Tíminn - 17.03.1994, Blaðsíða 17

Tíminn - 17.03.1994, Blaðsíða 17
Fimmtudagur 17. febrúar 1994 Skeið Vflahringsins 17 Lfnur For- skeið Ilættu- skeiB Loka- skeiB Arðsemis- lína 1. Efnahagur þrengist 7. Hfnahagur versnar 13. Efnahagur í rúst Persónu- lína 2. Streita 8. Aukin streita 14. Svefnleysi (sjúkdómar) Fjærumhverfi- lína 3. Streita bltnar á öðrum 9. Umhverfi hættir að skipta máli 15. Kennir öðrum um Nærumhverfi- Ifna 4. Spenna 10. Ræðir ekki um vandamálin 16. Skilnaður? Orku-lína 5. Hvatar til verka minni 11. Hvati til vinnu horfin 17. Svartsýni (sjálfsmorðs- hugleiðingar) Framleiðni- Ifna 6. Minni afurðir 12. Missir stjóm og yfirsýn 18. Einkenni sinnulcysis Undir annarra stjórn Hvað svo? 19. Greiðslustöðvun 20. Gjaldþrot Skeib VÍTAHRINGSINS Sjá meðfylgjandi töflu. Það er ekki algilt að lenda í öllum skeiöum gormsins. Sumir lenda aðeins á þeim skeiðum sem hafa með arð- semina að gera. Þ.e. fjárhag- ur þrengist svo að fjárhags- legt gjaldþrot er að síðustu óumflýjanlegt. Viðkomandi getur hins vegar alveg slopp- ið við önnur skeið gormsins þannig aö hvorki framleiöni né orka minnki og sam- heldni fjölskyldu er gób. Skeið VÍTAHINGINGSINS geta flestir notað til aö finna eigin „"stööu" á línum hans. Sé um að ræða að vera á ein- hverjum punkti hans fyrir utan miðju, er hægt að lesa sér til um möguleika sem í fljótu bragði eru fyrir hendi, annað hvort sem leið aftur inn að miðju eða sem leið út úr aðstööunni. Þess ber þq ab geta, að þetta eru aðeins tillögur en ekki heilagur sannleikur. Þessar tillögur verða ékki kynntar hér þar sem um of langt mál yröi aö ræða. Gert er ráö fyrir að á for- stigum VÍTAHRINGSINS sé aubveldast fyrir einstakling- inn að snúa neikvæöri þró- un við en síðar meir. Því fjær miðju sem viðkomandi fer, því erfiðara er að snúa viö þrátt fyrir utanaðkom- andi hjálp. Þetta er þó ekki ómögulegt eins og reynslan sýndi í Danmörku. Spumingar sem kalla á svör eru tólf. Tilgangurinn með þeim er að auka notagildi VÍTAHRINGSINS við raun- veralegar aðstæöur. þær era: 1. Hver er orsök kreppunn- ar? 2. Hefur bóndinn ákveðin markmið með búskapnum? 3. Hvernig voru eigenda- skiptin framkvæmd á bú- jörðinni? 4. Hvemig er fjárfest? 5. Hvernig er vinnutilhög- unin á búinu? 6. Hvaða búfjárframleiösla á sér stað? 7. Hvaða stjómtæki era not- uð og hvaða ráðgjafaþjón- usta er í boði? 8. Hvernig er sambandið við umhverfið? 9. Hvernig er fjölskyldu- mynstrið? 10. Hvernig er námsferill bóndans/stjómandans? 11. Hvernig eru núverandi aöstæður? 12. Hvaða möguleika hefur framtíðin upp á að bjóba? í fæstum tilfellum er hægt að gefa eitthvert eitt ákveðib og algilt svar við þessum spumingum. Ýmsar ástæður verða þess valdandi að áður vel rekið og blómlegt bú lendir í vítahring skulda og annarra rauna. Oftast er um samverkandi orsakaþætti að ræða úr nær og fjær um- hverfi búsins, ásamt innri og ytri aðstæðum þess. Aöstæöur bænda Bændur búa við innri og ytri rekstrarskilyrði eins og aðrir atvinnurekendur. Þessi skilyrði marka starfsgrund- völl búsins. Með innri skil- yrðum er átt við óskir bónd- ans, sterkar og veikar hliðar. Hér hefur viðkomandi ein- staklingur möguleika á að hafa þau áhrif sem hann æskir. Við sjálfskönnun á sterkum hliðum kemur oft í ljós frekari styrkur á ein- hverjum sviðum sem gefur viðkomandi möguleika á að styrkja enn frekar eigin stöðu. Þannig er oft hægt að vega upp á móti veikum hliðum viðkomandi. Ytri skilyrði bóndans eru möguleikar og takmarkanir sem umhverfið setur honum og hann getur ekki alltaf haft áhrif á. Sjálfstæðum atvinnurek- endum er nauðsynlegt að hafa sett sér markmiö meö rekstrinum. Þetta á ekkert síður við um bændur. Mark- mið er æskilegt framtíöará- stand og stjórntæki bónd- ans. Til þess að markmið nötist sem stjórntæki þurfa þau að vera mælanleg, raun- hæf, innbyröis samræman- leg og stillanleg í forgangs- röð. Mælanleg markmið inni- halda kröfu bóndans til arð- semi ofl. (ósk, þörf), kosti og leiðir til ab ná markmiðinu og mat á árangrinum (gagn- rýni og athugun). Bóndinn býr einnig viö svokallað fjær og nær um- hverfi. Fjær umhverfi er það umhverfi sem bóndinn er í flestum tilfellum háöur en hefur lítil sem engin áhrif á. Nær umhverfið er það um- hverfi sem bóndinn er háð- ur og það (umhverfið) er háð honum. Hið óháða fjær umhverfi er t.d. veðrið, Alþingi (ríkis- stjóm) alþjóbaþróvm, stéttar- félög og tækniþróun. Hér hefur bóndinn litla sem enga möguleika á að hafa á- hrif, alla vega ekki sem ein- staklingur. En á móti getur fjær umhverfið haft mikil á- hrif á hann með lögum og reglugerðum (ríkisstjórn), veðurfari (uppskeru) úreld- ingu tækni (endurnýjun véla í ótíma), og inngöngu í al- þjóða samfélög (EB?, EES?). Háða umhverfið er aftur á móti umhvefi þar sem bónd- inn getur haft áhrif sem ein- staklingur og umhverfið hef- ur áhrif á hann. Hér er t.d. um að ræða viðskiptavini, birgja, sveitarfélög, lána- stofnanir, starfsfólk, fjöl- skyldu o.fl. Bóndinn er háö- ur þessum aöilum vegna vináttubanda (fjölskyldan) og þeirra viðskipta sem hann á í, við þá og þeir háö- ir honum vegna þess sama. Rétt er að geta þess hér að því sterkari sem bóndi er fjárhagslega því ,,háðara" verður umhverfið honum og öfugt. Þ.e. sé bóndinn fjár- sterkur er hann ekki "upp á bankann kominn" með lánsfjármagn eða birgja sína með að fá aö taka út í reikn- ing. Þannig mun vera um öll fyrirtæki. Lokaorb Skattalegt uppgjör sýnir að afkoma flestra búgreina fari versnandi. Margir bændur búa eflaust við mjög erfiö rekstrarskilyrði sem um- hverfið hefur sett þeim. Eins og áður er fram komiö byggir kenningin um VÍTA- HRINGINN á rannsókn sem gerð var meðal bænda í kreppu í Danmörku árið 1991. Kenninguna mætti eins laga aö íslenskum að- stæðum og gera svipaða rannsókn hér heima með það í huga, að finna leiðir til að bæta ríkjandi rekstraram- hverfi búanna út frá feng- inni reynslu bænda. Kaupsýslan hf.: Kanar ab skoba ís- lenska Fulltrúar bandarískra neytenda hafa nú til skoðunar fyrstu til- raunasendinguna af vistvænu íslensku kjöti. Kjötið er sér- merkt sem hollustuvara án auka- eða snefilefna, en banda- rísk heilbrigðisyfirvöld heimil- uðu það fyrir skömmu. Einungis lítið magn var sent af kjöti í fyrstu sendingunni, eða 200 kíló. Það er útflutn- ingsfyrirtækiö Kaupsýslan hf. sem stendur fyrir sendingunni. Um er aö ræða kjöt á mismun- andi stigum vinnslu. Allt frá til- búnum neytendapakkningum niður í hráefni fyrir hakk. -ÁG EIIMDBP 200 Verð aðeins kr. 980.000, til 30. nóvember 1993. Með eftir- töldum búnaði: - án vsk. Sjálfvirkt smurkerfi. Baggasparkari. Tvöfaldurhjöruliður í drifskafti við dráttar- vél. Yfirstærð á hjólbörðum. Sópvinduhlíf fyrir smá- gert hey. Tvöfalt bindikerfi með sparnaðarstillingu. Sjálfvirk eða handstýrð gangsetning á bindi- kerfi. Vökvalyft sópvinda. Búnaður að vali kaupenda: Tveggja metra lágbyggö sópvinda með þjöppunarvalsi, sem eykur heymagn í bagga um allt að 20%. Söxunarbúnaður með 14 hnífum. Netbindikerfi. Flotdekk 15-17. Welger-rúllubindivélarnar hafa verið mest seldu vélarnar hér á landi, sem og í Evrópu. Ástæða þess er einstakt gangöryggi, áralöng ending og góð þjónusta sérþjálfaðra þjónustumanna um allt land. Eiaendahandbók á íslensku fvlair öllum Welaer-rúllubindivélunum (J^ Globusi Lágmúla 5, s:681555

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.