Tíminn - 16.05.1996, Blaðsíða 4

4
Fimmtudagur 16. maí 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson
Ritstjórn og auglýsinqar: Brautarholti 1. 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánaöaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Mikib fylgi vib frum-
varp um stéttarfélög
og vinnudeilur
Félagsmálanefnd hefur nú afgreitt frumvarpið um
stéttafélög og vinnudeilur til annarrar umræðu á
þingi. Þetta er eitt frumvarpanna sem verkalýðs-
forustan hefur hvað hatrammast barist gegn og
var uppistaðan í málflutningi forustunnar á
fundaherferð um landið.
Nánast frá upphafi var því heitið af hálfu félags-
málaráðherra og stjórnarmeirihlutans á Alþingi að
í meðförum nefndarinnar myndi leitað eftir at-
hugasemdum frá aðilum vinnumarkaðarins sem
og var gert. Þau atriði sem hvað harðast hafa verið
gagnrýnd voru tekin út úr frumvarpinu, bæði at-
riði varðandi þröskulda í atkvæðagreiðslum,
vinnustaðafélög og ákvæði um fjöldauppsagnir.
Frumvarpið eins og það er nú kynnt hefur því
tekið miklum stakkaskiptum og sárafátt stendur
eftir af þeirri efnislegu gagnrýni sem verkalýðs-
hreyfingin lagði upp með í byrjun. En í stað þess
að yfirlýsingagleðin minnkaði hafa einstakir for-
ustumenn launþegasamtakanna staðið upp, hótað
öllu illu og gefið í skyn að verkföll væru yfirvof-
andi um leið og samningar félllu úr gildi. Mótbár-
urnar sem nú er gripið til eru einfaldlega þær að
ríkið eigi ekkert með að setja reglur á vinnumark-
aði - - raunar heitir það á máli launþegasamtak-
anna að stjórnvöld séu að blanda sér í innri mál
verkalýðshreyfingarinnar. Þetta er hins vegar
rangt. Það er hlutverk ríkisvaldsins og löggjafa-
valdsins sérstaklega að búa til almennar „umferð-
arreglur" í þjóðfélaginu og „umferðarreglur" á
vinnumarkaði eru þar engin undantekning.
Á það hefur verið bent að með frumvarpi félags-
málaráðherra sé verið að auka áhrif hins almenna
félagsmanns, m.a. þegar kemur að spurningunni
um hvort fara eigi í verkfall eða ekki. A móti munu
völd verkalýðsforustunnar eitthvað minnka. Fylg-
ir þessu þá sú röksemd að forustan og grasrótin séu
ekki alltaf samstíga og að verkalýðsforingjar, eða
verkalýðsrekendur eins og sumir kalla forustuna,
séu ekki í nægjanlega góðum tengslum við hinn
almenna félagsmann.
Þessi túlkun virðist fá nokkurn byr í nýrri könn-
un Gallup um afstöðu fólks til frumvarpsins. Þar
kemur í ljós að mikill meirihluti landsmanna er
óánægður með núverandi fyrirkomulag kjara-
samninganna og vill auka á vægi almennra félags-
manna á kostnað trúnaðarmannaráða og stjórna
félaganna „eins og lagt er til í nýju frumvarpi um
stéttafélög og vinnudeilur".
Þessi niðurstaða hlýtur að teljast merkileg í ljósi
þess stöðuga áróðurs sem verið hefur í gangi upp á
síðkastið af hálfu lauþegasamtakanna og styrkir
verulega stöðu ríkisstjórnarmeirihlutans í máíinu.
Það er hlutverk löggjafans að setja þjóðinni lög
— ekki hagsmunasamtaka. Það er því háskalegur
leikur ef foringjar verkalýðshreyfingarinnar, sem
eru þó ekki í betri tengslum við þjóðina en Gallup-
könnunin sýnir, ætla að fara að standa fyrir upp-
þotum á vinnumarkaði.
Þrefið, þrjoskan og þæfingur-
inn í leikskólanum
Þaö er ótrúlegt ab horfa á fulloröna menn, sem
gefa sig út fyrir aö vera vel gefnir, eða a.m.k.
sæmilega viti bornir, standa í ræöustóli Alþingis
að því er virðist í engum tilgangi. Þaö er undarlegt
viðhorf, sem þeir menn hafa til atvinnu sinnar, að
eyða tíma nokkurra tuga þjóðkjörinna einstak-
linga í að hlusta á óskilgreint önuglyndisrugl. Að
menn skuli nenna þessu, að tuða um nákvæm-
lega ekki neitt, lesa upp heilu skýrslurnar án þess
að það komi málflutningi þeirra neitt sérstaklega
við. Enda er tilgangurinn ekki að vera málefnaleg-
ur; tilgangurinn er beinlínis að vinna gegn því
sem þeir eru lýðræðislega kjörnir til, að vinna í
anda lýðræðisins. Það er ekki í nokkrum tengslum
við lýðræðislega hugsun þegar -----------------------------
einn frekjudallur stendur og þæfir g“ A DDI
fund fram yfir brottfarartíma fund- ** ■* *
armanna í þeim tilgangi einum aö
kallað leikskólinn við Austurvöll.
Það er sannarlega sorglegt að horfa upp á mann
eins og Svavar Gestsson, efnilegan, vel gefinn og
mælskan mann, standa í ræðustól á Alþingi og
haga sér eins og illa gefinn unglingsstrákur, sem
er að reyna að halda uppi samræðum við konu
sem hann langar að kynnast nánar, en hefur
hvorki uppburði né vit til að heilla hana. Svo
vandræðalegur og klaufskur var málflutningur
hans eitt kvöldið, er Garri horfði á umræður frá
Alþingi í ríkissjónvarpinu, að það var fátt annað
hægt en að vorkenna manninum. Ekki hreifst
Garri af málflutningnum, enda afar fátt til þess
fallið að hrífast af því.
Skarb fyrir skildi
koma í veg fyrir að greidd verði atkvæði um
ákveðið málefni, sem frekjudallurinn veit að mun
fara á annan veg en hann vill sjálfur.
Varla virbingarauki
Vinnubrögð af þessu tagi hafa svosem tíðkast á
hinu virðulega Alþingi og allir stjórnmálaflokkar
hafa bergt á þessum bikar, þó misjafnt sé hversu
gjarnir menn eru á að falla í þessa gryfju. En það
er alveg sama hversu oft Garri sér þessi vinnu-
brögð viðhöfð eða hver hefur þau í frammi, þau
eru alltaf jafn hjákátleg og síður en svo til þess
fallin að auka virðingu landsmanna fyrir Alþingi
og þeim er þar sitja. Helst er að hlustandinn fyll-
ist vorkunnsemi yfir staurblindri þvermóðsku
þess sem þæfir. Vinnubrögö af þessu tagi gera að
minnsta kosti sitt til að ýta undir þá umræðu að
hið háa Alþingi vinni af atorku til þess að vera
Einhvern veginn virðist þing-
mönnum Alþýðubandalagsins ansi oft takast að
slá aðra út í þrefi, þrætum og málalengingum.
Meira að segja ennþá, þrátt fyrir að í herbúðum
þeirra sé nú augsýnilega stórt skarð fyrir skildi, þar
sem nýhættur formaðurinn hefur ekki sagt auka-
tekið orð á Alþingi síðan hann fékk forsetafiðring-
inn í haust. En áöur en til þess kom var hann
óumdeilanlega fremstur meðal jafningja þegar
kom til þrefs og málalenginga.
Sé það bundið í starfslýsingu þingmanna að
þref, þrái og einörð þrjóska við að þæfa mál sem
augsýnilega eru töpuð, er sannarlega íhugunar-
efni hvort þjóðin megi við því að missa slíkan
mann af Alþingi og inn á Bessastaði þar sem ljúf-
mennska og alúðlegheit hafa undantekningalaust
geislað af húsráðendum undanfarna áratugi. Að
fenginni reynslu hljóta að vakna efasemdir um að
hæfileikar hans fái notið sín við slíkar aðstæður.
Garri
Æðarrækt og hafernir
Hér á síðunni á móti ritar Davíð Gíslason, læknir
og formaður Æðarræktarfélags íslands, athyglis-
verða grein um æðarvarp, æðarbændur, haförn-
inn og skaðabótaskyldu ríkisins eða öllu heldur
skort á skaðabótaskyldu gagnvart hugsanlegum
tjónþolum vegna friðaðra dýra.
Grein Davíðs er í og með rituð sem athugasemd
og andmæli við pistli sem undirritaður skrifaði í
síðasta laugardagsblað Tímans.
í pistli mínum taldi ég það stór-
spilla' almennt þeirri ásýnd
bænda að þeir væru náttúru-
vinir, en talsvert hefur verið
lagt upp úr að auglýsa upp þá
ímynd, að einn eða tveir bænd-
ur skuli vera dregnir fram fyrir
alþjóð í sjónvarpi með hótanir
um að þeir ætli sjálfir að drepa
íslenska haferni til að vernda
eitthvert æðarvarp, sem hugs-
anlega gæti orðið til ef haferni
yrði fækkað. Ég sagði enn frekar
að það yrði þeim þingmanni
ekki til framdráttar sem bæri er-
indi þessara manna inn á þing.
Ég hafði hins vegar engan
áhuga á að gera lítið úr starfi æðarbænda almennt
og tel mig meira að segja hafa örlitla reynslu af og
innsýn í þá þrotlausu vinnu og erfiði, sem getur
fylgt því að koma upp varpi, og þekki ánægjuna
sem fylgir einu viðbótarhreiðri.
Það er bara allt annað mál.
Bera ábyrgb á umhverfi sínu
Rétt er að minna á, vegna orða Davíðs, að pistill
undirritaðs sl. laugardag gekk ekki út á að setja
alla bændur undir sama hatt. Þvert á móti var sagt
að með yfirlýsingagleði væru öffáir bændur að
skemma fyrir öðrum. Þeirra sjónajrmið yrðu óhjá-
kvæmilega að einhverju leyti talin sjónarmið
bænda almennt — jafnvel þó þau séu það ekki.
Bændur við Breiðafjörð í dag bera vitaskuld
ábyrgð á sínu nánasta umhverfi, rétt eins og aðrir
landsmenn eiga að bera ábyrgð á sínu nánasta
umhverfi. Það vill til aö ernir eru hluti af náttúr-
unni á svæðinu, og þó örnum hafi verið útrýmt á
19. öld í öðrum landsfjórðungum sem meindýri,
felur það ekki í sér neina ósanngirni að gera kröf-
ur til Breiðfiröinga hundrað árum síðar. En annað
má skilja af grein Davíðs.
Varðandi vangaveltur Davíðs um hvatirnar að
baki fullyrðingu um að málið verði Gísla S. Einars-
syni varla til pólitísks framdráttar er það eitt að
segja, að pólitískt er það tæplega eftirsóknarvert ef
svo virðist sem þingmaður sé að verja sérstaklega
hagsmuni manna sem koma í sjónvarp og hóta
arnardrápi, ef ríkið borgi þeim ekki skaðabætur.
Sannleikurinn er einfaldlega sá að æðarvarp við
Breiðafjörð hefur verið í góðri uppsveiflu undan-
farin ár og enn hefur ekki verið sýnt fram á með
neinum tölulegum hætti að tjón af völdum arna
kalli á og réttlæti sérstakar bætur.
Þaö er reyndar trúlegt að æðar-
varp væri sums staðar eitthvað
meira ef ekki væru ernirnir, en
það liggur bara nánast ekkert fyrir
um það. Fyrst verða menn að
sýna fram á og reyna aö meta
tjónið, áður en þeir óska eftir bót-
um.
Það er hins vegar rétt hjá Davíð
að það er sanngirnismál að bæta
mönnum raunverulegt tjón af
völdum arna, en það er ekki sama
hvernig menn bera sig eftir hlut-
unum. Og grundvallaratriðið er
eftir sem áður að örninn er hluti
af náttúrunni á svæðinu og þar
með hluti af landkostum.
Táknrænt gildi arnarins
Táknrænt gildi arnarins í íslenskri náttúruvernd
er aö sumu leyti svipað táknrænu gildi hvalsins
fyrir marga erlenda umhverfissinna. Rétt eins og
hvalveiðisinnar verða að undirbúa af kostgæfni
málflutning sinn fyrir nýtingu hvala — t.d. vegna
þess að þeir séu í samkeppni um æti við fiskimenn
— verða menn að undirbúa kröfur um bætur
vegna tjóns af völdum arna, ef þeir ætla að láta
taka mark á sér.
Það er hins vegar greinilegt að Davíð Gíslason
lítur á örninn, að einhverju leyti í það minnsta,
sem hluta af náttúru Breiðafjarðarsvæðisins en
ekki sem meindýr sem beri að útrýma. Davíð er
því skáld í mun hærri gæðaflokki en sá bóndi, sem
hótaði arnardrápi í sjónvarpi og Davíð sjálfur tel-
ur að sé trúlega verra skáld en Egill Skallagríms-
son. Það hefði því í raun veriö eðlilegra að for-
maður Æðarræktarfélags íslands hefði einbeitt sér
að því að túlka sjónarmið æðarbænda almennt og
sleppt því að taka upp hanskann fyrir „leirskáld",
sem hafa í hótunum. Og þegar þessi sami formað-
ur sakar undirritaðan um að skoða málin frá einni
hlið einvörðungu, er það steinkast í glerhúsi.
-BG
Á víbavangi