Tíminn - 11.06.1996, Side 4

4

Þri&judagur 11. júní 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulitrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Jæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánaðaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Fótbolti og
forsetakjör
Ríkissjónvarpið hefur sérstökum skyldum að gegna við lands-
menn alla, og lengst af uppfyllir það þessar skyldur með við-
unandi hætti. Almennust og viðamest er sú skylda sjónvarps-
ins að halda uppi innlendri dagskrárgerð og stuðla að fram-
gangi íslensks sjónvarps almennt, þannig að í því mikla fram-
boði sjónvarpsefnis, í formi gervihnattarása og vídeóefnis
hvers konar, sé til staðar styrk innlend stoð. Þessu hlutverki
hefur Ríkissjónvarpið reynt að sinna, þó sitt sýnist hverjum
um árangurinn. Margir eru meira að segja tilbúnir að ganga
svo langt að segja að Stöð 2 hafi sinnt þessu hlutverki af engu
minni kostgæfni en Ríkissjónvarpið, sem er í sjálfu sér um-
hugsunarefni - - ekki síst í ljósi umræðna um menningarlega
nauðsyn ríkisrekinnar stöðvar.
Þessa dagana fer fram Evrópukeppni landsliða í knatt-
spyrnu, sem vissulega er stórviðburður á sviði íþrótta. Ríkis-
sjónvarpið getur státað af því að fjalla ítarlegast og mest um
þessa atburði af öllum fjölmiðlum landsins og sýnir beint frá
vel flestum leikjum. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Ríkissjón-
varpið gerir þetta, og hefur þessi stefna mælst misjafnlega fyr-
ir. Nú virðist stefna í að hefðbundin dagskrá sjónvarpsins
muni meira og minna ganga úr skorðum og heilu efnisflokk-
arnir ýmist færast langt aftur eða hreinlega falla niður, til þess
eins að unnt sé að sýna beint frá keppninni.
Sjálft hefur sjónvarpið réttlætt þessar útsendingar með því
að birta skoðanakannanir, sem sýna að fjölmargir áhorfendur
hefur áhuga á að sjá kappleikina í sjónvarpi. Ekki hefur þó
verið sýnt fram á að einhver önnur tilhögun á útsendingum
geti ekki þjónað sama tilgangi án þess að valda þeirri röskun
sem verður á annarri dagskrá. Spurningin er einfaldlega sú
hvort það er í raun eðlilegt að ríkissjónvarp gangi svona langt
sem raun ber vitni í því að sinna áhugamálum afmarkaðs
hóps áhorfendanna, jafnvel þó um sé að ræða háværan kröfu-
hóp. Auöveldlega væri hægt að sýna þá leiki beint sem ekki
raska annarri dagskrá, en hina leikina má sýna á eftir eöa á
undan hefðbundinni dagskrá.
Hámark einkennilegrar dagskrárstefnu var þó sl. sunnu-
dag, þegar nánast öllu venjulegu sjónvarpsefni var ýtt til hlið-
ar og dagskrá seinkað vegna þriggja beinna útsendinga frá
knattspyrnukappleikjum erlendra liða í Evrópukeppni. Meðal
þeirra dagskrárliða, sem ekki komust að á kristilegum tíma
vegna knattspyrnuleikjanna, var fyrsti sameiginlegi kynning-
arfundur forsetaframbjóðendanna í Ríkissjónvarpinu. Þáttur-
inn byrjaði um hálfellefu um kvöldið og stóð fram á aðfara-
nótt mánudags. Þó þátturinn sem slíkur hafi verið ágætur, er
ljóst að þessi útsendingartími er vægast sagt stórfurðulegur,
enda kominn háttatími hjá stórum hluta þjóðarinnar. For-
setaframbjóðendur hafa einmitt haft uppi nokkra gagnrýni á
hversu lítilfjörleg sjónvarpskynningin á Ríkissjónvarpinu á
að vera og hversu seint hún fór af stað. Ekki væri ástæða til að
taka undir slíkar áhyggjur nema vegna þess að kynningar,
þegar þær koma, eru sendar út að næturlagi — m.a. aö því er
virðist til þess að hægt sé að sýna knattspyrnuleiki í beinni út-
sendingu! Eðlilegt er að menn staldri við og velti fyrir sér
þeim áherslum, sem koma fram í útsendingum þennan
sunnudag. Frambjóðendakynningar, sem ætla hefði mátt að
teldust til þeirra verkefna sem ríkissjónvarpsstöð bæri sérstök
skylda til að sinna, fá sess hornkerlingarinnar. Á sama tíma
setja erlendir íþróttakappleikir alla dagskrá úr skorðum vegna
beinna útsendinga. Það er sjálfsagt að sinna íþróttaumfjöllun
vel, en menn verða að kunna sér hóf og gæta þess aö ríkis-
sjónvarp hefur fleiri skyldum að gegna en að sjá afmörkuðum
áhugahópum fyrir skemmtiefni.
Framorðinn frambobsfundur
Jæja, loksins fengu landsmenn að sjá alla forseta-
frambjóðendurna í einu lagi á fótboltarás allra
landsmanna og var það sannarlega tímabært. Það
er bara verst að Garri steinsvaf yfir seinni hluta
þáttarins, en það verður líklega að virða það við
ríkisfótboltarásina þó hún gefi yfirmanni Iþrótta-
deildarinnar alræðisvald varðandi útsendingar-
tíma og tilfærslu einstakra dagskrárliða. Enda er
hann sennilega eini íslendingurinn sem hlaupiö
hefur með ólympíueldinn og örugglega eini ís-
lendingurinn sem á ólympíueldskyndil uppi í
skáp hjá sér. Þar að auki hefur mikið vatn runnið
til sjávar síðan hann sem strák-
pjakkur í bæ úti á landi pissaði,
ásamt félögum sínum, í saltkjöts-
tunnuna hjá nágrannanum — og
var refsað með því að vera látinn borða saltkjötið
í eitt mál. Nóg um það.
Framboðsfundur á mánudags-
morgni
Frambjóðendurnir voru í sjónvarpinu á sunnu-
dagskvöld, eða kannski ætti frekar að segja mánu-
dagsmorgun. Það var gaman að fylgjast með þeim
í beinni útsendingu og ábyggilegt að einhverjir
þeirra, sem áður voru óákveðnir, hafa nú tekið
skýrari afstöðu. Það á þó ekki við um Garra, en
hann sá greinilega hvað fyrri reynsla frambjóö-
endanna er misjöfn og nýtist þeim þ.a.l. misjafn-
lega. Það má eiginlega segja að þeir sem töluðu
minnst hafi í rauninni komið best út úr þessum
þætti. Guðrún Pétursdóttir hefur um nokkurt
skeið varað fólk við að taka of mikið mark á skoð-
anakönnunum og bíöa eftir því að allir frambjóð-
endumir sjáist í einu á sjónvarpsskjánum. Hafi
væntingar hennar og stuðningsmanna hennar til
frammistööunnar í þættinum verið miklar, hafa
þær líklega heldur brugðist. Guðrúnarnar báðar
féllu í þá gildru að mála sig út í horn, m.a. er taliö
barst að utanríkismálum og sjálfstæðri utanríkis-
stefnu forsetans gagnvart utanríkisstefnu ríkis-
stjórnarinnar. Ástþór virðist trúr þeim yfirlýsing-
um sínum að hann sé í þessari baráttu málefn-
anna vegna en ekki embættisins, því varla gerir
hann sér miklar vonir um að hljóta kosningu. Það
kom einnig greinilega fram mikill munur á friðar-
boðskap Ástþórs annars vegar og Guðrúnar Agn-
arsdóttur og Ólafs Ragnars hins vegar, segja má að
þar hafi komið fram hinn skýri munur sem er á
viðskiptum og pólitík. Ástþór er maður aðgerða
og framkvæmda, en Ólafur Ragnar og þó sérstak-
lega Guðrún orða og umræðna. Hvor aðferðin er
vænlegri til árangurs veit Garri ekki. Pétur gætti
þess að segja sem minnst og ekkert sem orkað
gæti tvímælis, enda var þaö greinilega skynsam-
leg afstaða. Ólafur Ragnar sagði einnig lítið, sé
miðað viö hinn venjulega Ólaf
Ragnar, og sýndi það og sannaði
enn einu sinni að hann er bráð-
snjall að snúa sig undan erfiðum
spurningum. Það var reyndar athyglisvert að sjá
hvernig hann varöi breytta og jákvæðari afstöðu
sína til NATO — það væri orðiö afvopnunar-
bandalag. Á alþjóölegum vettvangi er skýr grein-
armunur geröur á varnar- og afvopnunarbanda-
lögum, á þeim vettvangi telst NATO varnarbanda-
lag, nú eins og ætíð áður. Hins vegar leggur NATO
áherslu á samdrátt í vopnavæðingu, sérstaklega
hjá mögulegum andstæðingum. Það gæti verið
einhvers konar tilvísun til hugtaksins afvopnun-
arbandalags.
Aukið forskot
En það sem stóð upp úr eftir þáttinn, þ.e. þann
hluta hans sem landsmenn vöktu yfir, eru áhersl-
ur fyrirspyrjenda og stjórnandans. Höfuðáhersla
virtist vera lögð á aö ganga hart ab þeim fram-
bjóðendum sem, samkvæmt skoöanakönnunum,
eiga hverfandi möguleika á því að ná kjöri. Þeir
tveir, sem eiga besta möguleika samkvæmt skoð-
anakönnunum, sluppu hins vegar tiltölulega létt
frá annars snörpum og beinskeyttum spurningum
og athugasemdum. Ef eitthvað er, þá hefur þáttur-
inn sennilega enn aukið forskot þeirra tveggja
sem hingaö til hafa talist líklegastir, ekki vegna
skínandi frammistöðu þeirra í þættinum, heldur
vegna þess að fyrirspyrjendur leyfðu þeim að
halda sig til hlés. Garrí
GARRI
í sólfari vib Markarfljót
í síðustu viku var ég á ferðinni í
Rangárvallasýslu á hraðferð
austur í Öræfi. Vegurinn er
beinn og breiður vestan Markar-
fljóts, og tækifæri gefst til þess
ab litast um, og það er ómaksins
vert. Þennan dag var þarna fag-
urt um að litast. Seljalandshlíðin
í austri og sér inn til Þórsmerkur
og Eyjafjallajökuls, og á vinstri
hlið blasir Fljótshlíðin vib. Það
var sólfar og bæirnir blöstu við í
grænum túnum sem halla á
móti suðri, en bak vib sveitina
gnæfði Þríhyrningur í dimmblá-
um skugga.
Söguslóbir
Þannig er umhorfs austur þar á góbum degi í
hinu söguríka héraði. Þarna var ég staddur á sögu-
slóðum Njálu og einmitt á þess-
um slóðum gerðist eitthvert
frægasta minni sögunnar, þegar
Gunnar á Hlíöarenda sneri aftur
á leið sinni til skips og mælti þessi fleygu orð:
„Fögur er hlíðin og mun ég hvergi fara."
Gunnar á Hlíðarenda er hin mesta hetja forn-
sagnanna og ég lærði það í barnaskóla að hann
hefði verið mesti kappi í fornöld og stokkið hæð
sína í öllum herklæðum. Hins vegar kemur þaö
fram í Njálu að hann var í hálfgerðu fjárhagsbasli
og ekki vel giftur, en sú saga verður ekki rakin hér.
Hins vegar hefur hans verið minnst meö þökk
og virðingu þjóöarinnar fyrir að snúa aftur vegna
fegurðar landsins og aödráttarafls sveitarinnar.
Fjölnismenn, bobberar rómantísku stefnunnar,
dáðu þetta tiltæki og Jónas Hallgrímsson orti um
það hið glæsilega kvæði Gunnarshólma, sem
hvert barn var látið lesa, hér fyrr meir að minnsta
kosti.
Ab standa vib loforb sín
Hins vegar hefur verið minna talað um tilsvör
Kolskeggs, sem reið meb Gunnari niður með
Markarfljóti til þess ab taka út dóm sinn. Tilsvar
hans var á þá leið að gera ekki þann óvinafagnaö
að rjúfa sætt sína, og jafnframt ab hann mundi
ekki „níðast" á því loforði né öðru því sem honum
væri trúað fyrir. Hann reið til skips, en Gunnar
sneri aftur og galt fyrir það með lífi sínu.
Þessari sögu skaut upp í huganum á leiðinni
austur, og hún leitaði svo sterkt á mig að ég tók
NjálU niður úr bókaskápnum
þegar ég kom heim. Mér finnst
einhvern veginn ab viðbrögð
Gunnars séu í samræmi við Is-
lendingseðlið, eins og það hefur löngum verið.
Oft eru tilfinningar látnar ráða í ákvörðunum og
ekki ætíb hugsað um afleiðingarnar. Hins vegar
finnst mér Kolskeggur vera fulltrúi þeirra jarð-
bundnu, trúr því sem honum er falið og lætur
skynsemina ráða. Þeir bræður eiga skilið aðdáun
þjóðarinnar hvor á sinn hátt, og þessi saga er
mjög myndrík og táknræn, ekki síst þegar maður
er staddur á fögrum degi á söguslóðinni miðri.
Hins vegar verð ég að segja alveg eins óg er að mér
finnst Kolskeggur ekki hafa verið metinn ab verð-
leikum og mér finnst hann einhvern veginn vera
minn maður.
Glæsilegar bókmenntir
Ég verð að viðurkenna ab íslendingasögurnar
eru ekki alltaf á borðinu hjá mér, en þær þyrftu að
vera það oftar. Knappur stíll þeirra og frásagnar-
tækni, ásamt margslungnu efni og lífsspeki er
hinn besti lestur og tilbreyting frá því flóði lestrar-
efnis sem hellist yfir mann daglega. Þetta eru
miklar gersemar, ekki síst Njála sem er hreinn
skemmtilestur á köflum. fón Kr.
Á víbavangi