Tíminn - 28.03.1996, Blaðsíða 4
4
Fimmtudagur 28. mars 1996
ÍfMffW
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmi&ja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verö ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Hin stóru
hlutaskipti
Það þarf ekki að hafa mörg orð um mikilvægi fisk-
veiða og -vinnslu fyrir okkur íslendinga og mikilvægi
þess að ganga vel um auðlindina og varðveita fiski-
stofna. Haröar deilur hafa staðið um það um árabil í
þjóðfélaginu hvaða aðferð eigi að nota við stjórn
fiskveiða, og hvort greiða eigi gjald fyrir aðgang að
fiskimiðunum.
Kvótakerfið hefur nú verið við lýði um árabil, en
árið 1988 var háð mikil orrusta á Alþingi um frum-
varp um stjórn fiskveiða, sem lyktaði með því að sú
löggjöf, sem nú gildir, var samþykkt í meginatriðum.
Staðan í dag er hins vegar þannig að verðmæta-
sköpun í sjávarútvegi er mjög mikil og miklar fram-
farir hafa orðið í meðferð sjávarafla. Það ber öllum
saman um, sem líta á málin af sanngirni. Staðan er
einnig þannig nú að útlit er fyrir að auka megi kvót-
ann í bolfiski á næsta fiskveiðiári. Þetta eru afar góð
tíðindi og segja það eitt að ekki hefur verið til einsk-
is barist. Því er tíðum haldið fram að aðferðir fiski-
fræðinga til þess að meta stofnstærðir séu rangar og
meiri áhættu hefði átt að taka. Sá málflutningur er
varhugaverður, því að hér er allt of mikið í húfi til
þess að taka of mikla áhættu.
Það er einnig ljóst að afar mikið starf hefur verið
unnið í sjávarútveginum til þess að mæta breyttum
aðstæðum, og mikil þróun hefur orðið í vinnslu ann-
arra tegunda en bolfisksins.
Ýmsar hliðar eru á hagsmunabaráttunni í sjávarút-
veginum. Skipting heildaraflans milli útgerðarflokka
hefur verið stöðugt deilumál á undanförnum árum.
Ljóst er að smábátasjómenn hafa unað mjög illa við
sinn hlut. Það er einnig jafnljóst að útgerð báta, bæði
smábáta á aflamarki og stærri báta, býr við mjög
skarðan hlut. Þá hefur afli togara verið skertur og má
þar sérstaklega til nefna ísfisktogarana.
Eftir mikil átök um hlut krókabáta á síðasta vori
hefur Landssamband smábátaeigenda gengið til
samninga við sjávarútvegsráðuneytið um tillögur
um samkomulag um veiðistjórnun fyrir smábáta.
Það samkomulag liggur fyrir og verður til meðferðar
Alþingis á næstunni. Það kveður á um að heildar-
þorskaflinn, sem ákveðinn var á síðasta vori, verði
tengdur hlutfallslega við ákvarðaðan heildarafla
þorsks miðað við 155 þúsund lesta hámarksafla.
Sókn innan þorskaflahámarks verði frjáls. í sóknar-
dagakerfinu eru tveir hópar, öðrum eru aðeins heim-
ilaðar handfæraveiðar, en hinum blandaðar línu- og
handfæraveiðar eftir ákveðnum reglum.
Svo virðist sem smábátasjómenn séu tiltölulega
ánægðir með þessa niðurstöðu, en ljóst er að hún
mun valda miklum deilum innan sjávarútvegsins.
Forsvarsmenn LÍÚ hafa haft uppi hörð viðbrögð og
hótanir um að hætta að styðja kvótakerfið.
Skipting hugsanlegrar aukningar á þorskkvótan-
um er ekki síst ástæða þessarar hörku. Þar eru miklir
hagsmunir í húfi. Það ber hins vegar brýna nauðsyn
til að ná sátt í atvinnugreininni, til þess að allir geti
notiö þess ávinnings sem hillir undir og er árangur af
fiskveiöistjórnun síðustu ára. Það væri óvinafagnað-
ur af þeim, sem hafa stutt þá stjórnun, að hrópa
hana niður nú.
Rekkjunautarnir ólíklegu
Björn Grétar Sveinsson segir í
Tímanum í gær aö félagsmála-
nefnd Alþingis eigi einfaldlega
aö henda burt frumvarpi félags-
málará&herra um stéttarfélög og
vinnudeilur. Þaö sé í aöalatriö-
um þaö sem hann hafi til mál-
anna ab leggja varðandi samráð
nefndarinnar viö aöila vinnu-
markaöarins um breytingar og
lagfæringar á frumvarpinu.
Björn ætlar að semja um leik-
reglurnar viö Þórarin Viöar hjá
VSÍ og hugsanlega viö Árna Ben
hjá Vinnumálasambandinu,
jafnvel þó aö fyrir liggi aö báöir
þessir aöilar séu búnir aö lýsa því
yfir í prinsippinu aö þeir telji að
leiöa verði í lög leikreglurnar á
vinnumarkaðnum. Björn ætlar
líka aö semja um þetta viö at-
vinnurekendur, þrátt fyrir að bú-
ið sé aö þvarga um málið lengi, lengi og ekkert
hafi gerst í því nýtt, m.a. vegna þess aö launþega
megin var tekinn sá póll í hæöina aö óþarfi ætti
aö vera aö setja rammalöggjöf um vinnumálin.
Þaö er athyglisvert líka aö Björn Grétar lýsir því
yfir aö loksins hafi það gerst, aö verkalýðshreyf-
ingin sé samstíga og samtaka um eitthvert bar-
áttumál. Þaö baráttumál er aö koma í veg fyrir að
frumvarpið veröi að veruleika og virðist þá gilda
einu hvernig frumvarpiö mun líta út, miðað við
það aö verkalýðsforinginn hefur ekki áhuga á aö
breyta efnisatriöum þess, heldur einvöröungu að
þaö veröi tekið úr umferð.
Foringjar setji leikreglurnar
í ljósi þess aö almennt er viðurkennt aö frum-
varpið og meginlínur frumvarpsins munu draga
verulega úr möguleikum verkalýðsforustunnar til
aö ráöskast með hag félagsmanna þegar kemur aö
vinnudeilum, er vissulega freistandi aö skýra hina
óvæntu samstööu verkalýðsforingja í ljósi þess.
Hins vegar viðurkenna foringjarnir alls ekki aö
þaö sé vegna þessarar valdaskerðingar þeirra sem
þeir eru svo mikið á móti frumvarpinu, en þeir
hafa heldur ekki mælt gegn því að slík skerðing
muni eiga sér staö. Þaö sem Björn Grétar vill og
þaö sem hefur framkallað þessa miklu samstööu
verkalýðsforingja, er krafan um aö það séu for-
ingjarnir sjálfir sem setji leikreglurnar á vinnu-
markaöi, en ekki Alþingi. Efnisatriöi eru ekki einu
sinni til umræöu (hendum frumvarpinu!), aöeins
það aö leikreglur á vinnumark-
aði séu settar af verkalýösfor-
ingjunum sjálfum — starfs-
mönnum verkalýðsfélaganna —
en ekki pólitískt kjörnum full-
trúum á Alþingi. Og þessari
kröfu er fylgt svo hart eftir og
meö slíkri samstöðu að undar-
legustu aöilar eru orðnir ást-
fangnir rekkjunautar.
Þannig er upplýst í fréttum að
foringjar í láglaunafélögum séu
farnir aö tala fjálglega um þá
óhæfu að minni félög og starfs-
hópar, eins og Flugfreyjufélagiö
eöa flugmenn og flugvirkjar,
muni koma illa út ef þetta frum-
varp yröi aö lögum, vegna
ákvæöis um vinnustaðafélög
sem þar er aö finna. Slíkt er tek-
ið sem dæmi um þá valdníðslu,
sem verið er aö framkvæma.
Það er gott aö Björn Grétar skuli vera búinn að
finna sér bandamenn og bólfélaga við hæfi í
hinni nýbökuðu samstöðu. Það eina er aö hann
og félagar hans skuli ekki hafa fundið þessa miklu
samstööu þegar láglaunastefnan þrengdi sér inn á
heimili félagsmanna hans í Verkamannasam-
bandinu, sem sættu sig við lúsarlegar launahækk-
anir fyrir hans orð, en horföu svo upp á þá, sem
nú eru orðnir hinir nýju bandamenn samstöö-
unnar, klifra upp bakið á sér og hrifsa til sín marg-
faldar hækkanir.
Samstaba — þó fyrr heföi verib
Þaö er í raun synd aö verkalýðsforingjarnir skuli
ekki fyrr hafa fundið sér eitthvaö aö sameinast
um, og sem auman launamann heföi þaö glatt
Garra óumræöilega ef samstaöa verkalýösforingj-
anna og slagkraftur heföi verið eitthvaö í líkingu
viö það sem hann er nú, þegar veriö var aö semja
um kaup og kjör síöast. En þaö veröur ekki á allt
kosiö og Garri huggar sig við það aö nú muni
Björn Grétar, Benedikt og hinir stjórnmála- og
verkalýösforingjarnir, sem standa í forsvari fyrir
breiðfylkingar láglaunafólks, eiga mun auöveld-
ara um vik að ná fram langþráöum launajöfnuöi
og kjarabótum til handa sínu fólki, vegna þess að
nú hefur myndast hin nýja samstaða rekkjunaut-
anna ólíklegu. Ef bara frumvarpinu verður hent,
mun allt lagast, af því að öll dýrin í skóginum eru
jú orðnir vinir.
Garri
Hugsunarleysið og börnin
Nú stendur yfir áróðursherferð
fyrir því aö vel og tryggilega sé
búiö um börn í bílum í umferð-
inni. Tilefni herferðarinnar er sú
miður skemmtilega staðreynd
að slysavarnafólk taldi sig hafa
komist aö því aö mikill misbrest-
ur væri á því að börn, jafnvel
ungabörn, væru spennt í sæti
sitt í bílunum eða væru í fram-
bærilegum bílstólum í bílunum.
Herferðin mun hafa verib ákveö-
in fyrir talsvert löngu, en þaö
var þó ekki fyrr en í síöustu viku
sem aðstandendur hennar fram-
kvæmdu könnun á því hvort
börn í bíl á leið í leikskóla væru
spennt í sæti með vibunandi
hætti. Niðurstaða þeirrar könnunar er algjört reiö-
arslag, því í ljós kom aö 28% barna, eöa meira en
fjóröa hvert barn, voru laus í bílnum.
Samkvæmt frétt frá Slysavarnafélaginu og Um-
ferðarráði var mikill munur á notkun öryggisbún-
aöar eftir byggöarlögum og var ástandiö víöa úti
um land verra en á höfuöborgarsvæðinu.
Þau hugsa ekki
Aðstandendur könnunarinnar taka þaö sérstak-
lega fram aö ástandið sé best meðal yngstu barn-
anna, en versni eftir þriggja ára aldurinn. Jafn-
framt kemur fram aö algengt var aö nauðsynlegur
búnaöur var fyrir hendi í bifreiðinni, en var bara
ekki notabur.
Vissulega eru þessar niðurstöður sláandi og
vekja upp spurninguna um hvað foreldrar allra
þessara Iausu barna séu eiginlega að hugsa. Svarið
er mjög einfalt: Þeir eru ekkert aö hugsa. Ekkert ís-
lenskt foreldri getur af trúveröugleika haldiö því
fram aö þaö hafi ekki vitaö aö hættulegt væri aö
barn þess sé laust í bíl á ferö. í mesta lagi er hægt
aö hugsa sér aö þekkingarleysi
valdi því aö fólk spenni börn
ekki rétt í bílinn eöa noti örygg-
isbúnað ekki á þann hátt sem til
er ætlast, en enginn getur haldið því fram svo trú-
verðugt sé aö hann hafi ekki vitað um þá hættu,
sem felst í því að hafa barn laust í bíl.
Hnippt í fólk
Engum dettur í hug aö foreldrar og forráða-
menn barna séu vísvitandi aö stofna börnum sín-
um í hættu, þannig aö eina skýringin á þessu háa
hlutfalli lausra barna í bílum er hugsunarleysi.
Gegn slíku hugsunarleysi þarf að berjast og
hnippa í fólk, sem í tímaleysi, stressi og hraöa
hversdagsins gleymir sér og spilar mesta áhættu-
spil lífs síns meö því að leggja öryggi barna sinna
undir, til þess að spara þau andartök sem þarf til
að ganga tryggilega frá því aö spenna börnin í bíl-
belti.
Þess vegna er sérstök ástæöa til að fagna þeirri
herferð sem nú er í gangi. Vonandi veröur hún til
þess aö hreyfa viö mönnum og fá þá til aö hugsa.
Því miður hefur komiö í ljós aö full þörf er á
áminningum af þessu tagi.
-BG
Laust barn í aftursceti er ekki öruggt.
Á víbavangi