Tíminn - 30.08.1995, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 30. ágúst 1995

7
Ibyijun níunda áratugarins
fóru íslendingar að framleiöa
bíómyndir í fullri lengd og
tölubu menn um að vorið í ís-
lenskri kvikmyndagerð væri
komið. Byrjunin lofaði góðu,
myndir eins og Land og synir og
Hrafninn flýgur vöktu heimsat-
hygli en nokkrar misheppnaðar
myndir fylgdu í kjölfarið og fannst
mörgum sem snemma haustaði það
vor. Nú nýverið hafa íslenskar
myndir aftur tekið framförum og
frábær árangur Friðriks Þórs Frið-
rikssonar og Hrafns Gunnlaugsson-
ar nýverib á erlendri grundu gefur
góð fyrirheit.
Nýir markabir
íslenskar myndir hafa margar
hverjar hlotið fjölda viðurkenninga
og verið lofaðar af gagnrýnendum
en aðsókn og dreifing hefur verið
lítil á heimsmælikvarða. Ekki fyrr
en nú hyllir undir vinsældir á
stærstu markaðssvæbunum og mun
Cold Fever Friðriks Þórs ríða á vaðið
á ábur ókunnum slóðum eins og
Bretlandsmarkaði.
Bretar eyða nú meira púðri í
frumsýningu Cold Fever en dæmi
eru um í mörg ár miðað við myndir
frá Norðurlöndunum og áhugi ís-
lenskra ráðamanna er að vakna á
því, að vart sé hægt ab hugsa sér
betri landkynningu og arövænlegri
atvinnugrein en kvikmyndaiðnað-
inn, svo vitnað sé til orða Bryndísar
Schram, framkvæmdastjóra Kvik-
myndasjóðs íslands.
„Ekki nóg ab geta af sér
barnib"
Hlutverk Kvikmyndasjóðs hefur
verib umdeilt í áranna rás og hefur
framlag ríkisins rokkað nokkuð
milli ára. Á seinasta ári var framlag-
ið 100 milljónir.
Með árunum hefur umfang sjóðs-
ins aukist. Hlutverk hans er fyrst og
fremst að annast úthlutun styrkja til
kvikyndagerðar, sem fer fram einu
sinni á ári. Auk þess ber sjóðnum
samkvæmt lögum ab annast kynn-
ingu á íslenskri kvikmyndagerð
bæði heima og hérlendis. Það er sá
þáttur starfsins sem hefur orðið víb-
tækari eftir því sem framleiðslan
hefur aukist og dafnað.
„Okkar hlutverk er að koma
myndinni á framfæri, fylgja henni
eftir á löngu ferðalagi víðs vegar um
heiminn og sjá til þess ab hún verði
ekki munaðarlaus og lendi strax
uppi á hillu í safni. Þetta kostar allt
mikla fjármuni og er hluti framlags
ríkisins lagöur til hliðar í byrjun árs.
Eblilega eiga kvikmyndagerbar-
menn ekki mikla peninga afgangs
þegar mynd þeirra kemst loksins á
tjaldið," segir Bryndís.
Þátttaka á kvikmyndahá-
tíbum naubsynleg
Bryndís getur þess að íslendingar
njóti mjög góðs af norrænu sam-
starfi. „Vib erum meblimir í Scand-
inavian Films, sem byggist á sam-
starfi kvikmyndastofnana á Norð-
urlöndum. Við borgum innan við
1% af rekstrakostnaði, en njótum
hins vegar góbs af þessu bæði í Can-
nes og Berlín sem eru mikilvægustu
hátíðir Evrópu og þótt víðar væri
leitaö."
Hún segir lykilinn að velgengni
íslenskra mynda á erlendri grund
einmitt vera þessar kvikmyndahá-
tíðir, þar sem íslenskar myndir hafa
hvab eftir annab hlotib náð fyrir
augum dómara, verið verðlaunaðar
og þar með fengiö rauða passann
um allan heim. Á seinasta ári var
t.d. mynd Friðriks Þórs, „Bíódagar",
kjörin besta mynd Noröurlanda í
Haugasundi, verblaunub í Liibeck,
Laon og Mamers. „Hin helgu vé"
fékk aðalverðlaunin í Lúbeck, aðal-
verblaunin í Troia og var auk þess
valin til sýningar í Panorama á Beri-

Císli Halldórsson, leikari í útbreiddustu bíómynd Islendinga til þessa, Börnum náttúrunnar.
mynd Friðriks, Cold Fever, eða Á
köldum klaka eins og hún heitir á
íslensku, gæti hæglega orbið enn
aðsóknarmeiri. Þá lofa Bíódagar
mjög góðu.
Eins og komið hefur fram sigrabi
Cold Fever nýverið í keppninni um
Rosebudverðíaunin á alþjóðlegu
kvikmyndahátíðinni í Edinborg og
þykir það mikill heiður þar sem
fjöldi þekktra kvikmyndagerðar-
manna átti myndir á hátíðinni. í
umsögn myndarinnar segir m.a.
„mystísk vegamynd sem ber vitni
um hreinræktaða kvikmyndalist".
Viðtökur breskra dagblaða hafa
einnig verið mjög góbar og standa
vonir Friðriks til að myndin muni
ganga vel í þeim þremur bíóhúsum
í Lundúnum sem hún verður sýnd
í, í september.
Wajda og Kaurlsmaki
létu í minni pokann
„Þessi verblaun samsvara Cannes
Friörik Þór og Bryndís Schram segja bjart framundan í íslenskum kvikmyndaheimi:
Er íslenska kvikmynda-
sumariö loks komiö?
Friörik Þór Friöriksson.
ínarhátíðinni. Nú í ár var mynd
Þorsteins Jónssonar, „Skýjahöllin",
í barnamyndakeppninni í Berlín og
fyrir tveimur ámm komst Sódóma í
keppni í Cannes. Á þessu ári má
nefna velgengni „Á köldum klaka"
sem fékk verðlaunin á Edinborgar-
hátíðinni eins og áður er getib.
Fimmföld ávöxtun
-En er nógu vel að íslenskri kvik-
myndagerð búið?
„Á þessu ári voru lagðar til hliðar
rúmar 100 milljónir til kvikmynda-
gerðar. Ekki er óraunhæft að ætla,
ab þeir peningar skili sér fimmfalt
til samfélagsins. Fái menn 20 millj-
ónir í styrk, sem er kannski einn
fimmti af heildarkostnabi myndar,
þá vantar enn um 80 milljónir til að
endar náist saman. Þeir peningar
koma næstum allir utanlands frá,
frá einkaaðilum eða úr sjóðum.
Ef framlag ríkisins yrbi 200 millj-
ónir, þá fengjum við milljarð til
baka. Islenskar kvikmyndir eru bein
auglýsing á landinu. Ef myndir ná
vinsældum erlendis þá eykst ferba-
mannastraumurinn til landsins í
kjölfarið. Þetta hefur verið sýnt
fram á með rökum."
Óendanleg orka og
bjartsýni
„Allir furba sig á þeirri bjartsýni,
sem einkennir íslenska kvikmynda-
gerðarmenn, þennan brennandi
áhuga og óþr jótandi orku. Stór hóp-
ur manna og kvenna eru að gera
mjög góða hluti."
Bryndís segir nýjustu fréttir af
velgengni mynda Hrafns og Friðriks
vera gífurlega lyftistöng fyrir landið
og gefi fyrirheit um að við séum á
réttri braut. Fimm eða sex frumsýn-
ingar eru fyrirhugaðar fram að jól-
um. Segir þab sitt um gerjunina.
„Bara það eitt, hvað við eigum
margt hæfileikafólk í þessu fá-
menna þjóðfélagi vekur athygli um
allan heim," segir Bryndís.
Aðspurð um misgóða gagnrýni
hérlendis þrátt fyrir að íslenskar
myndir slái í gegn erlendis telur
Bryndís að landinn sé kröfuharðari
á íslenskar myndir en erlendar og
það skýri að hluta til óvægna gagn-
rýni.
íslenskar myndir hafa
margar hverjar hlotið fjölda
viðurkenninga og verið lof-
aðar af gagnrýnendum en
aðsókn og dreifing hefur
verið lítil á heimsmœli-
kvarða. Ekki fyrr en nú
hyliir undir vinsœldir á
stcerstu markaðssvœðunum
og mun Cold Fever Friðriks
Þórs ríða á vaðið á áður
ókunnum slóðum eins og
Bretlandsmarkaði. Bretar
eyða nú meira púðri í frum-
sýningu Cold Fever en
dcemi eru um í mörg ár
miðað við mynd frá Norð-
urlöndunum og áhugi ís-
lenskra ráðamanna er að
vakna á því, að vart sé
hœgt að hugsa sér betri
landkynningu og arðvœn-
legri atvinnugrein en kvik-
myndaiðnaðinn.
„Hreinræktuö kvik-
myndalist"
Óskarsverölaunaútnefning Barna
náttúrunnar ruddi brautina fyrir
Friðrik Þór og er enn verib að sýna
hana víða um heim, þremur árum
eftir að hún var útnefnd. Engin ís-
lensk kvikmynd hefur hlotib jafn-
mikla dreifingu og hún en nýjasta
d'Or í Frakklandi þannig að við er-
um mjög ánægðir með þennan ár-
angur. Þarna mátti finna myndir
eftir menn eins og Andrzej Wajda
og Mika Kaurismaki þannig að þetta
er stórkostlegt," segir Friðrik. Hann
segir fyrirhugaöa frumsýningu í
London vera þá langstærstu af
myndum frá Norðurlöndunum um
langt skeið, enda sé erfitt að komast
inn á breska markaðinn, nánast
jafn erfitt og í Bandaríkjunum. Bret-
ar taki ekki abrar myndir en þær
sem eru líklegar til vinsælda. „Myst-
ery Train, JimsJarmusch, gekk eink-
ar vel í Bretlandi og aðalleikarinn í
Cold Fever, Nagase, er sá sami og í
þeirri mynd. Við munum tvímæla-
laust njóta góðs af því."
Jafnframt segir Friðrik ab hann sé
með sama dreifingarabila og sá um
Börn náttúrunnar og það starf sé að
skila sér í auknum mæli.
Fyrr í ár sagði Friðrik í viðtali við
Tímann ab hann liti á frumsýningu
Á köldum klaka hér í vetur sem n.k.
prufusýningu. Það koma enda á
daginn að hann lét breyta henni
verulega eftir gagnrýni sem hann
fékk á myndina. „Vib breyttum
myndinni eftir „prufukeyrsluna",
myndin fékk ekki þá aðsókn sem ég
haðfi búist við og þess vegna hlust-
aði ég á þá gagnrýni að eitthvað
væri að. Það er því önnur mynd
sem verið er að sýna nú, og vonandi
betri. Hún fer a.m.k betur í fólk
núna.
Cold Fever er áhorfendavænni en
t.d. Börn náttúrunnar. Hún er
miklu líklegri til almennra vin-
sælda, meira commercial," segir
Friðrik Þór að lokum. „Börnin" eru
nú sýnd í Danmörku og fá góða
dóma. Segir m.a í Politiken að hún
sé mjög falleg mynd en jafnframt
laus við nokkra væmni.
Ekki nábist í Hrafn Gunnlaugs-
son í gær en Hin helgu vé hans hafa
fengiö frábæra dóma í Noregi og er
Hrafn dýrkabur víða um heim eftir
víkingamyndir sínar. Af framan-
sögbu má ljóst vera að Friðrik Þór
og Hrafn Gunnlaugsson eru komnir
á alþjóðlegt landakort kvikmynd-
anna, e.t.v. aðeins fremstir á meðal
jafningja, enda mætti telja upp á
annan tug góðra og efnilegra kvik-
myndagerðarmanna til viöbótar. Á
tímum kreppu, kýlaveiki og fólks-
flótta er því kærkopiö að horfa
með bjartsýni til sumarsins í ís-
lenskri kvikmyndagerð.
Björn Þorláksson
Bryndís Schram, framkvœmdastjóri Kvikmyndasjóös.