Tíminn - 05.01.1996, Blaðsíða 4

4
Wmitm
Föstudagur 5. janúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
í botnbaráttunni
Daginn eftir að kjaranefnd úrskurðaði launahækkanir
til presta og nokkurra annarra embættismanna dæmdi
Félagsdómur uppsagnir fjögurra verkalýðsfélaga ógild-
ar. En óróleikinn á vinnumarkaði og ólöglegar upp-
sagnir launþegafélaga á samningum á miðju samnings-
tímabilinu stafar ekki síst af úrskuröi Kjaradóms s.l.
haust um launahækkanir til alþingismanna og þeirra
embættismanna sem þiggja laun samkvæmt ákvörðun
þess dómstóls. Síðan munu samningar ríkisins við flug-
umferðarstjóra síst verða til þess að lægja öldurnar á al-
mennum vinnumarkaði.
Eftir úrskurð kjaranefndar um launahækkanir til
þeirra embættismanna sem hún ákvarðar kjör fyrir,
sagði Björn Grétar Sveinsson, formaður Verkamanna-
sambands íslands, að það ríki geðbilað ástand á launa-
markaðinum í landinu, í viðtali við Tímann. Aðrir for-
ystumenn verkalýðsfélaga hafa uppi þung orð um
ástandið, en segjast munu hlíta lögum, þar sem efni eru
ekki til að rifta samningum.
Það er óheppilegt að opinberar launanefndir og dóm-
stólar skuli nær samtímis kveða upp úrskurði um launa-
hækkanir til ríkisstarfsmanna og ógildingu uppsagna
verkalýðsfélaga, sem telja sig hlunnfarin í öllu kjara-
málaferli síðasta árs. Félögin telja að þjóðarsáttin um
kjarabætur þeirra til hinna lægstlaunuðu og stöðugleika
hafi verið svikin illilega.
Því verður ekki á móti mælt að þau launþegafélög,
sem fyrst sömdu um næstliðin áramót, sitja á botnin-
um miðaö við mörg þau sem síðar gerðu sína kjara-
samninga og úrskurðir um kjör ríkisstarfsmanna draga
dám af.
En samanburðarfræðin um krónur og prósentur er
ekki ávallt einhlít. Hækkunin, sem launanefnd ákvarð-
aði til handa prestum og nokkrum öðrum ríkisstarfs-
mönnum, byggir á því að þeir hafa ekki fengið kaup-
hækkun í rúmlega tvö ár, en kjör á almennum vinnu-
markaði voru ákveðin með samningum á síðasta ári.
Það sýnir að launahækkanir er ekki alltaf hægt að jafna
saman, enda forsendur oft af ólíkum toga.
„Við sitjum á botninum eins og vant er," sagði séra
Geir Waage, formaður Prestafélagsins, við Tímann þeg-
ar hann var spuröur um hug sinn til úrskurðar kjara-
nefndar. Það eru því fleiri en almennu verkalýðsfélögin
sem telja sig í botnsætum kjaramálabaráttunnar.
Samanburður á launum og lífskjörum stétta er oft
varasamur, því forsendur eru ærið misjafnar og krónu-
tala og prósentur sem upp eru gefnar eru ekki ávallt eins
og sýnist. Til dæmis eru kjör presta svo misjöfn að ein-
hver prósentutala um kauphækkun segir í raun fátt eitt
um hverjar raunverulegar tekjur stéttarinnar eru. Því
vill oft fara svo að karpið um kaup og kjör er varla ann-
að en deilur um keisarans skegg.
Þau verkalýðsfélög, sem sitja uppi með sína samn-
inga eftir að Félagsdómur dæmdi uppsögn þeirra ólög-
lega, munu að sjálfsögðu hlíta þeim úrskurði. Hins veg-
ar er urgur í mönnum og talað er um skæruhernað á
vinnustöðum eða einhverjar þær aðgerðir sem atvinnu-
rekendur verða að þola.
En eðlilegast er að bíða næstu samningalotu til að
rétta hlut þeirra sem telja sig illa svikna eftir að hafa
gert fyrstu láglaunasamningana.
En það má taka undir spurningu þeirra sem undrast
samninga og úrskurði um kjör opinberra starfsmanna,
hvort efnahagur ríkisins og rekstur sé með þeim hætti
að það geti boðið snöggtum betri kjör en almenni
vinnumarkaðurinn.
G-blettir þjóbarinnar
„Gebbilab ástand" er lýsingin sem formabur
Verkamannasambandsins gaf á stöbunni í launa-
málum þjóbarinnar í Tímanum í gær. Björn Grét-
ar var þar ab vísa til þess ab á sama tíma og Félags-
dómur stabfestir
ab 2.700 krónur
séu það sem lág-
launaliðib á rétt á
ab fá í hækkun
um áramót, úr-
skurbar kjara-
nefnd ab embætt-
ismenn og prest-
ar, sem höfbu
meira fyrir, skuli
fá allt upp í tífalda
þessa upphæb.
Garri getur tekið
undir það með
Birni ab meb tilliti
til jafnlaunastefn-
unnar víbfrægu er
hér á ferbinni eins
konar „G-vara"
eins og unglingarnir myndu kalla
það vegna þess hve G-in eru áber-
andi: G- rátleg G-eggjun.
En verkalýbsforingjarnir geta
aubvitab sjálfum sér um kennt, því þessi G-vara er
náttúrlega unnin af þeim sjálfum að mestu leyti,
og þó tæpt ár sé libib frá framleibsludeginum í
febrúar, geymast samningarnir vel og eru alltaf
jafn ferskir eins og Félagsdómur ber vitni um.
Tvöfalt G og þrefalt G
En á meðan Grátleg Geggjunin ríkir í hugar-
heimi verkalýbs og vinnandi alþýbu, eru önnur G
að verki hjá hinni þjóbinni í landinu. Davíð
Oddsson gerbi þessi G ab meginþema áramóta-
ræbu sinnar og Seblabankinn og aðrar peninga-
stofnanir taka nú mib af þeim, þegar vextir eru
hækkaðir meb handafli. Þetta eru að sjálfsögðu G-
in þrjú: „Góbærib er Gengib í Garð." Þetta þre-
falda G hljómar eins og tónlist í eyrum þeirrar
þjóbar, sem stendur utan ASÍ, og hún nýtur þess
ab láta rábamenn og bankastjóra gæla við sig meb
þessum hætti. Og eðli málsins samkvæmt strjúka
þeir þennan unabsblett neyslumannsins, sjálfan
G-blett „Homo economicusar".
En sem ábyrgir landsfebur hafa bæbi Davíb
Oddsson og Birg-
ir ísleifur sebla-
bankastjóri préd-
ikað hófsemd í
neyslunautninni
og bent á að þó
sjálfsagt og ebli-
legt sé ab strjúka
G-blett þjóbar-
innar, sé betra að
fara sér hægt og
rólega og reyna
aðeins ab halda
aftur af æsingn-
um. Aubvelt sé
að framkalla
ótímabæran endi
unabsins með
því ab fara of
geyst í hlutina.
Ymis hjálpartæki eru líka fyrir
hendi og þannig vill seðlabanka-
stjórinn beita vaxtahækkun til að
draga góbærið á langinn og for-
sætisráðherrann hefur aðeins talab um ab ef rétt
væri á málum haldib, væri hægt ab hámarka áhrif
góbærisins á árunum fram til aldamóta.
Ánægjukurr eöa sársaukahróp
G-vara Alþýbusambandsins og raunar fleiri
launamannafélaga og bandalaga, febrúarsamn-
ingarnir, virbast hins vegar enn um sinn ætla ab
koma í veg fyrir ab G-in þrjú geri vart við sig hjá
félögum þessara samtaka. G-blettur skjólstæðinga
Björns Grétars verbur því engin unabsblettur, eins
og hjá þeim sem þegar hafa verib heimsóttir af G-
unum þrem. Það má því enn búast vib ólíkum
vibbrögbum þegar G- blettir þjóbanna í landinu
eru stroknir: annars vegar ánægjulegt kurr, en
hins vegar skerandi sársaukahróp.
Garri
M “TtSLÍ »'>■ Mkki M> »»kk“ ”# vibhaW* sl®“8 ^ lyilt *
bctu í lUununn»“"a “ ,imJ og »>• kum vclu mc"“ mrf> bug;
Uon»nu''‘»J." sveinsW" ,0'' tis0„d» ki6n» » “J ,aJgsmann» ?vjt) stjóinvöW j, þal>
Warasamnmg fOImabut K v,„b sé ijós' a* ^vl icika satniata n' . .u_ iiööugiciki
sj? r^-rsrss
uni laun i^—aiutnanna. hinn úlhluta ■ _ ýmsat i>c\tta hxst
annarra em'jíel! vi pskka ála hljóti ab vc »» P ^ jfcistak- \ qáimagnsitv^^^^^^^
^^Í-tKogiauncmb^b spujnjM. ah
..w'-"
.... '
GARRI
Hib trausta bjarg
Þegar ég hóf störf á Alþingi fyrir 10 árum urðu
þau þáttaskil í lífi mínu að flytja að mestu frá
Austurlandi og búa í Reykjavík. Ég leigði fyrsta
veturinn minn í Reykjavík litla íbúð í Vogun-
um. Þar fékk ég inn póst eins og fleiri íbúar
hverfisins og einn daginn lá þar inni dreifibréf
með yfirskriftinni „Til sóknarbarna Langholts-
kirkju." Ég er búinn að gleyma hvert erinidð
var, en varð star-
sýnt á yfirskrift-
ina og fannst ég
vera í raun kom-
inn að heiman.
Mér fannst
svona einkenni-
legt að til mín
væri borinn
póstur sem sókn-
arbarns annarrar
kirkju en ég var
vanur að sækja.
Þó er langt í frá
að ég sæki kirkju
reglulega, og er
sjálfsagt mjög
dæmigerður í
því efni að
hverfa til kirkj-
unnar á stórum stundum í líf-
inu, stundum sorgar og gleði og
á stórhátíðum. Þrátt fyrir það á
mín sóknarkirkja svona mikinn sess í mínum
huga.
Ábyrgöarstarf
Ég ætla mér alls ekki að fara að leggja orð í
belg um þau deilumál sem nú hafa verið uppi í
hinni ágætu kirkju sem ég gerði að umtalsefni í
upphafi. Hins vegar er ég með miklar áhyggjur
af þeim deilum sem upp eru komnar í kirkj-
unni, og þær áhyggjur eru vegna þess ab ég vil
veg hennar mikinn. Kirkjan bobar kærleika,
umburbarlyndi og mildi og illvígar deilur eru í
hróplegu ósamræmi við þann boðskap. Það er
mikib ábyrgðarstarf að taka að sér þjónustu fyr-
ir kirkjuna, hvort sem um er að ræða prests-
þjónustu eða önnur störf sem tengjast guðs-
þjónustum og helgihaldi. Því fólki ber skylda til
þess að leysa sín deilumál í kyrrþey og halda
fjölmiblum utan við þær deilur sem upp kunna
ab koma í dagsins önn og amstri. Kirkjunnar
þjónar og annað fólk sem í kirkjunni vinnur er
mannlegt eins og annað fólk og ágreiningur
getur komið upp. Illvígar deilur fyrir opnum
tjöldum í fjöl-
miðlum geta
stórskaðað kirkj-
una og eru til
mikils tjóns fyrir
trúarlífið í land-
inu.
Þjóökirkja
Ég hef þá stað-
föstu skoðun að
kirkjan eigi að
vera það trausta
bjarg sem fólk
getur hallað sér
að í lífinu. Vissu-
lega verður hún
að vera sýnileg í
nútíma samfé-
lagi og fylgjast með straumi
tímans að vissu marki. í kirkju-
legu starfi verður að vera visst
umburöarlyndi ef kirkjan á áfram að höfða til
allrar þjóðarinnar. Það er ósköp skiljanlegt að
prestum þjóðkirkjunnar finnist söfnuðirnir
vera fáskiptir um messur utan stórhátíðar og
vissulega þarf að verða þar breyting á. Æsku-
lýðsstarf kirkjunnar skiptir þar miklu máli, að
börn og unglingar alist upp með kirkjulegu
starfi.
Mér er stórlega til efs ab það sé til bóta fyrir
trúarlíf í landinu að aðskilja ríki og kirkju. Það á
eftir að sannfæra mig um það að sú breyting sé
til góðs. Hins vegar geta stórdeilur fyrir opnum
tjöldum veikt kirkjuna svo mikið að fylgi aukist
vib einhverjar vanhugsaðar breytingar á upp-
byggingu hennar. Ég geld varhug við slíku.
Jón Kr.
Á víbavangi