Réttur - 01.07.1982, Síða 32

ránstökum sínum, en skilyrðin til að
brjóta þá hlekki voru sköpuð með sjálf-
stæðinu — og fór eftir þroska og róttækni
þjóðanna hve fljótt sú þróun gekk.
Auðvald Evrópu hafði í aldarbyrjun
byggt það á gífurlegu arðráni sínu á
nýlendunum að geta látið nokkuð undan
vaxandi kröfum verkalýðsins heima fyrir:
auðvaldið vildi stéttarfrið heima meðan
það stóð í kúgunarstríði erlendis. Og
þessar kjarabætur skópu hjá ýmsum í
verkalýðshreyfingunni tálvonir um að gera
mætti kapítalismann viðunandi. (Undir-
rót sósíaldemókratismans).
Nú er grundvöllur þessa nýlendugróða
að nokkru hruninn og skjálfti fer um
leifar hans. Við auðmannastéttunum
blasir í æ ríkara mæli hætta á valdamissi
heima og erlendis, er þær sýna sig ófærar
um að stórbæta kjör vinnandi stétta,
heldur rýrir þau stórum og stöðugt. Gjald-
þrot jafnvel voldugra auðhringa vofa yfir
auk hruns hinna smáu fyrirtækja. „Vel-
ferðarríkin“ hrynja, er grundvöllurinn
brestur1. Kreppa auðvaldsskipulagsins
virðist ólæknandi. Sá kapítalismi, er tók
að mótast á 15. og 16. öld sem verslunar-
auðvald, gerbreytti heiminum í krafti
iðnbyltingar 18. og 19. aldar og tók á sig
mynd heimsvaldastefnunnar um 1900 —
er að komast á leiðarenda. Pólitískt
gjaldþrot auðmannastétta heims blasir
við.
Auðvaldsþjóðfélaginu ferst nú, eins og
Marx og Engels segja í „Kommúnistaá-
varpinu“ (bls. 96) sem þeim „galdrameist-
ara, sem fær ekki ráðið lengur við anda
undirdjúpanna, er hann hefur vakið upp.“
Ýmist skapast offramleiðsla, er veldur
kreppum, eða gengið er á auðæfi lands og
sjávar, svo til þurrðar leiðir, — eða jafn-
vel ætt út í algera tortímingarstyrjöld.
En hvað getur tekið við eða gerst?
Það er að mínu áliti um þrjá mögu-
leika að ræða.
1. Mannkynið líði undir lok
Þeir Marx og Engels segja í upphafi
Kommúnistaávarpsins um þróun stétta-
baráttu undanfarinna alda að henni hafi
„gjarnan lokið á þá lund, að þjóðfélagið
hafi tekið hamskiptum í byltingu eða báð-
ar stéttir liðið undir lok“.
Borgarastétt Evrópu megnaði á sínum
tíma að taka við völdum af aðlinum með
byltingum í Englandi, Frakklandi o.s.frv.
Verkalýð og annarri alþýðu Rússlands
tókst fyrir einstætt sögulegt kraftaverk að
taka völdin af aðli, auðvaldi og keisara
1917. — Hins vegar var engin undirstétt
fær um að taka við af valdastétt Rómarík-
is, er það ríki hrundi smám saman, báðar
aðalstéttir Rómar (keisaraleg embættis-
stétt og undirokaðir þrælar og bændur)
„liðu undir lok“ — og það liðu aldir uns
þróun evrópska mannfélagsins aftur náði
því stigi, er grísk og rómversk menning
hafði skapað hæsta.
í öllu öngþveiti auðvaldsins í Banda-
ríkjunum og Vestur-Evrópu er einn „grænn
blettur“, einn „óasi“ þar sem gróðinn
þrífst sem á bestu tímum auðvaldsins.
Það er hergagnaframleiðslan. — Ráð
auðvaldsins í kreppum undanfarið hefur
hvað eftir annað verið að fara í stríð:
trylla og blinda þjóðirnar og láta svo
vopnin tala — og færa „kaupmönnum
dauðans“ ómælanlegan gróða.
Hitler tryllti þýsku þjóðina til styrjaldar
gegn kommúnismanum í krafti einokunar
auðvaldsblaðanna og útvarpsins á skoð-
anamyndun fólksins og blekkti auðmanna-
160