Tíminn - 19.03.1996, Page 4

4
Þriðjudagur 19. mars 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sfmi: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánaðaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
„Sameinaöir
stöndum vér"
Það þykir árangursríkt í stjórnsýslu og rekstri um
þessar mundir aö skipa sér í stærri heildir. Fyrir-
tæki sameina sína starfsemi og sveitarfélög sam-
einast. Á alþjóöavettvangi ganga þjóöríki í banda-
lög. Afstaöan til sameiningar á hvaöa sviöi sem er
er eitt af pólitískum deilumálum samtímans.
Umræöur um sameiningu sveitarfélaga hafa
staöiö um nokkurra ára skeiö og þaö uröu viss
þáttaskil í því máli viö allsherjaratkvæðagreiðslu
sem efnt var til í stjórnartíö Jóhönnu Sigurðardótt-
ur í félagsmálaráðuneytinu. Félagsmálaráðuneytiö
haföi á þeirri tíö forustu um þessar umræður, áætl-
anir voru geröar um sameiningu og starfsnefndir
skipaðar. Árangurinn varð þó ekki mikill.
Nú er sú stefna uppi í sameiningarmálum af
hálfu núverandi félagsmálaráðherra aö halda sér
til hlés í þeirri umræðu, en ráðuneytið komi til að-
stoðar ef heimamenn óska þess. Nú bregður svo
viö aö umræðan blossar upp aftur, að frumkvæði
heimamanna í hinum ýmsu byggðarlögum. Þaö
viröist vera svo að sveitarstjórnarmenn kunna því
ekki vel aö ræða þessi mál undir þrýstingi ríkis-
valdsins eða sameinast eftir skipunum þaðan.
Áhyggjur af byggðaþróun eru vafalaust stór þáttur
í þessari nýju bylgju sameiningarumræðna.
Því hefur verið haldið fram af þeim sem eru á
móti sameiningu sveitarfélaga að sjálfsforræði
smærri sveitarfélaga sé skert með sameiningu og
fólk í dreifðum byggðum sætti sig við minni þjón-
ustu ef því fylgir lægri álagning gjalda. Bæði þessi
rök eru haldlítil. Ef ný kynslóð á að setjast að og
búa í dreifbýli og smærri sveitarfélögum, þá kallar
það á þjónustu sem er sambærileg og í nálægu
þéttbýli. Þá þjónustu verður að veita í stærri heild-
um. Það er einnig staðreynd að aukin verkefni
sveitarfélaga kalla á stærri heildir ef þau eiga að
vera vel af hendi leyst. Kröfur á hendur sveitar-
stjórna aukast, og má nefna umhverfismál sem
dæmi um það. Allt þetta kallar á samvinnu, en
samvinna margra sveitarstjórna um fjölmörg mál-
efni verður þung í vöfum þegar til lengdar lætur.
Móti því að missa áhrif innan smærri heildar
fyrir fólkið í minni sveitarfélögum koma mögu-
leikar til þess að hafa áhrif á stærri heild. Með
bættum samgöngum og samskiptum verða hin
gömlu hreppamörk óraunverulegri og úreltari.
Hins vegar verður aldrei árangur í sameiningar-
málum með skipunum frá ríkisvaldinu. Sveitar-
stjórnarmennirnir og fólkið í viökomandi sveitar-
félögum verða að finna þessari umræðu farveg af
sjálfsdáðum. Slík þróun virðist vera nú, og er það
vel. Þá er von til að sú nýsköpun sveitarstjórnar-
stigsins, sem nauðsynleg er, nái fram að ganga.
Sveitarfélögin munu væntanlega á næstunni fá
alla ábyrgð á rekstri grunnskólans og fækkar þá
enn sameiginlegum verkefnum ríkis og sveitarfé-
laga. Áframhald mun áreiðanlega verða á þeirri
þróun að verkaskiptingin verður skýrari, óg sveit-
arstjórnirnar munu fá meira vald til þess aö ráða
ákveðnum málaflokkum. Til þess verður að styrkja
sveitarstjórnarstigið með stærri heildum.

Bræbralagið — Alþýðubandalagib
Það vakti athygli manna þegar Ólafur Ragnar
Grímsson upplýsti í DV á dögunum ab af þeim
fjölmörgu sem hvatt höfðu hann til að fara í for-
setaframboð væru fáir úr röðum Alþýbubanda-
lagsmanna. Menn vissu ekki vel hvernig bæri ab
túlka þetta og víst er að ólíkir aðilar hafa lesib
ólíka hluti út úr þessu.
Sumir sáu í þessu upphaf nýs friðartímabils í
flokki sem um áraraðir hefur beinlínis þrifist á
ófriði. Rökin fyrir þessu sjónarmiði voru að úr því
ab svo fáir Alþýðubandalagsmenn vildu að Ólafur
Ragnar færi í forsetaframbob og hætti í pólitík
hlytu allir þessir flokksmenn, einkum andstæð-
ingar hans, að vilja að hann væri áfram starfandi
í flokknum.
En aðrir sáu í þessu þveröfug skilaboð. Þau fól-
ust í því að andstæðingar Ólafs í flokknum bæru
svo mikla virðingu fyrir forsetaembættinu að eftir
ab hafa starfað með Ólafi Ragnari allan þennan
tíma gætu þeir hreinlega ekki
hugsað sér aö láta hann komast
þangað. En jafnvel þetta sjónarmib
sýnir Alþýðubandalagið í nokkuð
nýju ljósi því þessi ófriðarpottur var í hugum
flestra, ólíklegastur allra flokka til að leika píslar-
vott gangvart forsetaembættinu og halda „óhæf-
um" fyrrverandi formönnum innan sinna vé-
banda frekar en að koma þeim út.
Náungakærleikurinn?
Menn voru því eðlilega nokkuð spurulir í fram-
an vegna þessara tíðinda allra eftir yfirlýsingu Ól-
afs Ragnars í DV. Gat verið að hinn kristilegi ná-
ungakærleikur sem menn virðast hafa týnt í kirkj-
unni væri allt í einu allur samankominn innan
raða Alþýðubandalagsins? Gat verið að Allaballar
væru farnir að reykja friðarpípur sínar af krafti og
ætluðu bara að sameinast um að halda Ólafi
Ragnari sem lengst í flokknum — raunar á mis-
munandi forsendum? Slíkt hefði eflaust mátt
flokka sem „heimssögulegan viðburð", svo gripið
sé til orbalags sem Ólafur Ragnar notar gjarnan
sjálfur um það sem hann er að gera.
En auðvitað voru hlutirnir ekki svona og ófrið-
areöli Alþýðubandalagsins finnur sinn farveg, rétt
eins og gangur himintunglanna fer eftir fyrirfram
útreiknanlegum brautum. Merki þess að allt væri
meb felldu og í eðlilegu horfi innan Alþýðu-
bandalagsins komu fram þegar uppsögn Einars
Karls Haraldssonar var gerö opinber, sem og
ágreiningur hans við nýja formanninn. Þá strax
mátti sjá aö þó tekist hafi um skeið að dylja ófrið-
inn hafði kraumað undir niðri og bakstungur og
bræðrabyltur voru enn á sínum stað. Síðan þegar
í ljós koma að ónafngreindir heimildarmenn inn-
an úr Alþýðubandalaginu tjáðu sig í fréttum um
að fjármálaleg óreiða, sukk og svínarí hafi ráðið
úrslitum varðandi uppsögn framkvæmdastjórans
og að sú óreiða hafi ekki einungis náð til Einars
Karls heldur líka til Ólafs Ragnars Grímssonar, var
ljóst hvert stefndi. Ekki var hægt að skilja málatil-
búnaðinn öðru vísi en að fjármálarústir Alþýðu-
bandalagsins væru þessum tveimur mönnum ab
kenna og gott ef ekki var gefið í skyn að eitthvaö
væri bogið við fjármál flokksins líka. Þetta var
strax farið að hljóma nokkuð Alþýðubandalags-
legra, enda ljóst ab þab hlyti að verða erfitt fyrir
Ólaf Ragnar ab fara í forsetafram-
boð meb slíkt fjármálahneyksli á
bakinu!
Borib til baka
Að vísu var fjármálasukkið í þeim félögum Ólafi
Ragnari og Einari Karli alllt meira og minna borið
til baka af varaformanni flokksins þegar eftir var
gengið í fréttum, en það breytir ekki því að í ljós
er komið að Alþýðubandalagsmenn hafa ekki ver-
iö að reykja einhverjar friðarpípur. Því síður eru
samflokksmennirnir sem Ólafur Ragnar saknaði
úr hópi þeirra sem hvöttu hann til forsetafram-
boðs, fjarri góbu gamni vegna þess að þeir vilja
ekki losna við hann úr flokknum. Þvert á móti
sannast hið fornkveðna að í Aiþýðubandalaginu
er ekkert eins og það sýnist vera. Auðvitað getur
slíkur „óreiðupési" í fjármálum, sem Ólafur Ragn-
ar, ekki fariö í forsetaframboö og allra síst unnið
slíkar kosningar. Og auk þess getur maður sem er
slíkur „óreiðupési" að hann flæmist frá forseta-
framboöi af þeim sökum varla orðið forustumað-
ur í flokknum aftur. í stað friðarpípunnar sem
menn þóttust sjá í flokknum fyrir viku kemur nú
í ljós að andstæðingar Ólafs í hafa verið aö undir-
búa að taka tvöfaldan trompslag — og auðvitað á
kostnaö síns fyrrverandi formanns.
Garri
GARRI
Heimskir ofbeldisseggir
Einu sinni langaöi skipuleggjendur umferðar í
Bretlandi að vita hvers vegna sumir bílstjórar gefa
helst ekki stefnumerki og svo meira og minnna
brenglub þegar stefnuljós eru sett á. Gerð var
könnun og niðurstaðan var einföid: Þeir, sem ekki
gefa stefnuljós eftir kúnstarinnar reglum, eru þeir
sem einfaldlega eru svo
heimskir að þeir geta ekki
lært hvenær og hvernig á aö
láta aöra skilja hvernig þeir
ætla að haga akstrinum
næstu sekúndurnar.
Fleiri rannsóknir staöfesta
að það er heimska og tor-
næmi sem veldur
sumir ökumenn fara ekki að
einföldustu umferbarlögum.
Þeir geta ekki lært þau eða til-
einkab sér reglurnar í akstri.
Það var sagt um mætan forseta
í Bandaríkjunum ab heilabúib setti honum þær
skorður að geta ekki gengið og tuggið tyggigúmmí
samtímis. Svipaö er hægt að segja um bílstjórana
sem ekki rába vib hvortveggja í senn að stýra og
gefa stefnuljós.
Því skuluö þið ekki bölva hátt og í hljóði, þegar
afstýrt er árekstri á síðustu stundu af því að bíl-
stjórinn á undan gaf stefnuljós til vinstri og
beygbi til hægri. Heldur sýna kristilegt umburbar-
lyndi og segja rétt si svona: Vesalingurinn, ekki er
nú vitið meira en guð gaf.
Heimilisbullur
Kunnáttufólk í umferðarmálum og atferlisfræð-
um settist á málþing um helgina til ab reyna að
komast ab hvers vegna umferðaróhöpp eru nær
helmingi tíðari hér á landi en mebal hinna menn-
ingarþjóðanna.
Atferlisfræðingur gaf skýr svör. Heimilisofbeldi
og umferðarofbeldi fer saman. Ofbeldisfullu öku-
mennirnir komast upp með aö brjóta á samferba-
mönnum sínum og sýna þeim yfirgang án þess aö
neinn skipti sér af, og refsingar og önnur óþæg-
indi af fólskunni eru engar.
Sömu karakteramir og fara sínu fram í umferð-
inni eru álíka viöurstyggilegir á heimili sínu. Þar
komast þeir upp með að taka ekki tillit til eins eða
neins nema sjálfra sín, vaða yfir aðra heimilis-
menn með frekju og ofbeldi og halda að þeir séu
að sýna einhvers konar sjálfstæði og yfirburði.
Málið er líka þab ab þetta fólk kann enga
mannasiði, hvorki heima fyrir né í umferðinni.
Umferöarbullur
Ef fariö veröur ab líta á um-
ferðarbullurnar þeim augum
ab þær séu heimskar og of-
beldisfullar en ekki sem eld-
klára ökumenn, sem skjóta
öðrum bílstjórum ref fyrir
rass, væri von til ab koma
mætti umferðarmálum í
skikkanlegt horf.
Hraðakstur og allur sá djöful-
gangur, sem honum fylgir, er
merki um aö þar sé á ferb illa gef-
ið fólk og frámunalega illa upp alið. Heimilisof-
beldi er ekki liðið nema hjá skítapakki.
Það er athyglisverð staðhæfing hjá Gabríelu at-
ferlisfræðingi, sem hún hélt fram á málþinginu,
að þeir sem komast upp með heimilis- og um-
feröarofbeldi halda því áfram.
Þess vegna er borin von ab þeir stórhættulegu
menn, sem leggja undir sig fjölmiðla til ab bulla
um uroferðarmál, geri hiö minnsta gagn. Þeir
jarma stöðugt um hvernig komast megi milli
staða á sem skemmstum tíma og svo um helvítis
tillitssemina. Hún er aðeins til að gefa ofbeldis-
mönnum byr undir vængi. Þaö á að aka sam-
kvæmt umferöarlögum en ekki tilfinningasemi og
tiktúrum ruglukolla.
Aöalstarf umferðarlögreglu er að gera skýrslur
um slys og umferðaróhöpp sem þegar hafa átt sér
stað.
Hún gerir ekkert til að koma í veg fyrir þau með
því að stöbva umferðarofbeldi, sem hvarvetna
blasir við. Það er vegna þess að lögreglan er
hvergi, nema á blóðvellinum seint og um síbir.
A meðan heimskir og ósiðaðir ofbeldisseggir
komast upp með óþverraskapinn á heimilum og í
umferðinni mun skálmöldinni ekki linna. Nú á
eftir að reyna á hvort löggæslan skilur bobskap at-
ferlisfræðingsins, svo einfaldur sem hann er.
OÓ