Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.2006, Page 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 21. janúar 2006 | 13
Ímörg ár eftir að Bob Marley safnaðist tilfeðra sinna leituðu plötuútgefendur aðnæstu þriðjaheimsstjörnu með takmörk-uðum árangri. Einn af þeim sem menn
bundu miklar vonir við á síðasta áratug var Jam-
aíkamaðurinn Buju Banton, en sitthvað kom í veg
fyrir það að hann yrði að alþjóðlegri stjörnu þótt
vissulega hafi hann haft hæfileikana til þess.
Buju Banton, sem móðir
hans nefndi Mark Anthony
Myrie, er fæddur og uppalinn í
fátækrahverfi Kingston, einn
fimmtán barna einstæðrar
móður. Þrettán ára gamall var
hann farinn að spreyta sig sem plötusnúður og
„toaster“, en svo nefndust þeir listamenn á Jam-
aíka sem spunnu eigin texta yfir lög annarra á böll-
um, gjarnan hryngrunn þekktra laga. Fyrstu upp-
tökur Bantons eru frá þeim tíma, þ.e. 1986, en hann
var þá búinn að koma sér upp listamannsnafninu
sem hann hefur notað síðan.
Buju Banton varð fyrst þekktur sem tónlistar-
maður fyrir lög sem hann tók upp 1991, en þeirra á
meðal er lagið alræmda Boom Bye Bye, en í því
hvetur hann menn til að skjóta homma hvar sem þá
sé að finna. Textinn í því lagi er nokkuð dæmigerð-
ur fyrir þau lög sem Banton kom á vinsældalista á
Jamaíka á þessum árum, opinskáir blautlegir
textar uppfullir með kvenfyrirlitningu og for-
dómum. Það átti og eftir að koma honum í koll, en
nýttist reyndar vel til að afla vinsælda heimafyrir.
Fyrsta alþjóðlega útgáfan með Buju Banton var
platan Voice of Jamaica sem kom út 1993, en sú
plata sem hér er tilgreind sem klassík, ’Til Shiloh,
kom út 1995. Í millitíðinni hafði mikið gengið á hjá
Buju Banton, ekki síst það að tveir félagar hans og
kollegar voru myrtir með stuttu millibili. Þeir
voðaatburðir urðu til þess að hann breytti um lífs-
stíl og serist til rastafaritrúar. Þess sér og stað á
’Til Shiloh, inntak hennar er allt annað en það sem
Banton var helst þekktur fyrir fram að þessu, trúin
á jah aldrei langt undan, en einnig er á plötunni
magnað lag um vinina látnu, Murderer. Það er svo
kaldhæðni örlaganna að Garnett Silk, einn efnileg-
asti söngvari sem Jamaíkamenn hafa átt og syngur
eitt laganna sem Banton spinnur yfir, lést á heimili
sínu stuttu áður en platan kom út.
’Til Shiloh fékk almennt frábæra dóma og marg-
ir gerðu því skóna að Banton væri líklegur til að slá
í gegn á heimsvísu líkt og Bob Marley á sinni tíð, en
það fór á annan veg. Þótt tónlistin sé hreint af-
bragð og á plötunni mikill trúar- og tilfinningahiti
þá er tónlistin fullgróf fyrir útvarpsvinsældir og
síðan kom fortíðin í bakið á Banton, því þegar
menn tóku að rifja upp lög eins og Boom Bye Bye
má segja að hann hafi endanlega komist út í kuld-
ann.
Buju Banton hætti þó ekki að gefa út fínar plöt-
ur, til að mynda var næsta plata á eftir ’Til Shiloh,
Inna Heights, lítt síðri og þótt ég hafi ekki heyrt
allar plötur sem hann hefur gert síðar þá er Un-
chained Spirit, sem Epitaph gaf út 2000, mjög fín.
’Til Shiloh kom út á disk og vínyl 1995 á vegum
Polygram og var endurútgefin af Island 2002. Á
upprunalegri útgáfu eru ellefu lög á vínylplötunni
en sextán á geisladisknum, þar á meðal tvö b-hliða-
lög og eitt endurunnið sem kom áður út á Jamaica.
Af plötunni var gert nýtt frumeintak fyrir Island-
endurútgáfuna.
Trúar- og tilfinningahiti
Poppklassík
Eftir Árna
Matthíasson
arnim@mbl.is
Þ
átturinn hefur vakið nokkra at-
hygli enda um nokkuð óhefðbund-
inn raunveruleikaþátt að ræða
þar sem sigurvegarinn hlýtur
ekki að launum peningaverðlaun
eins og venja er með slíka þætti,
heldur tækifæri til að afla sér umtalsverðra
fjárhæða með hljómsveit sem að vísu má muna
fífil sinn fegurri. Þar að auki má það teljast
sérstakt að það eru áhorfendur sjálfir sem eiga
stóran þátt í að velja næsta
söngvara hljómsveitarinnar og því
má segja að hvernig sem fer er
ljóst að söngvarinn mun njóta
töluverðrar hylli.
Upphafs INXS má leita aftur til ársins 1977 í
Perth í Ástralíu. Sveitin var upphaflega nefnd
The Farriss Brothers eftir bræðrunum þremur,
Andrew Farriss (hljómborð) Tim Farriss (gít-
ar) og Jon Farriss (trommur) en auk þeirra
skipuðu sveitina Gary Beers (bassa), Kirk
Pengilly (gítar, saxafón) og Michael Hutchence
(söngur). Tveimur árum síðar endurskírðu sex-
menningarnir sveitina INXS, fluttust til Sydn-
ey og byrjuðu að spila á öldurhúsum víðsvegar
um borgina. Flutningurinn bar fljótt árangur
og innan árs gerði sveitin plötusamning við De-
luxe útgáfufyrirtækið og árið 1980 leit breið-
skífan INXS dagsins ljós. Sú plata og Under-
neath the Colours sem kom út ári seinna urðu
gríðarlega vinsælar í Ástralíu og Nýja-Sjálandi
og í framhaldinu landaði sveitin samningi við
bandaríska plötufyrirtækið Atco Records.
Fyrsta breiðskífan sem INXS gaf út undir
merkjum Atco kom út árið 1983 og bar hið
stórkostlega nafn, Shabooh Shoobah. Gríð-
arlöng tónleikaferð og ágætt gengi smáskíf-
unnar „Don’t Change“ aflaði þeim nokkurra
vinsælda innan nýbylgjunnar sem þá hélt yf-
irreið sína yfir hinn vestræna tónlistarheim. Á
fjórðu plötu sveitarinnar The Swing mátti
heyra töluverða stefnubreytingar sem benti til
þess að sveitin væri að marka sér sérstöðu.
Stones-legir rokkslagarar voru bræddir við
danstónlist og smáskífan „Original Sin“ varð að
minniháttar smelli.
Það dregur þó ekki til verulegra tíðinda fyrr
en árið 1985 þegar INXS gerir samning við
Atlanta og sendir sama ár frá sér plötuna List-
en Like Thieves. Lagið „What You Need“ varð
mjög vinsælt og dró plötuna alla leið í 11. sæti í
Bandaríkjunum.
Eftir á að hyggja má segja að Listen Like
Thieves hafi lagt nauðsynlegan grunn fyrir
plötuna Kick sem kom út tveimur árum síðar
og skaut INXS upp á stjörnuhimininn. Platan
seldist gríðarlega vel og af plötunni fóru fjögur
lög inn á topp tíu í Bandaríkjunum; „Devil In-
side“, „New Sensation“ (sem er titillag Rock-
star – INXS) „Never Tear Us Apart“ og „Need
You Tonight“ sem fór alla leið á toppinn. Í kjöl-
far vinsældanna vildu margir krýna Michael
Hutchence sem arftaka Mick Jagger og ef eitt-
hvað var, þá virtust mjaðmahnykkir hins fyrr-
nefnda vekja meiri athygli hjá kvenþjóðinni en
hnykkir Jaggers.
Þessi gríðarlega athygli og velgengni sem á
tímabili varpaði skugga á U2, steig meðlimum
INXS til höfuðs. Hutchence sendi frá sér hlið-
arverkefnið Max Q í upphafi ársins 1990 en
sama ár kom út sjöunda plata INXS sem bar
heitið X. Platan fékk lélega dóma og salan var
eftir því. Þó voru á plötunni lög sem nutu nokk-
urra vinsælda í útvarpi; á meðal annarra lagið
„Suicide Blonde“ sem komst inn á topp tíu í
Bandaríkjunum.
Þrátt fyrir að tónleikaferðalagið sem sveitin
lagði uppí í kjölfar X, hafi gengið ágætlega var
ljóst að stjarna INXS hafði sigið töluvert og
þeir voru æ sjaldnar nefndir í sömu andrá og
U2 og R.E.M. Hutchence hélt þó áfram að lifa
lífi rokkstjörnunnar og myndir af söngvaranum
með íðilfögrum kvenmönnum birtust á forsíðum
slúðurblaðanna með reglulegu millibili. Um það
leyti sem platan Welcome to Wherever You
Are kom út árið 1992 var orðið ljóst að tónlist
INXS var komin úr tísku og þrátt fyrir að sum-
ir gagnrýnendur vildu meina að platan gæfi
Achtung Baby U2 ekkert eftir, seldist hún í til-
tölulega fáum eintökum. Full Moon Dirty
Hearts kom út ári seinna og gekk jafnvel verr.
Stuttu síðar sagði sveitin skilið við Atlanta en
gaf út að skilnaði Greatest Hits-plötu.
Polygram fyrirtækið tók sveitina upp á sína
arma árið 1994 en það liðu heil þrjú ár þar til
að sveitin gaf út aðra plötu. Á þeim tíma var
Hutchence daglegur gestur í slúðurdálkum
dagblaðanna en hæst fór þegar hann átti í ást-
arsambandi við bresku sjónvarpsstjörnuna
Paulu Yeats sem þá var gift Bob Geldof. Vorið
1997 kom Elegantly Wasted út og þrátt fyrir
slæma dóma seldist platan ágætlega og nautna-
legt danspoppið virtist eiga betur við nú, í lok
tíunda áratugarins en það gerði í upphafi hans.
22. nóvember sama ár fannst söngvarinn Mich-
ael Hutchence látinn á hótelherbergi sínu í
Sydney. Dánarorsökin reyndist vera köfnun við
sjálfsfróun(?). Sólóplata sem hann hafi unnið
lengi að kom út að honum látnum árið 1999.
Svo virðist sem eftirlifandi meðlimir INXS
hafi ekki ætlað að láta dauða Hutchence hafa
áhrif á framtíð sveitarinnar og á tónleikum sem
sveitin lék á í tilefni af opnun íþróttaleikvangs í
Sydney árið 1999 hljóp Terence Trent D’Arby í
skarðið fyrir Hutchence og síðar söngvarinn
Jon Stephens. Síðustu þrjú ár hefur INXS þó
látið lítið fyrir sér fara eða allt þar til að breski
raunveruleikaþátta-framleiðandinn Mark Burn-
ett fékk hugmyndina að Rock Star – INXS.
Eins og áður sagði verður lokaþátturinn
sýndur annað kvöld og það er ljóst að líf sig-
urvegarans mun breytast til muna. Hvort það
er til hins betra eður ei, verður tíminn að leiða
í ljós en ef saga INXS er skoðuð með gagn-
rýnum augum og tónlist sveitarinnar metin
með nútímatónlistarstrauma í huga, eru lík-
urnar satt að segja hverfandi.
Gallup-könnun INXS
Lokaþáttur Rock Star – INXS verður sýndur á
Skjá einum annað kvöld. Þrír karlkeppendur eru
eftir og nú er það heimsins að velja næsta
söngvara INXS.
Reuters
Annað kvöld á Skjá einum verður tilkynnt hver
muni fylla söngvara-skarð Michaels Hutchence,
fyrrverandi söngvara INXS.
Eftir Höskuld
Ólafsson
hoskuldur
@mbl.is
Fólk fær að heyra tónlistina áþessu ári,“ var haft eftir Axl
Rose í veislu sem hljómsveitin Korn
hélt í Los Angel-
es á dögunum til
að kynna hljóm-
leikaferðalag
sveitarinnar. Axl
Rose á þar að
sjálfsögðu við
eina frægustu
óútkomnu plötu
allra tíma, Chin-
ese Democracy
sem hefur verið í
vinnslu í áratug eða svo.
„Þetta er mjög flókin plata,“ sagði
Rose ennfremur. „Ég er að reyna
mjög óvenju-
lega hluti.
Sumar útsetn-
ingarnar
hljóma eins og
Queen og ein-
hverjir munu
segja að þetta
hljómi ekki
eins og Guns n’
Roses. En ég
er viss um að
ykkur mun líka við nokkur lög
þarna.“
Undanfarin ár hefur nokkuð verið
rætt um geðheilsu Rose en hann
heldur því fram að hann sé mjög
venjulegur náungi ólíkt því sem
margir halda.
„Einu skiptin sem einhver
ákveður að skrifa um mig er þegar
ég fer á súludansstaði
því að það er ekki í mín-
um karakter að elta uppi
papparassa-ljósmyndarana.“
Og þegar hann er ekki í sviðsljós-
inu segist hann gera sömu hluti og
allir aðrir, eins og að lesa bækur eða
horfa á kvikmyndir. Uppáhalds-
bókin hans um þessar mundir er
skáldsaga Philip K. Dick A Scanner
Darkly. „Ég varð svolítið smeykur
þegar ég heyrði að það ætti að kvik-
mynda söguna með Keanu Reeves í
aðalhlutverki. En ef hann getur ráð-
ið við Matrix, þá ætti hann að ráða
við þetta.“
Axl Rose segist um þessar mundir
vera að vinna í þrjátíu og sex lögum
og að tuttugu og sex af þeim séu að
mestu tilbúin. Úr þessum lögum
verða svo þrettán lög valin á plötuna
goðsagnakenndu.
Spurður um endurkomu upp-
runalegu meðlima Guns n’ Roses
segir Axl að það sé ólíklegt. „Ég hef
ekki talað við Slash í tíu ár. Mér þyk-
ir mjög vænt um hann, ég vildi alltaf
að fólk vissi hversu frábær hann var,
en … ég talaði samt við Izzy [Stradl-
in] um daginn.
Hins vegar segir Axl að það sé
ekki langt í að núverandi liðsskipan
Guns ’n Roses muni leggja í tón-
leikaferð.
„Í hvert skipti sem stóru tón-
leikahátíðirnar eru kynntar er alltaf
orðrómur þess efnis að við verðum
með. Við skulum sjá til.“
  
Í kjölfar góðs gengis hljómsveit-anna U2 og Rolling Stones á
hljómleikamarkaði í Bandaríkjunum
sýndi markaðurinn í heild sinni mikil
batamerki á árinu sem nú var að líða
eftir erfitt ár þar á undan. Tekjur
hljómleikamarkaðarins jukust um
300 milljónir dala frá 2004 til 2005
eða frá 2,8 milljörðum dala í 3,1
milljarð samkvæmt Pollstar og þar
af seldu Rolling Stone miða fyrir um
162 milljónir dali (og slógu þar með
sitt fyrra met frá árinu 1994 sem var
um 121 milljón dala) en U2 fyrir um
139 milljónir dali.
„Fyrir stóru listamennina á borð
við Eagles, Rolling Stones, Paul
McCartney og U2, hefur þetta ár
verið mjög gott ár,“ segir Irving
Azoff umboðsmaður Eagles. „Eng-
inn kom illa út úr því, eftir því sem
ég best veit.“
Erlend
tónlist
Axl Rose
Korn
Eagles