Tíminn - 18.07.1995, Síða 4

4

Þri&judagur 18. júlí 1995
lliiwmi
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánaóaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Efnahagsbatinn
og atvinnuleysið
Síðustu tölur, sem birtar hafa verið um atvinnu-
leysi, sýna að á landinu öllu eru 6977 atvinnulaus-
ir í júnímánuði, sem er að meðaltali 5%. Atvinnu-
leysi fer upp í 7% í þessum mánuði á Suðurlandi
þar sem það er mest, en á höfuðborgarsvæðinu
mælist það 4,8%.
Þetta eru tölur sem vissulega valda áhyggjum,
ekki síst vegna þess að atvinnulausum hefur fjölg-
að frá því í maí. Venjan hefur verið sú að atvinnu-
leysi hefur minnkað yfir sumarmánuðina.
Þessar tölur eru ekki síður umhugsunarefni í
ljósi þess að hagtölur sýna efnahagsbata, og spáð
er hagvexti á þessu ári. Sá hagvöxtur virðist ekki
hafa skilað sér í batnandi ástandi á vinnumark-
aðnum, enn sem komið er að minnsta kosti.
Við nánari athugun er ekki allt sem sýnist varð-
andi tengsl efnahagsbatans og atvinnustigsins í
landinu. í athyglisverðri úttekt í Morgunblaðinu
síðastliðinn laugardag er bent á það að efnahags-
batinn sé borinn uppi af einkaneyslu. Innflutn-
ingur hefur farið vaxandi það sem af er árinu og
umsvif í kringum þá starfsemi.
Fram hefur komið að ekki eru líkur til að tekjur
aukist af sjávarútvegi á árinu. Ákvörðun um heild-
arafla felur í sér tekjutap miðað við núverandi
stöðu um 3,6 milljarða króna. Fátt bendir til þess
að auknar úthafsveiðar vegi þar á móti.
Fjárfesting er og hefur verið í sögulegu lágmarki.
Víða hagar þannig til í byggingariðnaði að skortur
er á verkefnum. Batnandi afkoma fyrirtækja á síð-
asta ári hefur ekki komið fram í auknum fjárfest-
ingum. Líklegt er að efnahagsbatinn sé fremur
notaður til þess að styrkja eiginfjárstöðu fyrirtækj-
anna og greiða niður skuldir heldur en til að fjár-
festa. Meðan svo er hefur efnahagsbatinn ekki
áhrif á atvinnustigið, en sterkari fyrirtæki efna-
hagslega ættu þó að geta fært út kvíarnar síðar, ef
jafnvægi helst.
Raungengi íslensku krónunnar er lágt um þessar
mundir, sem ætti að skapa almennum iðnaði í
landinu samkeppnisstöðu. Lækkandi atvinnuleys-
istölur á höfuðborgarsvæðinu milli mánaða
kunna að eiga rætur að rekja til þess að almennur
iðnaður sé að taka við sér. Vonandi verður fram-
hald á þeirri þróun.
Enn er hins vegar ástandið þannig að sjávarút-
vegurinn og sveiflur í honum hafa úrslitaáhrif á
afkomuna. Ekki síst á það við um atvinnulífið úti
á landsbyggðinni þar sem allt byggist á þessari at-
vinnugrein. Nýsköpun í almennum iðnaði hefur
átt erfitt uppdráttar þar. Nýsköpun í atvinnulífi
hefur þar einkum beinst að ferðaþjónustu og smá-
iðnaði eða handverki. Sala handverksins er tengd
við ferðaþjónustuna og hvort tveggja er árstíða-
bundið.
Það er full þörf á því að huga sérstaklega að at-
vinnuráðgjöf og nýsköpun á landsbyggðinni nú
þegar skilyrði eru talin hagstæð í almennum iðn-
aði. Atvinnuleysistölur júnímánaðar eru viðvörun
í þessum efnum.
Arngrímur lærði og næturlífið
í upphafi 17. aldar skrifaði Arn-
grímur Jónsson læröi rit á latínu þar
sem hann var að svara og mótmæla
lastskrifum um íslendinga erlendis.
Arngrímur hafði ærið tilefni til
þessarar landkynningar sinnar, því
orðsporið sem af þjóðinni fór var
vægast sagt ekki gott eða líklegt til
að vekja hrifningu á þeim sem hér á
landi bjuggu. Frumkvæði Arngríms
er merkilegt og þó ofmælt sé
kannski að tala um að hann hafi
hafið markaössetningu á landinu,
er óhætt að tala um brautryðjenda-
starf á sviði ímyndariðnaðar og
landkynningarinnar. En það var
heldur ekki við öðru að búast af
Arngrími, sem var frændi sjálfs
Guðbrands Hólabiskups og var
lengi sérstakur aðstoðarmaður hans
og officialis.
Það hefur æxlast einhvern veg-
inn þannig að ekkert hefur spurst
um það hvort skrif Arngríms hafi
náð að snúa almenningsálitinu á
öndverðri 17. öld, en þó er það ólík-
legt, ekki síst í ljósi þess að Arn-
grímur skrifaði á latínu sem aðeins
menntaðir menn og kirkjunnar
kunnu. Hins vegar er viðbúið að
hann hafi haft áhrif í hópi latínu-
mælandi manna og þeir síðan haft
einhver áhrif í kringum sig.
Blefkens þáttur
En Arngrímur átti vib erfiða and-
stæðinga að etja og frægastur þeirra
er sjálfsagt Blefken, sem ritaði ís-
landslýsingu ófagra. Að vísu komst
það í tísku fyrir nokkrum ámm að
segja ab Blefken hafi verið fyrsti
maðurinn sem sagði sannleikann
um íslendinga, en núorðið heyrast
menn sjaldan flíka slíkri minni-
máttarkennd vegna þess eins ab
þeir em íslendingar. Meöal þess,
sem Blefken sagði um íslendinga,
var að þeir byggju í moldarkofum
eða moldarholum, lúsugir og
óþrifalegir og dýrslegir og konur
væru lauslátar og siðferði almennt á
lágu stigi. Ýmislegt fleira tíndi
Blefken til sem Garra brestur minni
Um/JöHuíi um menningorborgina Reykjavilt i The Sunday YVl 1 (SÖl fl 11 TT1 I
Lækjartorg líkt og vigvollur fra miboldum
* _______ iHAvtr 1 r | JÖ kikil j |iin> bjilni. f»ö «1
iTeypii Night & thc City
v.rlu llólbUb nu^ (frbl. " ”
il»ndl y'bu
iorrvu IAVIK

<.o*»b*.ní.li
iBikpiutu ly.li *U
un t Hu*nahoi6ing|jmin
Ki.kk.inli jyng|»n-
Viljum ekki tunsta sem leita'
eftir skemmtanaorgíum.
,t, i ^bunn, Náttúrlega léleg grein
Si.u.bu. Sk»tlKv6 y.i "J"v
til ab rekja nánar, en heildaráhrifin
af lýsingu hans voru í það minnsta
þannig að greinilegt var að á íslandi
bjuggu hálfgerðir villimenn, á
mörkum þess að vera mennskir þar
sem þeir veltust um í moldinni.
Þegar Garri las Tímann sinn um
helgina, komst hann að því að það
hefur nánast ekkert breyst frá því á
dögum Arngríms lærba. Enn þann
dag í dag er íslendingum lýst í út-
Iöndum sem villimönnum. Núorð-
og ofurölvuðum táningum í tísku-
klæðum er fullt eins athyglisvert og
umbrot náttúrunnar." Og greinar af
þessu tagi eru ekki að birtast í einu
blaði heldur í fleiri blöðum, og enn
á ný virðast íslendingar ætla að fá á
sig orðspor sem þjóð unglinga-
drykkjunnar, sem var svo lífseigt
eftir fréttaþáttinn „60 mínútur",
sem sýndur var fyrir einum 20 ár-
um í Bandaríkjunum.
GARRI
ið veltist þjóðin að vísu ekki um í
moldarholum, heldur í kantstein-
um göturæsanna. Áður fyrr var sib-
leysið og skíturinn rakinn til bágs
efnahags. Nú er lauslætib og ælu-
pestir unglinga rakið til óhóflegrar
áfengisneyslu.
„Dýragarbur nætur-
Íífsins"
Tíminn greindi frá því um helg-
ina að stórblöð í Bretlandi séu að
skrifa um ísland sem „dýragarb
næturlífsins" og blabamenn fara
þar á kostum við að lýsa villimann-
legum tilburbum íslenskrar, æsku
vib að skemmta sér. „Næturlíf
Reykjavíkur er þétbýlismannfræði á
geggjuðu stigi," mun einn blaða-
maðurinn hafa sagt í grein um
Reykjavík og bætir við: „Að horfa
yfir aðaltorg Reykjavíkur, í raun
eina torg Reykjavíkur, og sjá allt
morandi í einsleitum, ljóshærðum
Þa& sem gerir gæfu-
muninn
Eftir að þátturinn um 60 mínút-
urnar var sýndur í sjónvarpi í Amer-
íku, hafa margir orðið til þess ab
taka upp merki Arngríms lærða og
bera blak af íslandi, íslendingum og
íslenskri æsku. Árangurinn hefur
ekki orðið meiri en svo, að enn eru
að birtast greinar um drykkjuskap
unglinga og taumlaust næturlíf í
Reykjavík. Arngrímur varbi þjóðina
á latínu og er það vel, þó álit manna
hafi- helst breyst við það ab íslend-
ingar fluttu úr moldarholunum og í
mun byggilegri hús. Þab var það
sem gerbi gæfumuninn. í dag hafa
margir ritað gegn skrifum erlendra
manna um unglingadrykkjuna, en
án mikils árangurs. Ætli það sé ekki
líklegast til ab stoppa þessi skrif í er-
lendum blöbum um dýragarð næt-
urlífsins að fara að sinna ungling-
unum og gefa þeim færi á annarri
og uppbyggilegri skemmtun en að
drekka sig fullan fyrir augum út-
lendra blabamanna.
Garri
Spilað á hugmyndaflugib
Hallormsstaðarskógur er stærst-
ur skóga hérlendis og mér finnst
alltaf áhugavert að koma þar.
Skógurinn og umhverfi hans
hefur tekið miklum breytingum
í áranna rás. Gamlar myndir frá
Hallormsstað sýna tiltölulega
lágvaxinn skóg, sem nú er orö-
inn vöxtulegur. Þegar gamla
skóginum sleppir, teygja nýir
lerkiskógar sig yfir víðar lendur.
Vettvangur Ijóba og
söngva
Fjöldi ferðamanna kemur í
Hallormsstaðarskóg ár hvert.
Þar er skjólsælt og gott aö vera,
enda er tjaldstæði í Atlavík og
sumarhótel í skólunum. Hins
vegar eru hinar frægu Atlavíkur-
samkomur aflagðar, en þær
þóttu undir það síðasta ofbjóða
viðkvæmu lífríki á þessum stað.
Hallormsstaðarskógur hefur
orðið skáldum yrkisefni. Enn
segja fróðir menn að sjá megi
þar hrísluna sem Páll Olafsson
orti um sitt þekkta ljóð Hríslan
og lækurinn, sem hefst þannig:
„Gott átt þú, hrísla, á grænum
bala". Þetta ljób er enn sungið
af tilfinningu þegar Héraðsbúar
taka lagið saman. Sömuleiðis
þykir manndómur að því að
kunna kvæði Halldórs Laxness
um Hallormsstaðarskóg, „Blá-
fjólu má í birkiskógnum líta",
sem sungið er vib gamla lagið
við „Hvab er svo glatt". Og enn
kemur glampi í auga margra
roskinna Austfirðinga við ab
Á víbavangi
hlusta á „Nótt í Atlavík" eftir
Svavar Benediktsson.
Hallormsstaður er einn af
þeim stöðum á landinu sem
eiga sína sögu og minningar
tengdar því lífi, sem þar hefur
verið lifað. Ungt fólk var þar
sumar og vetur í Húsmæðra-
skólanum á veturna og í skóg-
ræktinni á sumrin. Skógurinn
var og er glæsileg umgjörð um
þetta líf,
Spilað á huamynda-
flugib
Fyrir nokkrum árum var opn-
að til almennrar umferðar nýtt
svæði í skóginum, svokallað
trjásafn. Þarna eru góðir göngu-
stígar, lagðir mjúku viðarkurli
og auðvelt að ganga um svæðið
og virða fyrir sér hinar ýmsu
trjátegundir, sem eru vel merkt-
ar. Það er engin spurning fyrir
þá, sem koma í Hallormsstað og
hafa áhuga fyrir gróðri og trjá-
rækt, að koma þarna við.
í sumar hefur verið bryddað
upp á skemmtilegri nýjung í
trjásafninu. Forsagan er sú að
nokkrum listamönnum voru
fengnir í hendur trjábútar, tveir
metrar á lengd hver, til að vinna
úr eftir því sem andinn innblési
þeim. Utkoman er til sýnis á
svæðinu og sýnir hvernig er
hægt að beita hugmyndaflug-
inu. Þarna er að finna frumlega
skúlptúra og verk af ýmsu tagi,
sem rekja má til viðarbútanna
sem áður voru nefndir. Þetta
setur afar skemmtilegan svip á
svæðið og gefur ný og óvænt
sjónarhorn, en sjón er sögu rík-
ari.
Nú hefur það verið tekið upp í
vaxandi mæli að opna skóga
landsins almenningi og er það
vel. Fer það saman aö skógarnir
eru ákjósanlegir til útivistar og
einnig eru trjásöfn eins og á
Hallormsstað kjörin til þess að
fræða fólk urp þá gífurlegu
möguleika sem eru til þess að
rækta skóga hér á landi. Þeir eru
miklir, jafnvel svo að fara verð-
ur með gát, svo ekki fari eins og
fyrir vini mínum á Egilsstöðum,
sem fékk rótarskot úr myndar-
legri ösp í garðinum upp um
eldhúsgólfið hjá sér. Jón Kr.