Lesbók Morgunblaðsins - 29.07.2006, Page 5

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 29. júlí 2006 | 5
göngu þar sem skúlptúrarnir voru fluttir frá
húsnæði Klink og Bank í Þverholti niður
Laugaveg í sýningarrými Kling og Bang
gallerís.
Hvernig var það fyrir þig að sýna verkin
þín á Íslandi, og hvernig var það til dæmis í
samanburði við önnur Norðurlönd?
„Ísland er frábært. Ég var í listaskóla með
mörgum Íslendingum um miðjan áttunda
áratuginn og þeir komu með sína sérstöðu
inn í allt. Síðan fór Hekla Dögg Jónsdóttir
myndlistarkona sem var þá búsett í Los
Angeles að vinna fyrir mig sem breytti
miklu.
Íslendingar eru frábærir, þeir dvelja er-
lendis en fara síðan alltaf aftur heim. Ísland
er mjög í tísku núna. Mér fannst Reykjavík
hreinlega eins og þorp, samt með fullt af
flottu og töff fólki. Ég þekkti líka Ísland frá
Dieter Roth. En það sem mér fannst ótrú-
legt er að það er Evrópa en það er alls ekki
eins og Evrópa, Ísland er eins og Bandarík-
in.“
Nákvæmlega það sem ber mig að næstu
spurningu, fannst þér vera meiri amerísk
áhrif á Íslandi en annars staðar í Evrópu?
„Já algerlega. Ísland hallar sér að Am-
eríku en veit samt að það er í Evrópu. Mat-
urinn er líka hræðilegur eins og amerískur
matur, eins og steiktur fitugur mat-
sölustaðamatur. En það er ótrúlegt að við
náðum að gera fimm hundruð „Sheep Plug“-
skúlptúra þar, það var áskorun. Í alla staði
var það frábært.
Og fleira fólk sá sýninguna mína þar en
margar aðrar í Evrópu. Ég hef fengið mun
meiri viðbrögð frá þeirri sýningu og frá
fleira fólki en frá mörgum öðrum sýningum
víða. Það er of mikið um að vera annars
staðar í Evrópu, of margir sýningarstaðir úti
um allt að mínu mati.“
Hafði eitthvað sérstakt áhrif á þig á Ís-
landi, til dæmis birtan?
„Ég var þar einu sinni um vetur og svo
aftur um sumar, það er ástæðan fyrir því að
ég gæti aldrei búið þar. Ég varð veikur af
birtunni eftir ákveðinn tíma, hún var mjög
erfið fyrir mig.“
En fannst þér eitthvað af yfirnáttúrulegu
fyrirbærunum og sögunum áhugavert?
„Mér var sagt frá því öllu og í fullri alvöru
líka sem mér fannst skrítið.“
Ég held það sé aukaafleiðing af skamm-
deginu á veturna.
„Já, þú hefur örugglega rétt fyrir þér. Á
svipaðan hátt var Múhameð spámaður í helli
sínum og heyrði rödd Guðs. Það er sannað
að margar af þessum gömlu spám spámanna
eru orsök næringarskorts og hungurs. Á
sama hátt hefur lítil dagsbirta og myrkur
áhrif á þig. En allt Sögufyrirbærið er samt
frábært. Það er þó innfætt menningarfyr-
irbæri líkt og um frumbyggja í Ástralíu væri
að ræða, það er svo alið upp í þér. Ég per-
sónulega skil það ekki svo vel en það er í
fínu lagi mín vegna. Ekki er ég að fara fram
á að fólk skilji ástæðurnar fyrir öllu því sem
ég geri, þannig, það er erfitt að fá tilfinningu
fyrir því. En sumt er mjög vitlaust og flott.
Ég komst heldur ekki mikið út í náttúruna,
það er ekki svo auðvelt að komast frá þegar
maður er sífellt að vinna. Ég meina þetta var
eins mikið frí þar og það gat hugsanlega ver-
ið, en samt.“
Sína eigin töfra …
Í haust mun „Black Pussy“-verkið verða sýnt
í New York. Ekki í hefðbundnu sýning-
arrými, það er að segja ekki innan veggja
neins gallerís eða stofnunar, en samt sem áð-
ur að sögn Jasons eins og einn risastór
skúlptúr. Sýningin verður í þar til fengnu
húsnæði í Chelsea-hverfinu þar sem flestöll
framsækin gallerí á Manhattan eru. Verið er
að ganga frá sýningarstaðnum, flutningi á
verkinu og undirbúningi útgáfu bókar í sum-
ar sem áætluð er samhliða sýningunni í New
York.
„Við ætlum að reyna að gera einhvers
konar bók. Við eigum einnig allar þessar
hljóðupptökur frá kvöldunum hérna. En við
ætlum að reyna að flokka allt efnið og þann-
ig bækur geta verið áhugaverðar. Það er líka
ákveðin goðsögn tengd þessu þannig, það
verða ljósmyndir af verkinu og því sem fór
fram svo þetta verður kaffiborðsbók, nokk-
urs konar frægðarbók. Ég vil ekki gera hefð-
bundna myndlistar- eða ljósmyndabók.“
Þetta er því mjög opin hugmynd ennþá?
„Ég veit í raun ekki almennilega hvað það
verður fyrr en við söfnum öllu efninu saman.
Við söfnum myndum úr einnota myndavél-
unum sem gestir hafa tekið, stafrænu mynd-
unum sem við tókum sjálf og svo er líka ljós-
myndari sem tekur myndir af kvöldunum.
Ég meina þetta er „Bar Mitzvah“ (hefð-
bundin skírnarveisla að hætti gyðinga) allt
saman. Samdir litlir kaflar, já eins og „Bar
Mitzvah“ einhvern veginn.“
Og þú sérð að þessi bók verði gefin út á
sama tíma og sýningin verður í New York?
„Ég vona það. Hvort sem það verður eitt
bindi eða eitthvað annað í öðru formi. Vana-
lega byrja ég á að gera fagmannlega áætlun
um hvað á að gerast, svo kem ég aftur að því
með tímanum og breyti eftir því sem við á
og aðlaga aðstæðum hverju sinni.“
Vilt þú að bókin verði fáanleg fyrir hefð-
bundna neytendur í ótakmörkuðu upplagi?
„Ég held það, en ég fer samt fram og til
baka með það. Við eigum ennþá eftir að
ákveða það.“
Eftir sýninguna í New York verður verkið
þá hluti af einhverju öðru, munt þú byggja
eitthvað ofan á þennan gruni?
„Þetta eru lokin á þríeykinu, hvort sem
verkið stoppar þá eða verður sýnt einhver-
staðar annarstaðar veit ég ekki enn. Eins og
þessi sýning sem ég er að gera núna í
Malaga er einskonar gervi „Black Pussy“-
innsetning með marokkóskum og mexíkósk-
um áhrifum.
Þetta er einskonar uppskeruvél, gerð til
þess að safna öllum þessum kvenkyn-
skynfæraorðum. Þetta er samsettur skúlptúr
til að uppskera. Helst vildi ég setja þetta í
samhengi við einhvern, ég myndi vilja
byggja hús utan um verkið og hafa sem ka-
barett hjá einhverjum. Í hreinskilni sagt
myndi ég vilja hafa það í einkaeigu, ég held
það myndi ekki virka svo vel fyrir almenn-
ing, en það fer allt eftir hugsanlegum op-
inberum eiganda. Þetta snýst allt um að
finna rétta fólkið til að varðveita verkin þín.
Og ég sé ekki af hverju það ætti að vera
ómögulegt.
Þetta er það sem ég geri. Stundum veit ég
hvað það er og stundum veit ég ekki hvað
það er. Það sem raunverulega er fallegt er
þegar það er að gerast. Gestir hér eru syngj-
andi og ástríðufullir, við gefum þeim að
borða, uppskerum orðin, og fólk gefur örlítið
af sér. Ég lít þá í kringum mig og hugsa
með mér „vá þetta er alveg kolruglað hérna
– hvað er ég eiginlega að gera?“. Ég veit
ekki hvað þetta er en þarna er þetta og suð-
ar í takt við sinn eigin takt. Þegar það gerist
hefur verkið sína eigin meiningu, sína eigin
trú og sína eigin töfra. Það er í raun og veru
töfrafangari. Ég trúi því að til að virkilega
njóta listaverka þurfi maður að gefa smá af
sínum eigin töfrum, og þá fái maður meira til
baka. En þú verður að sleppa þér. Mér
finnst of mikil list í dag vera ekkert annað
en slæmt látbragð. Aðeins smávægilegar at-
hugasemdir eða skraut. Það er engin helg-
un,engin fjárfesting.“
Þú heldur ekki að það hafi alltaf verið svo-
leiðis?
„Nei, ég held ekki. Ekki þegar það var
ekki eins auðvelt að laumast framhjá með
hluti. Auðvitað er allt mögulegt í dag, ekki
satt? En við sjáum samt listamenn laumast
framhjá öllu, þeir hafa of lítið fyrir hlut-
unum. Enginn segir neitt ef þú breytir um
stíl. Þannig nærð þú árangri, þegar þú
breytir um stíl og líkist öllu öðru. Við gerum
það öll.“
Það er utanaðkomandi þrýstingur sem
segir það …
„Já, en ef þú ættir valkostinn að einfald-
lega liggja í rúminu og vera nuddaður af dís-
um, í gufubaði, í nuddpotti og með greipald-
insafa.“
Ég myndi nú varla vera falur fyrir það.
„Er það ekki? Ég held alltaf að allar þess-
ar dísir eigi eftir að birtast og vera hér svo
ég geti orðið fjölkvænismaður og búið í þess-
um skrítna heimi sem ég hef búið mér til. Já,
og ég hugsa síðan um eitthvað, hvað sem er,
og læt það verða að veruleika. Það er eins
og … það er íslenskt.“
Höfundur er myndlistarmaður.
’Óhefðbundinn tónlistarflutningur
blandast innsetning-
unni ásamt áhorfendum
sem eru vel haldnir af
alls kyns undarlegum
mat og drykkjum, eins
og til dæmis jógúrt
sem blandað er saman
við viskí sem drukkið
er úr holaðri gúrku
eða frosnum
sojabaunadrykk
í leðurstígvélum …‘