Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.2006, Page 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 20. maí 2006 | 15
Leiklist
Við mælum með því að leikhúsáhugafólk fari að
sjá uppfærslu Þjóðleikhússins á Fagnaði eftir
Harold Pinter. Þetta er nýjasta verk Pinters,
sem hefur satt að segja ekki fengist mikið við
leikritaskrif síðustu ár þrátt fyrir að hafa fengið
nóbelsverðlaun í bókmenntum á síðasta ári ein-
mitt fyrir leikritaskrif. Fagnaður er hins vegar
snilldarverk og uppsetning Stefáns Jónssonar
leikstjóra falleg. María Kristjánsdóttir sagði í
dómi sínum að lokasena sýningarinnar væri
„ein fallegasta mynd sem ég hef lengi séð á
þessu sviði“. Og ennfremur segir María: „Þetta
er skýr, hrein, falleg, fyndin sýning, tónlist Sig-
urðar Bjólu styður það og þýðing Elísabetar
Snorradóttur hljómar vel, persónusköpun
ágæt.“
Tónlist
Lesbókin sér ríka ástæðu til að mæla með tón-
leikum búlgarska kvennakórsins Angelite sem
hingað er kominn á vegum Listahátíðar en tón-
leikarnir fara fram í kvöld og á morgun í Hall-
grímskirkju.
Angelite er á meðal þekktari söng sveita í heim-
inum á sviði heims- og þjóðlagatónlistar en kór-
inn hefur starfað frá árinu 1987. Þessi sérstaki
hljómur kórsins byggist á aldagamalli sönghefð
frá Balkanskaga.
Myndlist
Það verður enginn svikinn af því að kíkja á sýn-
ingu Finnboga Péturssonar í Galleríi i8 á
Klapparstíg. Í innsetningu sinni býr hann til
tengingu milli heimsins sem við höfum fyrir
augunum og draumaheimsins. Í viðtali við
Morgunblaðið sagði hann: „Á milli þessara
heima liggur lína, sem er auðvitað loðin þegar
við förum í þetta ferðalag milli þeirra. Innsetn-
ingin er þetta ferðalag.“ Sýningin stendur til 1.
júlí.
Kvikmyndir
Lesbókin mælir með hinni umdeildu kvikmynd
Da Vinci lyklinum þessa vikuna. Í dómi Sæ-
björn Valdimarssonar segir meðal annars: „Á
hinn bóginn er Da Vinci lykillinn útlitslega lýta-
laus, framleiðslustjórnun og listræn stjórnun,
búningar og sviðsmunir, allir þessir þættir eru
augnayndi. Jafnvel gersemar, líkt og „lyk-
ilsteinninn.“ Kvikmyndatakan er fagmannleg,
einkum í fjölmörgum atriðum innadyra þar sem
lýsingu er beitt af kunnáttusemi. Best af öllu er
tónlist Hans Zimmer, hrífandi tónaflóð með
trúarlegar vísanir í bland við spennuþrungnar
stemmur og seiðandi miðaldamyrkurtóna.“
Lesarinn
Rip it up and start again: postpunk 1978–1984
e. Simon Reynolds. Faber and Faber 2005.
Bókin sem ég var að lesa er eftir enska tónlist-
arblaðamanninn Simon Reynolds. Í henni rekur
hann sögu ‘Post-punk’tímabilsins frá 1978–1984
(eftirpönkárin). Þetta er vanmetið tímabil í tón-
listarsögunni sem hefur hingað til lítið verið
sinnt. Í raun var þetta merkilegur tími tilrauna-
mennsku þar sem hinar ólíkustu stefnur höfðu
áhrif á kynslóðina sem var búin að fá nóg af
rokki og diskói og var búin að mjólka allt sem
hún gat úr pönkinu. Reynolds
er mjög vandvirkur og
skemmtilegur penni. Hann
rekur sögu helstu hljómsveit-
anna og ekki síður hug-
myndafræðina sem var oft
mikilvægari en tónlistin sjálf.
Það er jafn grátbroslegt að
lesa um ofstækisfulla til-
raunagúrúa sem þróuðust yfir
í glanspoppið (Human
League, Adam Ant) eins og að kynnast popp-
stjörnum sem máluðu sig vandlega út í horn
þangað til enginn gat hugsað sér að hlusta á þá
lengur (Johnny Rotten/Lydon, Dexys Midnight
Runners). Bókin er ekki síður góð heimild um
þjóðfélagsástandið og hugsunarháttinn sem ein-
kenndi þessi ár. Helsti ljóðurinn er hve Reyn-
olds einblínir á Bretland og Bandaríkin í um-
fjöllun sinni, en það er nokkuð sem vill verða
þegar menn fjalla um tónlist á annað borð. Gam-
an þó að lesa kaflann um Kukl sem átti eftir að
þróast yfir í Sykurmolana. Stórskemmtileg
lesning og stórmerkileg fyrir þau okkar sem
muna eftir PIL, Throbbing Gristle, Heaven 17
og þaðan af gleymdari hljómsveitum.
Óttar Proppé
Dagbókarbrot
Úr dagbókum Thomasar Mertons munks, rit-
höfundar og friðarsinna í The Intimate Merton:
His Life from His Journals (1999). Bæn til guðs
20. maí 1961:
Að vera vinur Þinn er einfaldlega að þiggja vin-
áttu Þína vegna þess að hún er vinátta Þín.
Þessi vinátta er líf Þitt, andi sonar Þíns. Þú hef-
ur kallað mig hingað til þess að vera sonur Þinn:
Til þess að endurfæðast, aftur og aftur, í ljósi
Þínu, í vísdómi, í umhugsun, í þakklæti, í fátækt,
og í bæn.
Lesbók
mælir með…
Fagnaður „María Kristjánsdóttir sagði í dómi sínum að lokasena sýningarinnar væri „ein fallegasta mynd sem ég hef lengi séð á þessu sviði“.“
Óttar Proppé
NÚ STENDUR yfir í Hafnarhúsinu hin árlega
útskriftarsýning Listaháskóla Íslands. Að
þessu sinni sýna 70 nemendur úr myndlist-
ardeild, hönnun og arkitektúr.
Þrívíð hönnun og grafísk hönnun eru spyrtar
saman í sal safnsins á neðri hæð. Farin hefur
verið sú leið að hólfa ekki rýmið niður heldur
búa til heildarstemningu með stafaflúri á súlum
og er það vel til fundið. Þarna kennir ýmissa
grasa: Sumir hönnuðir vinna með fagurfræði
hversdagslífsins og hanna nýtt viðmót fyrir
sjónvarp eða leiðakort fyrir strætó. Sófapúðar
eru ekki allir þar sem þeir eru séðir, reiðhjólið
er hugsað upp á nýtt líkt og umhverfisvæn raf-
magnsbifreið. Borgarskipulag og náttúra koma
við sögu: Hannaður hefur verið grasi vaxinn
steypuveggur þar sem gert er ráð fyrir hinu líf-
ræna í umhverfi okkar og meðfærilegt tjald
tekur örskotsstund í uppsetningu. Hugsað er
fyrir gjafavörum í bland við grótesku: Hægt er
að kaupa súkkulaðitær eða hnúa handa elsk-
unni sinni undir yfirskriftinni „Ég vil éta þig“
eða gefa 8 ára börnum og eldri fiskbein til að
smíða „módel“ sem minnir á skrímsli úr Alien.
Síðastnefnda verkið er fagurfræðilega á mörk-
um frjálsrar myndlistar og hönnunar eins og
litríkt bútasaumsteppi þar sem unnið er með
reynslu kvenna og ímyndarheim ungra stráka.
Þar er handverkið í fyrirrúmi líkt og í mynst-
urbók fyrir prjónavettlinga þar sem sótt er í
þjóðlega hefð.
Dálítið er unnið undir þjóðlegum áhrifum í
verkum fatahönnuða í E-sal safnsins á efri hæð
þar sem rík efniskennd og fjölbreytileg form-
skynjun nýtur sín í mikilli hugmyndaauðgi. Þar
er nokkuð um rúmfræðileg mynstur og rúm-
fræðilega „uppbyggingu“ efna sem myndar
skemmtilegt samspil við útskriftarverkefni
arkitektúrnema sem er hinum megin í salnum
og felst í hönnun alþjóðahúss á Landakotstúni.
Þar má skoða tillögur sem gera ýmist ráð fyrir
hefðbundnum, nokkurn veginn „ferhyrndum“
byggingum en aðrar endurspegla tilraunir með
ólík form. Þar er mismikið tillit tekið til um-
hverfisins en vonandi munu hinir ungu framtíð-
ararkitektar með tímanum draga skyn-
samlegar ályktanir af skipulagsmistökum sem
við blasa. Reyndar eiga allar tillögurnar það
sameiginlegt að gera ráð fyrir lágreistum bygg-
ingum, sumar eru jafnvel að miklu leyti nið-
urgrafnar. Ein tillagan sker sig úr fyrir
straumlínulögun sem minnir á ævintýraleg hí-
býli Barbapabba.
Myndlistardeildin teygir sig vítt og breitt um
ganga og sali líkt og eitt verkið –„eldtunga“ úr
korndeigi – sem hlykkjast um rýmið. Deigið er
ómótað og hefur sig á táknrænan hátt í anda
hinna nýútskrifuðu myndlistarnema. Þar má
fyrst og fremst greina áhrif frá straumum og
stefnum í alþjóðlegri samtímamyndlist á kostn-
að sögulegrar vitundar eða vísunar í staðbundið
umhverfi: Nemendurnir virðast forðast vísun í
náttúru Íslands og sækja ekki í menningar-
hefðir en hið nýlega endurhannaða Þjóðminja-
safn Íslands er dæmi um óþrjótandi brunn á
þeim vettvangi.
Annarleikinn, rými og sjálfsskoðun myndlist-
armannsins hafa verið áberandi í myndlistinni
og endurspeglast slíkar áherslur á útskrift-
arsýningunni. Eitt verkið miðlar ferskri sýn á
sjálfið; „sjálfsmyndir“ sem teiknaðar hafa verið
af öðrum, svo sem öðrum myndlistarnemum,
ólærðu fólki og börnum – og felur það í sér
könnun á hinu sjálfsprottna og fagurfræðilegri
framsetningu. Verk sem fjalla um annarleikann
hafa á sér fantasíukenndan blæ með áherslu á
frásögnina, teikningu og jafnvel klippitækni í
anda súrrealistanna. Lítið er um málverk á sýn-
ingunni og eru þau af óhlutbundnum toga þar
sem gerðar eru tilraunir með efnisáferð og
tækni. Innsetningarformið er áberandi á sýn-
ingunni þótt erfitt sé að vinna með rými þar
sem svo mörg verk eru saman komin. Þar eru
hlið við hlið jafnólík verk og afbökuð líkams-
form, sem úr vellur mjólkurlitur vökvi eða ann-
að torkennilegt innihald, og varasöm „aðstaða“
fyrir hjólabrettafólk, smíðuð úr timbri, sem fel-
ur í sér ótal hindranir. Nokkuð er um mynd-
bandsverk og ljósmyndir. Þar er m.a. unnið
með ytra rými. Ummyndun rýmis er umfjöll-
unarefni myndbandsverks þar sem skurð-
gröfur skera í landslag, sem gæti verið á Kára-
hnjúkum, og í borgarbyggð. Eitt ljósmynda-
verk fjallar um það hvernig einstaklingar skapa
sér eigið rými og leita síns staðar í tilverunni og
hversdagsleikanum. Ummyndun efnisveruleik-
ans á sér stað í verkum sem minna á kælikassa
annars vegar og gróðurhús hins vegar.
Sýningarstjórar hafa skapað sterka heildar-
umgjörð um fjölbreytt verk. Útskriftarnema
skortir hvorki metnað, fagmennsku né andríki.
Þeir hafa dafnað í gróðurhúsaumhverfi skólans
undanfarin 3 ár og útskrifast nú með BA-gráðu
í myndlist, hönnun eða arkitektúr. Næsta verk-
efni er framhaldsnám eða tilraun til að festa
rætur í hörðum markaðsheimi og þá er gott að
hafa í huga að í lífríkinu þrífast ólíkar jurtir og
það er þrautseigjan sem gildir.
Deig
í mótun
MYNDLIST
Listasafn Reykjavíkur – Hafnarhús
Til 25. maí 2006.
Útskriftarsýning Listaháskóla Íslands
Anna Jóa
Morgunblaðið/Eggert
Farin hefur verið sú leið að hólfa ekki rýmið niður heldur búa til heildarstemningu með stafaflúri á súlum og er það vel til fundið, að mati Önnu Jóa.