Tíminn - 02.08.1996, Blaðsíða 7

Föstudagur 2. ágúst 1996
7
Listin
Ekki alls fyrir löngu sá ég blaða-
viötal við konu nokkra, sem
innan skamms mun taka við
störfum „menningarritstjóra"
DV. Orðið menning mun hér
notað í þeirri þröngu merkingu
sem spannar listir. í upphafi
viðtalsins segir konan: „DV er
máttugur fjölmiðill og það að fá
að búa til lesefni fyrir lesendur
DV þýðir áhrif og völd." Svo
mörg vom þau orð.
Ekki ber aö efa að hver sá sem
ritstýrir listaumfjöllun víölesins
dagblaðs, getur haft áhrif í s.k.
listaheimi, raunar bæði til góðs
og ills. Hitt er jafn víst að völd
getur hann ekki haft, nema til
ills eins. Og gildir þá einu hver í
hlut á. Þannig er nefnilega mál-
um háttað að sönn list vex af
sjálfri sér. Það getur að vísu tek-
ið langan tíma, jafnvel aldir. En
það hefst, fyrr eða síðar. Auðvit-
að getur það komið sér vel fyrir
höfund listaverks að am það sé
fjallað í fjölmiðlum. En hvað
listaverkið sjálft varðar, skiptir
það engu máli.
Tökum tvö einföld dæmi.
Jónas Hallgrímsson birti ýmis
ljóða sinna í Fjölni, sem var
helsti fjölmiðill íslendinga á
og valdiö
þeim tíma. Að honum látnum Þannig em ómerkilegir sjoppu-
gerðu félagar hans skáldskap
hans einnig nokkur skil í tíma-
ritinu. En hvomgt hefur nokkra
teljandi þýðingu. Það sem máli
skiptir er það, að fegurðar sinn-
ar vegna náði skáldskapur Jón-
asar að gera sér hreiður í hjarta
þjóðarinnar. Og þar syngur
hann enn. Sá söngur mundi
óma, eins þótt Jónas hefði aldr-
ei ort í Fjölni né vinir hann
minnst skáldskapar hans einu
orbi á síðum þess merka rits.
Eins er það meb íslendinga-
sögurnar. Öldum saman skip-
ubu þær öndvegi í huga þjóðar-
innar og gera raunar enn. Þó
voru engir fjölmiðlar til að fjalla
um þær fyrr en á síðari tímum,
og fræðimenn á þessu sviði
lengst af ekki til heldur. Á þessu
má sjá að þegar til lengdar lætur
þarfnast sönn list ekki fjöl-
miðla.
Hitt er annað mál ab af-
skræming á list og þeir sem
hana stunda, þurfa á fjölmiðl-
um að halda. Arum saman hafa
íslenskir fjölmiðlar hamast við
þá iðju, meb dyggri aðstoð
skólakerfisins, að hefja sorann
upp til skýja og kalla hann list.
reyfarar kynntir sem ódauðleg
SPJALL
Pjetur
Hafstein
Lárusson
bókmenntaverk, eftirlíkingar á
striga eru taldar frumleg lista-
verk og þannig mætti lengi
telja.
Vissulega hefur þetta blekkt
stóran hluta þjóðarinnar og
hjálpað gervilistamönnum við
ab þurrausa opinbera listasjóði.
En öll eru þessi verk dauðanum
merkt, þrátt fyrir alla upphafn-
inguna. Völd fjölmiðla og skóla-
kerfisins, sem í þessu tilliti má
raunar telja hluta þeirra, eru því
aðeins tímabundin.
Og þau eru til ills eins, því í
skjóli þeirra er sannri list haldiö
frá almenningi eins lengi og
hægt er. En til allrar hamingju
gengur það aldrei til lengdar.
í sjö áratugi tókst skoðana-
bræðrum hins verðandi „menn-
ingarritstjóra" DV nær alfarið
að fylla opinbert listalíf í Rúss-
landi sora og meðalmennsku.
En þótt þeir væru allir af vilja
gerðir, þá tókst þeim aldrei að
drepa niður listsköpun. Lista-
verkin gengu mebal manna eft-
ir leyndum stígum, þótt opin-
ber birting þeirra yrði að bíða
síns tíma.
Hér á landi höfum við há-
skóla sem á hverju ári ungar út
tugum „bókmenntafræðinga".
Fólk úr þeirra hópi plantar sér
svo niður í fjölmiblunum til að
boða Stórasannleik auglýsinga-
mennsku, skrums og hags-
munahópa. En aldrei hef ég séð
né heyrt eitt aukatekið orð frá
þessum listalúsum sem bendir
til þess að þær skilji þau ein-
földu sannindi, að list er sam-
bland visku og fegurðar. Hún er
allt í senn, hluti sköpunarverks-
ins, lofsöngur til þess og hróp til
manna um að haga lífi sínu í
samræmi við tilgang þess.
Þetta er einfaldur sannleikur,
en þó sennilega harla flókinn
fyrir fólk sem trúir því að það
geti látið gott af sér leiða með
valdbeitingu í listaumfjöllun. ■
Deildará á Sléttu
hverju ári, eða sem svarar til 180
stangaveiðidaga. Árlegt meðaltal
veiði á árunum 1974-1995 eru
176 laxar, en mesta árleg veiði
1993 391 lax. Sumarið 1995
veiddust 206 laxar í ánni.
Núverandi leigutaki er sviss-
neskur maður ab nafni Rolf
Dopler, sem hefur ána á leigu til
og með árinu 1997. Við ána er
notalegt veiðihús í eigu veiðifé-
lagsins, þar sem veiðimenn geta
VEIÐIMAL
EINAR HANNESSON
haft sína hentisemi með gist-
ingu og fæði. Auövelt er að kom-
ast að veiðistöðum.
Samtök um fiskrækt
og veiöi
Að Veiðifélagi Deildarár eiga
abild fimm jarðir, en þær voru
allar í Presthólahreppi á sínum
tíma: Vogur, Hóll, Höfbi, Gras-
hóll og Raufarhöfn. Félagið hef-
ur, auk útleigu á veiðinni, staðið
fyrir fiskrækt á svæbinu með því
ab sleppa laxaseiðum af ýmsum
stærbum í vötnin. Þá hafa um-
bætur verið gerðar til að bæta
lífsskilyrði og gönguleið fyrir
laxinn á svæðinu. Fyrsti formað-
ur veiðifélagsins var Þorsteinn
Steingrímsson, Hóli, og síðan
núverandi formaður, Jóhann
Hólmgrímsson, bóndi í Vogi. ■
Deildará er önnur af tveimur
laxveiðiám, sem nyrst liggja á
landinu. Hin er Ormarsá, sem
við gerðum að umtalsefni í sein-
asta veiðimálaþætti. Deildará á
ós í sjó hjá Vogi, rétt sunnan vib
Raufarhöfn. Áin fellur úr Ytra-
Deildarvatni, sem er 6 km frá
sjó, en efstu drög hennar eru í
Fremri- Deildará um 4 km suð-
vestur frá fyrrnefndu stöbu-
vatni. Gróðursæld er mikil á
Melrakkasléttu og silungsvötnin
þar mörg, eins og kunnugt er.
Eingöngu stanga-
veiöi
Áður fyrr var stundub neta-
veiði og kistuveibi í Deildará,
eins og gert var víða annars stab-
ar í minni ám fyrr á tímum. í tíð
veiðifélagsins, sem hlaut stað-
festingu 1975, hefur eingöngu
verið stunduð stangaveiði fyrir
lax í ánni sjálfri. Er heimilt ab
stunda veiði með mest þremur
stöngum samtímis í 60 daga á
Veibihús vib Deildará.
Deildará á Sléttu.
Myndir EH
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
EINSTAKLINGUR,
AÐILI OG EINHVER
Ekki einasta er skipt um forseta núna
miðsumars um heyannir, heldur ber
margt fleira merkilegt á góma í þjóð-
lífinu og víðar eru tímamót dagana
fyrir verslunarmannahelgi. Kennarar
axla skinnin hjá ríkissjóði og halda
heim í héröð og sjálf skattskráin sér
dagsljósið. Tíminn og Dagur.
Ólympíuleikar. í skattskránni er hins
vegar gnótt upplýsinga um vib-
kvæmustu einkamál fólks og fyrir-
tækja og fjölmiðlar fara nú á kostum
þegar Ijósvíkingar spá í aubæfi lands-
ins. Dæmi:
„Einhverjum milljónum munaöi á
efsta lögabila og efsta einstaklingi!"
Vesgú og spís!
Pistilhöfundur hefur stundum velt
fyrir sér af hverju fornafniö einhver er
ítrekað notab í stabinn fyrir fornafnib
nokkur. Hvað þýbir til dæmis ab telja
krónur í einhverjum milljónum? Eru
þab einhverjar ókunnar milljónir úti í
bæ eba jafnvel ábur óþekktar millj-
ónir? jafnvel einhverjar milljónir á
stangli? Steininn tekur þó úr þegar
menn tala um einhverjar sex milljón-
ir eba jafnvel einhverjar tíu milljónir!
Hvaða tíu milljónir? Sjónvarpib segir
ab ólympíukappi nokkur hafi verið
ósigrandi í einhvern áratug! Hvaba
áratug? Árin 1950 til 1960 eba
kannski 1896 til 1906 ab bábum ár-
um meötöldum?
Hvab er svo nafnorbib lögaðili?
Hver er lögaðili? Er hægt ab vera að-
ili ab lögum án þess ab vera laga-
grein eba bókstafur? Eru þá ekki allir
lifandi menn abilar ab lögum og
væntanlega líka búsmali og dýr
merkurinnar sem falla undir lög um
dýravernd? Af hverju eru þá lögaöilar
aðgreindirfrá einstaklingum? Menn
geta hugsanlega verib aðilar ab
samningi eba dómsmáli og þvílíku,
en hvur djöfullinn er þessi lögaöili?
Og af hverju er veriö ab kalla allan
fjandann abila, en ekki til dæmis karl
eða konu: Rekstrarabili hefur leyst
gamla atvinnurekandann af hólmi
ásamt kaupmanni og veitingakonu.
Söluaðilar takast á vib samkeppnis-
aðila á meban umboðsmenn og
keppinautar draga sig í hlé. Hvernig
hljómar til ab mynda Umboðsabili
Alþingis? Eru þetta enn ein áhrifin frá
svart-hvítri og kynlausri veröld
Kvennalistans? Eru þessir aðilar allir
saman að úrkynja mannkynib?
Sama máli gildir um nafnorðið
einstakling. Af hverju eru hundraö
einstaklingar lagbir inn á spítala í
stabinn fyrir hundraö manns eða
sjúklinga? Lögreglan talar um svo og
svo marga einstaklinga sem gist hafa
í steininum eba verib teknir fastir.
Hvað er einstaklingur? Hver er mun-
urinn á manni og einstökum manni?
Er ekki hver mabur ein persóna? Þeg-
ar minnst er á einstakling dettur
manni strax í hug umkomulaus mab-
ur hímandi úti í rigningu undir Ijósa-
staur um nótt meb uppbrettan kraga
og sultardropa lekandi úr nefi.
Haukur pressari og Lási kokkur
voru tíöir gestir hjá Ragnari Jónssyni
veitingamanni í Þórskaffi, sem bjó á
Sóllandi við Reykjanesbraut skammt
frá grafreitum í Fossvogi. Dag einn
ók lífgylgd framhjá þeim félögum og
Haukur spurbi Lása hver væri jarðaö-
ur þann daginn. „Elskan mín, ég veit
þab ekki!" svarabi Lási og bætti viö:
„En ætli þab sé nokkur sérstakur?"