Tíminn - 23.04.1996, Blaðsíða 4

4
Þriöjudagur 23. apríl 1996
llÍMIItt
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Efnahagsþróunin,
jákvæbir og nei-
kvæðir þættir
Þegar litiö er á aðstæður í efnahagsmálum lands-
manna um þessar mundir, er ekki annað hægt að
segja en þróunin sé um margt mjög hagstæð. Út-
flutningur hefur farið vaxandi, einkum á almennum
iðnaðarvörum sem byggðar eru á hugviti og tækni-
þekkingu. Spáð er að verðbólga verði innan við 2% á
árinu, sem er fullkomlega sambærilegt við okkar
helstu viðskiptaþjóðir. Vextir þokast niður á við og
lánstraust íslendinga erlendis er að styrkjast, eins og
sést á endurmati ráðgjafarfyrirtækja sem fjalla um
lánshæfni einstakra þjóðríkja. Tölur um atvinnuleysi
síðustu mánuðina sýna lækkun frá því sem var á síð-
asta ári. Það liggur einnig í loftinu að hægt verður að
auka veiðiheimildir á þorski í haust. Sjávarútvegur-
inn í heild er nú rekinn með um 3% hagnaði.
Allt er þetta mjög jákvætt, en hinu má ekki gleyma
að sum sjávarútvegsfyrirtæki, þau sem byggja á
vinnslu bolfisks eingöngu, eru í mjög miklum erfið-
leikum. Veldur þar um hráefnisskortur og hátt verð
hráefnis. Þessi fyrirtæki sjá fram á afar erfiðan tíma í
sumar og ekki er fullljóst hvort þau geta haldið fullri
starfsemi og þurfi að loka lengur en hinn hefð-
bundna sumarfrístíma.
Nú hefur verið úthlutað kvótum af úthafskarfa, en
vinnsla hans hefur verið stór þáttur í frystihúsunum
á þessum tíma. Nauðsyn ber til að huga sérstaklega
að því að þetta hráefni berist til vinnslu hér heima.
Það gæti bætt nokkuð úr því ástandi sem fyrirsjáan-
legt er.
Þrátt fyrir þessa erfiðleika er efnahagslegt um-
hverfi jákvætt á flesta grein. Það getur verið vanda-
samt að halda þessum ávinningi og stýra málum til
enn frekari hagsældar.
Það er ljóst að íslendingar eru mjög skuldsettir og
á það jafnt við um einstaklinga og ríkissjóð. Langvar-
andi halli á ríkissjóði, allar götur síðan 1983, hefur
orðið til þess að vaxtabyrðin er orðin nær 14 millj-
örðum króna, álíka upphæð og útflutningsverðmæti
iðnaðarvara í almennum iðnaði og helmingurinn af
úthafsveiðum landsmanna til viðbótar. Það gefur
augaleið að svona verður ekki haldið áfram. Það leið-
ir til þess að ríkisvaldið verður ófært um að sinna
sem skyldi þeim verkefnum sem því eru falin, svo
sem að mynda velferðarkerfi og öryggisnet um fólk-
ið í landinu.
Þær aðstæður, sem nú eru, verður því að nota til
þess að stöðva halla ríkissjóðs. Ef það tekst ekki við
þessar aðstæður, stefnir í mikið óefni ef efnahagsþró-
unin stefnir til hins verra á ný.
Þeir jákvæðu þættir efnahagsmála, sem nú blasa
við, hafa náðst fyrir þær sakir að um skeið hefur ríkt
stöðugt verðlag í landinu og gengi hefur verið til-
tölulega stöðugt. Vaxandi útflutningur iðnaðarvara á
ekki síst rætur að rekja til þessarar staðreyndar. Það er
afar áríðandi að halda þessum skilyrðum. Ef ríkis-
sjóður er rekinn í jafnvægi, vinnst það tvennt að
vaxtabyrði hans minnkar og það léttir á eftirspurn á
innlendum lánamarkaði, sem leiðir til lægri vaxta til
hagsbóta fyrir skuldsetta einstaklinga og fyrirtæki.
Markmiðið um hallalausan ríkissjóð er því í fullu
gildi, þótt ýmis teikn í efnahagsmálum séu jákvæð.

-rrgúifigsv oi
Sjálfstæbissónata
Um nokkub langan aldur hefur Garra grunab ab
mestu og stærstu mistök sem íslendingar hafa
gert — og er þó af æbi mörgu að taka — hafi ver-
ið þegar við sögðum okkur stikkfrí frá danskinum.
Þennan grun fékk Garri staöfestan í ágætum sjón-
varpsþætti Ómars Ragnarssonar á sunnudags-
kvöldið. Þáttinn kallaði Ómar „Takk", en við lá að
Garri missti af þættinum, því
hann hélt að þetta væri einhver
nýr unglingaþáttur í svipuðum
dúr og ónefndur einsatkvæðis-
nafnsþáttur, sem yngra fólk en
Garri hefur vonandi eitthvað
gaman af — annars væri illa farið
meö skattinn, því ekki líður
Garri fyrir aö missa af honum.
Það hefur nefnilega frá ómuna-
tíð loðað við íslendinginn sér-
stök kunnátta við að kenna öðr-
um um ófarirnar og vandræðin. í
nokkur árhundruð höfðum við
danskinn til að kenna um allt
sem aflaga fór og var til vand-
ræða, þrátt fyrir að það væri inn-
lend yfir- og eignastétt sem bæri
alla ábyrgð á vandræðunum, því
nánast öll völd voru í hennar
höndum. Enda var þá frekar frið-
vænlegt í landinu, fátt um deilur
og uppsteit, því allir höfðu sam-
eiginlegan aðila til að kenna um ófarirnar: dan-
skinn.
Blessað stríbiö og sjálfstæöið
Svo kom blessað stríðið og sjálfstæði þjóðarinn-
ar á meðan sá hildarleikur stóð yfir. Við náttúr-
lega gripum tækifærið þegar Danir voru herteknir
og sögðum okkur úr konungssambandi og tókum
okkar sjálfstæði í stað þess að hinkra í tvö-þrjú ár
og leyfa danskinum að láta okkur hafa sjálfstæðið
með pomp og prakt við hátíðlega athöfn. Nú, eða
bíða í sex ár svo sjálfstæðishátíðarhöldin bæri
upp á heilan tug — þá væri a.m.k. auðveldara fyr-
ir þjóðina að muna ártalið. En þetta er svosem
ekkert verra en vant er.
En með sjálfstæðinu kom nú aldeilis babb í bát-
inn. Þá var skyndilega enginn lengur sem hægt
var að kenna um vandræðaganginn á íslending-
um, nema þeir sjálfir. Reyndar var notast við am-
eríska herinn í svolítinn tíma, en menn komust
fljótlega að því að hann skipti sér ekkert af málun-
um. Enda er raunin sú að allt frá
þeim tíma hafa úlfúð og illdeil-
ur meðal þjóðarinnar jafnt og
þétt farið vaxandi, því ekki
hættu íslendingar að kenna
öðrum um eigin ófarir — nú
kenna þeir bara hver öðrum um
eigin ófarir.
Flskleyslb fiskifræb-
ingunum ab kenna
Fari menn á hausinn, þá
kenna þeir bönkunum um. Ef
fiskurinn minnkar í sjónum og
útgerðirnar lenda í vandræðum,
þá kenna útgerðarmennirnir
fiskifræðingunum um. Þegar
börnin í skólunum eru ólæs, þá
kenna kennararnir fjármálaráð-
herra um. Þegar sjúklingarnir
hætta að komast inn á sjúkra-
stofnanirnar, þá kenna lækn-
arnir heilbrigðisráðherra um. Svona er þetta nú
bara.
Því er eins farið með Garra. Þegar hann hélt
áfram að horfa á sjónvarpið á sunnudagskvöldið
eftir „ekki-unglingaþáttinn" hans Ómars og
komst að því að í gang var komin fimmtánda eða
fimmtugasta þáttaröðin af Finlay lækni, fór hann
í fýlu og hreytti ónotum í konuna fyrir að gleyma
að þvo skyrturnar hans. Konan var eitthvað við-
kvæm og fór að hágráta. Það var að sjálfsögðu ekki
Garra að kenna að konan fór að gráta — nei, þetta
var alfariö dagskrárgerðarstjórum ríkissjónvarps-
ins að kenna og Garri mun seint fyrirgefa þeim að
eyðileggja svona kvöldið fyrir eiginkonunni!
Garri
Partý í Langholtinu
Það er alþekkt á íslandi og eflaust víðar að þegar
foreldrar unglinga fara að heiman kvöldstund eða
jafnvel heila helgi, getur orðið kátt á hjalla hjá
unga fólkinu sem eftir situr heima á meðan. Þegar
„gömlu hjónin" eru ekki heima, gefst kjörið tæki-
færi til að halda partý þar sem unga fólkið sleppir
fram af sér hömlum og lætur sér
líða vel við að gera það sem því
finnst skemmtilegast. Oftast felst
þetta hömluleysi í því að tónlist
er spiluð nokkuö hátt — græjurn-
ar tjúnaðar í botn og mannskap-
urinn leggur undir sig betri stof-
una í dansi og gleðilátum —
nokkuð sem ekki er vel séð þegar
pabbi og mamma eru heima.
Eitthvað svipað þessu virðist
hafa gerst í Langholti um helg-
ina. Sr. Flóki fékk frí frá messu-
gjörðinni og afleysingaprestur
var fenginn til að messa í hans
stað. Það var eins og við mann-
inn mælt, að sóknarbörn eða
sóknarunglingarnir notuðu tæki-
færið og héldu heilmikið stuð-
partý á meðan. Talsmaður partý-
haldaranna var enginn annar en
hinn grandvari og yfirvegaði
fræðimaður Baldur Hafstað, sem
sagði í sjónvarpsviðtali að það hafi verið sérstak-
lega góð mæting og „gríðarleg stemning — mikil
ósköp".
Tónlistin dunabi
Og það virðast hafa verið orð að sönnu, því
samkvæmt sjónvarpsmyndum var ekki annað að
sjá en að hvert sæti hafi verið skipað í kirkjunni
og vel það og allir í góðum gír — í stuði með Guði.
Og eins og tíðkast í unglingapartýum, þegar for-
eldrarnir bregða sér af bæ, þá dunaði hljómlistin í
Langholtinu á sunnudag. Kórinn var uppistand-
andi í hefðbundnum kórstellingum, en ekki sitj-
andi úti í sal eins og venjulega, og söng á útopnu
óhræddur við að verða skammaður fyrir að reyna
að skyggja með söng sínum á Drottin allsherjar.
En sr. Flóki frétti af skemmtuninni í kirkjunni
og var óhress með að dreifibréf höfðu verið borin
út til að auglýsa að hann ætlaði að vera í fríi þenn-
an dag. Hann sagði það ögrun við sig sem sitjandi
prest. Þegar hins vegar var borið undir hann hið
mikla fjölmenni, taldi sr. Flóki einsýnt að hin
góða aðsókn bæri vott um trúrækni þeirra sem
mættu, enda ætti guðsþjónusta ekki að vera eitt-
hvert verkfæri í deilumálum. Efnislega var ekki
hægt að skilja Flóka á annan hátt en þann, að það
væri syndsamlegt og ljótt að
nota guðsþjónustu í kirkjunni
sem vettvang til að koma höggi
á prestinn sinn. Og vegna þess
að allir vita að það var einmitt
það sem hin góða aðsókn gerði,
kom höggi á prestinn, þá verður
að segjast eins og er að úr varð
bara ágæt vörn hjá Flóka —
svona miöaö við aðstæður.
Því þó svo að niðurstaðan sé
að fólk þyrpist í kirkju um leið
og presturinn fer í frí, þá er líka
ljóst að það er ekki fallegt að
koma svona fram við prestinn.
Og í því vopnahlésástandi, sem
nú á að ríkja í Langholtssöfn-
uði, hefur deiluaðilum tekist að
slást hressilega — meira að segja
í fjölmiðlum — án þess að hægt
sé að saka þá um að hafa rofið
vopnahlésskilmála vígslubisk-
upssáttarinnar.
Enn verri hnútur
Eftir „partýið" um helgina eru horfurnar á að
málið leysist í rólegheitum af sjálfu sér enn minni
en þær voru fyrir helgina. Málið er eiginlega kom-
ið í enn verri hnút en áður. Sóknarbörnin hafa nú
rifjað upp í sinn hóp hvað það getur verið gaman
að lofsama Guð eins og þau voru vön. Sr. Flóki er
hins vegar búinn aö átta sig á því að hann getur
átt von á hverju sem er, ef hann bregður sér af bæ.
Mörgum í söfnuðinum er augljóslega ekki treyst-
andi til að hegða sér eins og honum finnst að góð
sóknarbörn eigi að gera.
í það minnsta er greinilegt aö næst þegar Flóki
fær frí, verður að vera búið að tryggja það fyrir-
fram að barnapían eða fjárhirðirinn, sem heldur
utan um söfnuðinn á meðan, sé ströng og ákveð-
in og leyfi ekkert partýstand. Best væri náttúrlega
ef hún væri í svörtum stakki.
.uloU 19 riJJODBam biju.’i nnu
Á víbavangi
.sníi' iíiéuiiBi íiiuíi
löo(q
Uín*Jfl m3<i 0950
.<;ni22UfUiit ulm'í
-BG
« f'C b iJujiyid ÍJJ^IN^I