugt fólk hvítt
sem safnaðist saman á háttmetnum
stöðum eins og Aspen, Beveriy Hills
og Hamptons, svartir íþróttamenn
og skemmtikraftar vel í álnum
o.s.frv. Flest þetta fólk „sniffaði'.
Síðla árs 1983 fór að draga úr um-
ræddri neyslu hjá þessu fólki. Þetta
hafði í för með sér lækkandi verð á
kókaíni og hringamir í Kólombíu
sáu fram á kreppu í sinni fram-
leiðslugrein.
Kókaínið hafði til þessa lítt náð til
efnaminna fólks, sökum þess hve
dýrt það var, en með minnkandi
neyslu efnaðra fólks á því tóku
kókaínhringamir, sem hafa efna-
rannsóknastofur og margt vísinda-
manna á sínum snærum, að ein:
beita sér að því að finna upp aðferð
til að framleiða ódýrara afbrigði af
kókaíni, beinlínis með það fyrir
augum að koma því á markað í
blökkumannagettóum Bandaríkj-
anna. Þetta tókst um síðir efnafræð-
ingi í þjónustu kókaínhringsins í
Cali, sem snemma árs 1990 hafði
yfirstigið Medellínhringinn, er fram
að því var um-
svifamestur í þess-
ari framleiðslu-
og viðskiptagrein.
(Calihringurinn
stendur nú fyrir
um 80% alls
kókaínsmygls í
heiminum). Efna-
fræðingur þessi
fann upp aðferð til
að breyta kókaín-
inu þannig að
hægt varð að
reykja það, en til-
raunir til þess
höfðu fram að því
mistekist. Þetta
nýja kókaínaf-
brigði sá hringur-
inn sér fært að
selja á miklu lægra
verði en annað
kókaín. Skammt-
urinn af „venju-
legu" kókaíni
hafði kostað 100
dollara á bandaríska markaðnum,
krakkið kostar tífalt minna. Þeir fá-
tæklingar eru því varla til að þeir
hafi ekki efni á því.
Síðla árs 1984 var Mario Villa-
bona, ungur Kólombíumaður sem
þá var „sendiherra' Calihringsins í
Los Angeles, kvaddur til aðalstöðv-
anna. Þar var honum kennt að búa
til krakk úr kókaíni, en til þess þarf
ekki nema lítinn og ódýran tækja-
búnað. Kominn aftur til Los Ange-
les hóf Villabona framleiðsluna og
kom henni — í gegnum tengilið
sem vann við að raða vörum í hillur
í stórmarkaði — til tveggja helstu
götugengjanna í blökkumanna-
borgarhlutunum. Þetta gekk jafnvel
betur en Calihringurinn hafði
vænst. Eftir þijú ár var áminnstur
tengiliður fyrir löngu hættur að
vinna fyrir sér með því að raða upp í
hillur og orðinn auðkýfingur, sem
spilavítin í Las Vegas slógust um
sem viðskiptavin.
Heimilisiðnaður
í slömmum
Frá Los Angeles fór þetta nýja eitur-
efni, sem fyrst var kallað „rock",
eins og sinueldur yfir blökku-
mannagettó Bandaríkjanna. Æðstir
í því neti, sem stundar framleiðslu
og dreifingu á krakki þarlendis, eru
erindrekar Calihringsins, flestirKól-
ombíumenn. Þeir stjóma á bak við
tjöldin, til að gefa ekki lögreglu
höggstað á sér, og láta gengi
blökkumannahverfanna sjá um
störfin að mestu leyti. Krakkfram-
leiðslan varð heimifisiðnaður í þeim
hverfum. Gettóunglingamir fengu í
hundraðatali vinnu hjá krakkgengj-
unum sem „steerers' (er fylgja lík-
legum viðskiptavinum til sölu-
manna), „cashiers' (sem varðveita
peninga), „couriers' (börn undir
lögaldri er færa viðskiptavinum
skammta), „cookers' (sem sjóða
krakk úr kókaíni), „catchers' (sem
grípa krakkpakka sem kastað er út
um glugga ef lögregla kemur) og
„honchos' (vopnaðirungfingarsem
veija viðskiptin fyrir óvinagengj-
um).
Gengin, sem stunda þetta, auð-
kenna sig á ýmsan hátt; þeir í þeim
sem efnast á viðskiptunum aka
gjaman í hvítum bflum af gerðinni
Nissan Maxima. Að sögn Collins
hefur liturinn á bflunum orðið til
þess að „margir forustumenn
Kólombísk bóndakona við raektun kókajurtar, hráefnisins
sem kókaín er unnið úr.