Tíminn - 28.06.1995, Blaðsíða 4

4
WÍWÍMVl
Mi&vikudagur 28. júní 1995
itelim
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: )ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Hvar eru
vandamálin?
Fasteignasalar hafa meira vit á húsnæðismálum en
annað fólk. Til þeirra leita allir fjölmiðlar til að fá
fréttir af íbúðamarkaði og hve mikið fjörið er í kaup-
um og sölu á atvinnuhúsnæði. Forstöðumenn bygg-
ingafyrirtækja eru einnig vel marktækir til að gefa
áreiðanlegar upplýsingar um hvers vegna mikil þörf
er ávallt á nýbyggingum. Sérfræðingar félagsmála-
ráðuneytis og Húsnæðisstofnunar ríkisins eru einnig
með á þessum nótum.
Nokkrar eru samt þær spurningar sem enginn þess-
ara aðila reynir að svara, og eru kannski aldrei spurð-
ir. Ein er sú hvers vegna er sífellt verið að skipuleggja
heilu hverfin fyrir atvinnustarfsemi og byggja at-
vinnuhúsnæði á sama tíma og mikið offramboð er á
því á markaði.
Svipað gildir um íbúðarhúsnæði. Nýjustu fréttir frá
þeim vígstöðvum eru að verið sé að hækka og lengja
húsbréfalánin til að auðvelda fólki kaupin. Samtímis
er verið að gera ráðstafanir til að greiða úr gífurlegum
fjárhagsvanda, sem lántakendur fyrri ára eru flæktir
í. Talsmenn fasteignasala lýsa yfir mikilli ánægju
með nýju aðgerðirnar, sem stuðla eiga að aukirtni^
sölu fasteigna, og byggingafélög gera áætlanir sem*
aldrei fyrr.
Að hinu leytinu fást engar upplýsingar um hve mik-
ið af íbúðarhúsnæði er til sölu. Það er samt vitað mál
að mikill fjöldi íbúða af öllum stærðum og gerðum er
á söluskrám. Margir eru þeir sem ekki losna við eign-
ir sínar, og sögur ganga um hús og íbúðir sem verið
hafa til sölu árum saman án þess aö kaupendur gefi
sig fram.
Bersýnilegt er að offramboð er á íbúðamarkaði og
gildir hið sama um flest eða öll byggðarlög landsins.
Samt er furðuhljótt um þessa erfiðu stöðu og lítið um
það rætt hvernig á henni stendur.
Leiða má getum að því að verðlagið sé of hátt, eöa
hitt að alltof mikið af húsnæði sé til í landinu miðað
við þörfina. Forystumenn fasteignasala minnast lítið
á þessa hlið markaðarins, en tala í síbylju um hvort
salan er að glæðast eða minnka og er greinilegt að
þeir miða allt við eigin bransa og afkomu, sem ekki
er óeðlilegt.
Byggingafélög gera hið sama. Þau þurfa lóðaúthlut-
anir og opinber lán til að viðhalda sjálfum sér, og
bera við að ávallt sé mikil þörf á nýju húsnæði. Hiö
opinbera tekur þátt í leiknum með því að veita hærri
lán til nýbygginga en til kaupa á íbúðum, sem reist-
ar voru fyrir nokkrum árum og eiga að standa í ár-
hundruð, ef marka má það sem byggingameistarar
segja um gæði þeirra.
Of stór hús og of dýrar íbúðir og offramboð á þessu
öllu saman eru vandamál sem reynt er að horfa
framhjá af flestum eða öllum þeim aðilum sem með
húsnæðismál fara.
Fleiri byggingar, hærri lán og til lengri tíma og
greiðsluerfiðleikalán og áfallaráðgjöf eru ávallt sömu
úrræðin í húsnæðismálum. Um raunverulega þörf á
íbúðum og öðru húsnæði er sjaldan minnst. Það er
tími til köminn að farið veröi að skoða öll þessi mál í
samhengi og athuga hvar hagsmunirnir liggja og
hvers vegna er verið að byggja einhver ósköp á sama
tíma og offramboð er á húsnæði.
Það er ekki einleikið hve óleysanleg húsnæðisvanda-
málin eru ávallt.
Grunsamleg kyrrb
Grunsamlega kyrrt hefur verib í
Alþýbubandalaginu upp á síb-
kastib, svo kyrrt ab þögnin í
flokknum er beinlínis orbin æp-
andi. Alþýbubandalagib er
þekkt fyrir flest annab en róleg-
heit í flokksstarfinu og stjórn-
málaskýrendur, sem Garri
treystir, telja þessa miklu yfir-
borbsþögn tvímælalaust merki
um ab stórstyrjöld sé í absigi.
Sem kunnugt er fer fram um
þessar mundir formannsslagur
milli Margrétar Frímannsdóttur
og Steingríms J. Sigfússonar, en
um svo mikinn kafbátahernab
er ab ræba ab hans veröur ekki
vart á yfirboröinu. Kunnugir
segja ab Margrét hafi byr, en
Steingrímur eigi á brattann ab
sækja. Abrir forustumenn hafa
ekki viljab blanda sér meö áber-
andi hætti í slaginn. Ólafur
Ragnar einbeitir sér aö því aö
vera leiösögumaöur fyrir víet-
namska bisnessmenn á meöan
hann sleikir sárin eftir þaö áfall
ab komast ekki í stjórn meb
íhaldinu. Svavar Gestsson,
kenndur vib hinn kínverska
„Deng", gengur hins vegar um
Elliöaárdalinn meb Hafnar-
gönguhópnum í tilefni sumar-
sólstabna og hefur aldrei verib
heimspekilegri í framan.
Tvenns konar slagur
Þessir tveir forustumenn tak-
ast þó ekki síbur á um forustuna
en formannskandídatarnir, og
bábir vilja þeir verba hinir hug-
myndafræbilegu leiötogar sem
hafnir eru yfir innanflokks dæg-
urþras eins og formennsku og
Márgrét. Steingrímur.
varaformennsku. Þaö eru því í
raun í gangi tvenns konar for-
ustuátök í flokknum, þó þessi
átök tengist mikið innbyrðis.
Auk formannsslags Margrétar
og Steingríms eru það leiðtoga-
átökin milli Svavars og Ólafs.
GARRI
En til vara vilja þeir þó bábir
— Ólafur og Svavar — halda
opnum möguleikanum á aö
verða formenn ef tækifæri gæf-
ist til síöar. Þess vegna hefur
hvorugur þeirra tekiö opinbera
afstöðu meö ö&rum hvorum
frambjóbandanum, enda erfitt
að átta sig á styrkleikahlutföll-
um fyrr en deilan kemur úr kafi.
Því lengur sem kafbátahern-
aöurinn geisar og því lengra
sem líður fram á sumarið, því
brýnna verður þaö fyrir abra
forustumenn ab fá slaginn upp
úr undirdjúpunum til þess aö
geta skipað sér í fylkingar meb
opinberari hætti en verið hefur.
Djúpsprengjur falla
Þannig á það eftir aö skipta
miklu máli hvort þeirra Skalla-
gríms eöa Margrétar verbur taliö
sigurstranglegra þegar hinn op-
inberi slagur hefst. Sannleikur-
inn er nefnilega sá, aö það eru
ekki einvörðungu stjórnmála-
áhugamenn úti í bæ sem velta
fyrir sér hvab þessi mikla for-
mannsþögn merki. Innvígöir al-
þýðubandalagsmenn velta
þessu ekki síður fyrir sér, og for-
mannsefnin sjálf og stuðnings-
menn þeirra vita ekki hvab
hinn hefur verið að gera og
velta því þess vegna fyrir sér
hver staba þeirra sé í raun og
veru. Þessi óvissa er erfiö í pólit-
íkinni, eins og Allaballar vita
manna best eftir ab hafa árum
saman sungib úr Sóleyjarkvæði
um pólitíska andstæðinga sína:
„óvissan kvelur Tóra Þóra, erum
vib þrjátíuogtveir? Þeir ruglast í
sinni eigin tölu alltaf meir og
meir."
Svíar hafa langa reynslu af því
aö fást vib óvissu vegna kafbáta-
hernabar, en árum og áratugum
saman hefur herinn varpað
djúpsprengjum í sænska skerja-
garðinum vegna gruns um aö
þar lægju kafbátar í leyni. Svip--
aö á eftir að gerast fljótlega í Al-
þýöubandalaginu líka. Pólitísk-
ar djúpsprengjur fara ab falla
hvaö úr hverju til ab rjúfa hina
æpandi þögn og fá skýrari línur
í formannsslaginn annars vegar
og leibtogaslaginn milli þeirra
Svavars og Ólafs Ragnars hins
vegar. Kyrrðin, sem mönnum
finnst nú svo grunsamleg í Al-
þýðubandalaginu, verbskuldar
þess vegna allar þessar grun-
semdir, þetta er lognið á undan
storminum.
Garri
Verkföll margborga sig
Sú skobun að verkföll borgi sig
ekki á greiða leið inn í alla fjöl-
mibla. Enn og aftur er sú tugga
endurjöplub aö allir tapi á verk-
föllum og ab launþegalýðurinn
verði ab finna abrar leibir til að
bæta kjör sín.
Reiknaö er út og suöur og
norður og niður til að sýna fram
á að það séu fyrst og fremst þeir
sem verkföllin gera sem mestu
tapa. Samt þarf miklu einfaldara
dæmi til að sýna aö verkföll og
jafnvel verkfallshótanir marg-
borga sig.
Þeir sem fyrstir semja, eins og
verkalýðurinn í ASÍ og önnur
fórnarlömb þjóðarsáttar og
bullukolla vaxtaxtamálastefn-
unnar, eru þeir sem tapa. Samn-
ingarnir í febrúar síðast liðnum
eru ömurlegir láglaunasamn-
ingar. Því var logið aö þeir væru
fyrirmynd annarra kjarasamn-
inga sem síðar yrðu samþykktir.
Eins og venjulega lá verkalýð-
urinn kylliflatur fyrir skjaliinu
um að hann væri brjóstvörn
launafólksins og ryddi brautina
til bættra lífskjara. Sjóðagreif-
arnir í forystunni settu upp
gáfumannasvipinn og ræddu
um vexti og jöfnuð.
Vopnin bíta
Þegar leið að vori fóru þeir
sem betri hafa launin og trygg-
ari afkomu ab fara ab láta á sér
kræla. Verkföll og verkfallshót-
anir báru góðan ávöxt.
Og dansinn kringum kjara-
bótakálfinn heldur áfram og
þeir sem bestar hafa tekjurnar
og fríðindin fara í hvert verkfall-
ib af öbru og sýna með ákveðn-
inni ab lengi má kjörin bæta.
Sum launþegafélög þurfa ekki
einu sinni ab tefja sig á verkföll-
um, hótunin ein dugir til að
bera helmingi meira úr býtum
en þjóðarsáttarvesalingarnir.
Þeim mun hærri sem tekjurnar
og fríðindin betri voru fyrir því
betur gengur að bæta kjörin enn
meira.
Ein verkfallshetjan gumaði af
því ab hafa náð fram göfugri
jafnlaunasamningum en nokk-
ur annar. En viðmiðunin er
heldur óljós. Til hvers var verið
Á víbavangi
að jafna? Ab minnsta kosti ekki
til þeirra sem samið var fyrir í
febrúar.
Nú er líka skolliö á verkfall
þeirra sem telja að launamis-
munurinn á þeirra vinnustöð-
um sé óþolandi lítill. Yfirmenn
á kaupskipum geta engan veg-
inn sætt sig við hve laun undir-
mannanna eru nærri þeirra eig-
in. Þeirra réttlætismál er að auka
launabiliö og þab mega yfir-
menn á kaupskipum eiga að
þeir em ekki aö fela skobun sína
og ætlan.
Færi betur ab fleiri kjaraþras-
arar væru svo heiðarlegir.
Lofsvert sibleysi
Það sýnir sig á þessu vori aö
verkföll borga sig og þau marg-
borga sig. Það sýnir sig að ekkert
vit er í öðru en að segja upp
samningum og hóta vinnu-
stöðvun og standa við hana til
að ná fram kjarabótum.
Það þarf ekki einu sinni bola-
brögð af hálfu ríkistjórnar til að
leysa málin, eins og svo oft áð-
ur. Má nefna siðlausa gjörninga
eins og þá ab veita tilteknum
stéttum skattaívilnanir eða nið-
urgreidda vexti og sitthvað af
því taginu. Var þetta kallað að
liðka fyrir samningum og þótti
stundum lofsvert.
Nú þarf engar svona ráðstaf-
anir til að verkfallsmenn nái
sínu fram. Þegar forysta laun-
þega beitir hörku og ákvebni
eru vinnuveitendur, opinberir
sem í einkageira, reibubúnir að
koma verulega til móts við kröf-
ur sem fram eru settar.
Kjarabaráttan á þessu vori
hlýtur að koma vitinu fyrir þá
sem gleypa við þeirri höfuðlygi
aö verkföll borgi sig ekki. Stað-
reyndin er allt önnur eins og
hvert dæmið af öbru sýnir.
Eitt af því sem japlað er á er að
það fari illa með álit innlendra
samkeppnisfyrirtækja erlendis
ab uppi séu vinnudeilur og
verkföll. Er sífellt verið að
minna á þab í fjölmiðlum ab
markaðir glatist og viðskiptavild
tapist og að íslendingar verði
settir á bekk með vanþróubum
þjóbum sem sé í engu treyst-
andi til ab eiga samneyti vib. En
sömu menn sem svona tala
semja helst ekki nema undir
hótunum og í verkfalli og þá
upp á miklu betri býti fyrir vib-
semjendur sína en þegar verib
er ab skammta þeim stilltu og
hógværu skít úr hnefa.
Þaö er þjóðarsáttin.
OÓ