Tíminn - 01.02.1996, Blaðsíða 4

4

Fimmtudagur 1. febrúar 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfu11trúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Samkeppnisstaða
íslendinga
Á tiltölulega skömmum tíma hefur íslenskt hagkerfi
verið opnaö og er nú hluti af stærri heild. Vægi utan-
ríkisviöskipta hefur löngum veriö mikið á íslandi, en
nú hefur verið opnað fyrir flutning fjármagns og er-
lendrar fjárfestingar, að undanskildum fjárfestingum
í sjávarútvegi. Þetta þýðir að ísland er hluti af alþjóð-
legu efnahagsumhverfi í miklu ríkara mæli en var
fyrir fáum árum, og íslensk fyrirtæki standa í raun í
alþjóðlegri samkeppni. Það er því viðfangsefni for-
ustumanna fyrirtækjanna, forsvarsmanna launþega
og stjórnvalda að tryggja að íslenskt atvinnulíf verði
gjaldgengt í hörðum heimi samkeppninnar.
í nýútkomnum Fjármálatíðindum skrifar Vigdís
Wangchao Bóasson athyglisverða grein sem ber
nafnið „ísland: Alþjóðleg samkeppnisstefna". Hún
kemst meðal annars að þeirri niðurstöðu að íslend-
ingar geti ekki treyst á frumvinnslu náttúruauðlinda
til þess að halda samkeppnishæfni og hagsæld í
framtíðinni. Hagvöxtur á Islandi hefur sem kunnugt
er byggst framar öðru á nýtingu auðlinda hafsins síð-
ustu áratugina, og útflutningur fiskafurða hefur
numið allt að 80% útflutningsins.
í nefndri grein veltir höfundur fyrir sér stöðu ís-
lenskra framleiðsluþátta og gerir grein fyrir kostum
og göllum. Gallarnir séu meðal annars að nám í æðri
menntastofnunum sé ófulinægjandi fyrir háþróaða
og sérhæfða framleiðslu, útgjöld til rannsókna og
þróunar séu lág miðað við önnur OECD-ríki, og lágu
hlutfalli sé varið til tilrauna. Þá nefnir hún að skort-
ur sé á áhættufé í ný fyrirtæki og hlutfall sparnaðar
og fjárfestingar í þjóðfélaginu sé Iágt. Ýmis lítil fyrir-
tæki í hátækni líði fyrir skort á fjármagni. Hins vegar
nefnir höfundur marga kosti sem íslenskt samfélag
býbúr upp á: það sé nútímalegt og vel þróað og þekk-
ing á ýmsum sviðum, svo sem í tungumálum og
tölvuþekking, sé almenn.
Sá kafli sem fjallar um innanlandsmarkaðinn er
einkar athyglisveröur. Þar bendir höfundur á að til-
hneiging hafi verið til fákeppni, en hvetur til harðr-
ar samkeppni. Þar er fjallað um einkavæðinguna,
sem greinarhöfundur telur að eigi ekki einungis að
þjóna því markmiði að losa um ríkiseignir og selja
þær. Hún eigi líka að stuðla að aukinni samkeppni á
einkamarkaönum, en ekki að mynda fákeppni. Meb
öflugri samkeppni á heimamarkaði séu fyrirtækin
betur í stakk búin til þess að takast á við alþjóðlega
samkeppni.
Undanfarin ár hafa verið tímar mikilla breytinga.
Það er alveg ljóst að teningnum hefur verið kastað
hvað íslensk fyrirtæki snertir og þau verða í sívax-
andi samkeppni í framtíðinni. Afkoma þeirra og
gengi í þeirri baráttu er undirstaða þeirra lífskjara og
þeirrar velferðar sem þjóðin vill búa við. Það er ekki
sjáanleg leið til baka í þeim efnum, enda er kyrrstaða
sama og afturför. Þess vegna mega stjórnvöld, at-
vinnurekendur og launþegasamtök ekki fara í baklás
gagnvart breytingum í samfélaginu, heldur leitast
við að þróa málin á þann veg að Islendingar séu sam-
keppnisfærir í samfélagi þjóðanna. Sumt er okkur í
hag í þeim efnum, aðrir þættir erfiðari, eins og kem-
ur fram í þeirri athyglisverðu grein sem hér var gerð
að umræðuefni.
Ásta R. á reykinganámskeiði?
Einn ötulasti þingmabur Þjóövaka,
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir,
hefur að undanförnu haldið uppi
talsverðri skothríð á ríkisstjórnina
og þó einkum heilbrigðisráðherra
fyrir sparnabinn í heilbrigðiskerf-
inu. Ásta var í Morgunþætti Bylgj-
unnar í gær og grét þar sáran fyrir
hönd öryrkja og fatlaðra, sem sam-
kvæmt nýrri reglugerð munu þurfa
að búa við mun færri bílastyrki en
áður. Benti þingmaðurinn á að
einhverjir rábherrar hafi talað um
að styrkjunum ætti ab fækka úr
600 í tæplega 400, sem væri víta-
verö fölsun, því þeir ættu ekki að
verða nema 335 á árinu. Þó rann
Ástu einkum til rifja sú mikla
mannvonska sem í þessu felst og
hvab þetta væru allt saman vondir
menn sem rébu landinu. Þeir
heföu nú sjálfir keypt undir rass-
inn á sér flottar lúxuskerrur, þegar þeir urðu ráðherr-
ar, en nú vildu þeir neita þeim sem minnst mega sín
um tækifæri til að kaupa sér bíl.
Harmleikur Ástu var svo dramatískur, að dagskrár-
gerðarkonan, sem við hana talaði, var farin að gráta
með henni og sagði ámáttlega: „Og við sem vorum
alin upp viö að þab væri ljótt að níðast á minni
máttar!"
Bestu tilþrifin
Garri vill hér með útnefna þetta atriöi hjá Ástu
sem bestu stjórnarandstöðutilþrifin á kjörtímabil-
inu, og er það vonum seinna að grútmáttlaus stjórn-
arandstaöan fari að láta til sín heyra. Stjórnmála-
áhugamenn um land allt hafa ekki getað á heilum
sér tekið vegna geðdeyfbar stjórnarandstöbunnar og
lítilla tilþrifa. En nú kemur Asta Ragnheiður fram á
sjónarsviðið og viröist ætla aö taka aö sér ein síns
liðs að koma fjöri í pólitíkina.
Þó Garri haldi helst að Ásta sé ekki reykingamað-
ur, þá læðist engu að síður sá grunur aö honum, að
hún hafi skráb sig á námskeiðið hjá Þorsteini Blön-
dal til að hætta að reykja, en á slíkurn námskeibum
byrja menn víst á að brybja geð-
deyfðarlyfin prozac eða fontax.
Það virðist í það minnsta trúleg-
asta skýringin á óvæntri gagnrýn-
isgleöi Ástu.
Bílastyrkjamálin, sem útvarps-
hlustendur fengu smjörþefinn af í
gærmorgun, miða sem kunnugt er
fyrst og fremst að því að öryrkjar fá
nú aðeins styrk til að kaupa sér
nýjan bíl á fimm ára fresti í stað
fjögurra ára áður. Slíkt er að sjálf-
sögðu vont mál og ekki ætlar Garri
frekar en Ásta Ragnheiður að verja
sparnaðinn í heilbrigðiskerfinu,
ekki nema þann sparnaö sem bitn-
ar örugglega ekki á nokkrum
manni og sem hvergi skerðir neina
þjónustu eða veldur öðrum óþæg-
indum.
En fyrir þá, sem misstu af út-
varpsumræðunum í gær, er hægt
að vitna í frétt Morgunblaðsins í gær um gagnrýni
Ástu á Alþingi. Þar segir í óbeinni tilvitnun í þing-
manninn: „Sérstaklega sé gagnrýnisverð reglugerð
um að fækka bifreiðakaupastyrkjum til hreyfihaml-
aðra. Þá séu aðrar bætur, svo sem bensínstyrkir, háð-
ar því ab viðkomandi eigi bíl."
Bíltengdar bætur
Þarna kemur eðli þessarar fjandsamlegu ríkis-
stjórnar enn betur í Ijós, því það er ekki nóg með að
verið sé aö tekjutengja hinar og þessar bætur, heldur
er nú farið ab tengja bensínstyrki við bíleign og
krefjast þess að viðkomandi þurfi að eiga bíl til að fá
bensínstyrk! Garri tekur undir með Þjóðvakaþing-
manninum: Hvað verður næst?
Greinilegt er að framundan eru bjartari tímar fyrir
okkur stjómmálafíkla landsins, ef þaö fordæmi, sem
Ásta Ragnheiður hefur gefið, verður öörum stjórnar-
andstæöingum til eftirbreytni. Sé þab rétt að reyk-
inganámskeiði Þorsteins Blöndals sé að þakka hinn
óvænti kraftur Þjóövakaþingmannsins, vill Garri hér
meö leggja formlega til að stjórnarandstaðan í heild
sinni verði sett á slíkt námskeið. Garri
QOVUIV. • -o -
Ó^olandiaðför
að elli- og örorku-]
lífeyrisþegum
Mur wtt * w,
'srrrcswÆí
'ISÆT-'SÍ"
SsaSSSS
*yr»".

>y. r*
kZZ Ulk.«
' *£.* OUiluU" rJt I '
tfuy xm » ^ >kliui*> !•*'*• . ..
rrícœssSS rsssi
I >vrftl rVV> urnr«''“ 1
GARRI
Lítil absókn ab Bessastöbum
Ekki eru nema fimm mánuðir til for-
setakosninga og samt hafa ekki
nema tveir frambobskandídatar
komið fram á sjónarsviðiö. Annar er
að vísu hættur við, vegna þess að
alltof mikið var skrifað um hann, en
óneitanlega sópaði að Ragnari Jóns-
syni, tónlistarkennara og organista, þann tíma sem
hann var forsetaframbjóðandi og má segja um hann
eins og annan snilling að hann átti söguna stutta en
göfuga.
Framboð Ragnars kom í kjölfar þess ab hann gerð-
ist sjálfboöaliði á orgeliö í Langholtskirkju, og upp
úr því fékk hann þá hugljómun ab efla kristnina
með því að bjóða þjóðinni upp á að taka aö sér hús-
bóndavald á Bessastöðum og boða þaðan gubstrú og
góða siði.
Svo fékk hann óhóflega fjölmiðlaumfjöllun og
hætti viö framboð af lítillæti einu
saman.
En nú er kominn annar fram-
bjóðandi sem segist vera fús til að
taka forsetaembættið að sér, og er ekki vonum
seinna að einhver fari að gefa sig fram. Rafn Geirdal
nuddari gefur kost á sér, en hann hefur einkum vak-
ið athygli á sér í blöbum fyrir aö nudda í læknum og
heilbrigðisyfirvöldum fyrir að leyfa sér ekki að
nudda nóg, eins og hann hefur menntun og færni
til.
Sigurvegari skoðanakannana
Ekki skal dregið í efa að góð menntun í nuddi
kemur aö góðum notum í embætti forseta íslands.
Enda er frambjóbandanum vel tekið af kjósendum
og samkvæmt skoðanakönnun, sem Alþýðublaðið
gerði, hefur hann 25% fylgi. Fimm manns voru
spurðir: Myndir þú kjósa Rafn Geirdal í embætti for-
seta íslands? Þrír sögðu nei, einn vissi ekkert um
framboöið og einn svaraði játandi.
Þetta þýöir að fjórðungur þeirra sem svara vilja
Rafn í embættið. Þessi könnun er ekki síður marktæk
en loðmullulega orðuð könnun sem DV gerði og gaf
séra Pálma ekki nema rúmlega 19%.
Þess ber ab gæta að enginn þeirra, sem fengu at-
kvæði í DV-könnuninni, er í frambobi og gerir það
hana því enn síöur marktæka. Því er ljóst að Rafn
Geirdal stendur með pálmann í höndunum, enda
eini frambjóbandinn enn sem komið er.
Það er annars merkilegt hve lítill áhugi kvenna og
manna er á forsetaembættinu og
hve treglega gengur að fá frambjóð-
endur, þótt fjölmennir hópar vinni
ötullega að því að fá hina og þessa
til að bjóða sig fram.
Hvað er til ráða?
Forsetaembættið er vel launað á íslenskan mæli-
kvarba. Forsetinn fær tíföld verkamannalaun og er
hálfdrættingur á við rikisbankastjóra. Það hlýtur að
teljast viðunandi. Nýuppgeröur embættisbústaður
fylgir og einhver fríðindi, sem ekki tekur að telja
upp. Vinnutíminn er viöunandi og svo er þetta að
mestu innivinna. Nema auðvitað gróðursetningin.
Sé alls þessa gætt, er furðulegt að ekki skuli fást
fólk til að setjast að á Bessastöðum í einn eba tvo ára-
tugi og njóta alls þess sem embættið hefur upp á að
bjóða.
Búið er ab mynda einhver dúsín
stuðningshópa, sem hver um sig
hefur orðið sér úti um þá hugsjón
að koma tilteknu fólki á forsetastól. Eru miklar frétt-
ir af áskorunum, en þeir sem skorað er á, eru afar lít-
illátir og hikandi. Þeir vilja helst ekkert hafa með
embættiö aö gera, eru þrýstihópunum þakklátir fyrir
traustið og ætla að hugsa sig um, en eru ekkert
spenntir fyrir að skipta um djobb. Ekki nema Rafn
Geirdal.
Það er heldur leiðinlegt afspurnar að ekki skuli
fleiri líta vonaraugum til æösta embættis þjóðarinn-
ar og sækjast eftir kjöri. Og það á þessum atvinnu-
leysistímum.
Athugandi er að gera embættið svolítið eftirsókn-
arverðara. Það má hækka kaupið til dæmis, draga
frumvarp Ólafs Hannibalssonar um afnám skattfríð-
inda til baka, stytta vinnutímann, skaffa nýrri bíla,
fjölga starfskröftum á forsetaskrifstofunni, draga úr
eða bæta við feröalögum eftir smekk og hætta allri
nísku við orðuveitingar, svo eitthvað sé taliö af því
sem betur má fara.
I USA er forsetaslagurinn fyrir iöngu byrjaður, en
þar á ekki að kjósa fyrr en í nóvember. Hér heldur
Rafn Geirdal einn uppi merkinu, þar sem aörir eru
þess lítt fýsandi aö verba við óskum stuðningshóp-
anna og láta ekki undan þrýstingi abdáenda sinna.
En einn er sá maður, sem oröaður hefur veriö við
forsetaembættið og enginn hefur skorað á. Davíð
Oddsson þarf ekki að vera neinum þakklátur fyrir að
óska sér til Bessastaða. OÓ
Á víöavangi