Morgunblaðið - 21.07.2006, Síða 48

48 FÖSTUDAGUR 21. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Alþjóðlegt
orgelsumar í
Hallgrímskirkju
22. júlí kl. 12.00:
Sophie-Véronique Cauchefer-
Choplin, orgel.
23. júlí kl. 12.00:
Sophie-Véronique Cauchefer-
Choplin, organisti frá París,
leikur verk m.a. eftir
Bédard, Bach, Pierne, Mulet og
Duruflé.
Mr. Skallagrímsson
- leiksýning Landnámssetri í Borgarnesi
PANTIÐ MIÐA TÍMANLEGA
Í SÍMA 437 1600
Höfundur/leikari: Benedikt Erlingsson
Leikstjóri: Peter Engkvist
LEIKHÚSTILBOÐ!
Tvíréttaður kvöldverður og
leikhúsmiði kr. 4.300 - 4.800
Fös. 21. júlí kl. 20 uppselt
Lau. 22. júlí kl. 20 uppselt
Sun 23. júlí kl. 15 örfá sæti laus
Sun. 23. júl kl. 20 uppselt
Fös. 28. júlí kl. 20 örfá sæti laus
Lau. 29. júlí kl. 20 örfá sæti laus
Sun. 30 júlí kl. 15 aukasýning
Sun. 30. júlí kl. 20 nokkur sæti laus
Fös. 4. ágúst kl. 20
Lau. 5. ágúst kl. 20
Sun. 6. ágúst kl. 15
Sun. 6. ágúst kl. 20
Lau. 19. ágúst kl. 20
Sun. 20. ágúst kl. 15
Sun. 20 ágúst kl. 20
Fös. 25. ágúst kl. 20
Sun. 27. ágúst kl. 15
Sun. 27. ágúst kl. 20
Upplyfting
í kvöld
Stór og fjölbreyttur sérréttaseðill ásamt
tilboðsseðli öll kvöld.
www.kringlukrain.is Sími 568 0878
Í BÓK sinni „Landslag og vestræn
list“ fjallar Malcolm Andrews m.a.
um landslagsverk í gegnum tíðina,
allt frá fjórtándu öld og nefnir sem
dæmi fresku Amborgio Lorenzetti,
„Góða stjórnin og vonda stjórnin“
sem enn má skoða í ráðhúsinu í
Siena en hún felur í sér áróður fyrir
samvinnu borgríkis og bænda. And-
rews segir allar landslagsmyndir
fela í sér ákveðin pólitísk skilaboð.
Oft felist þau í þeim ummerkjum
menningar sem sjá megi í landslags-
myndum, turnum, brúm eða öðrum
mannvirkjum. Og myndir þar sem
ekkert slíkt er að finna sýni mark-
visst hina frjálsu náttúru, upphafna.
„Í slíkum myndum má finna and-
spyrnu við þjakandi menningu sem
breiðir æ meira úr sér …“ segir
hann.
Þetta er athyglisvert í ljósi þess að
það viðfangsefni sem helst hefur
endurtekið sig í verkum íslenskra
listamanna frá upphafi er landslagið.
Íslensk landslagsmálverk hafa enda
löngum leikið stórt hlutverk í sjálf-
stæðisbaráttu og ímyndarsköpun
þjóðarinnar, ímyndarsköpun sem er
síst liðin undir lok heldur er til um-
ræðu sem sjaldan fyrr. Í bók sinni
um Kjarval sem gefin var út af Ið-
unni 1978 segir Thor Vilhjálmsson:
„hann hefur talað um að málarinn
láti landslag ljósmynda sig, – mál-
arinn noti landslagið til að sýna sjálf-
an sig andstætt því að gera eftirlík-
ingu af landslaginu.“ Það má einnig
líta svo á að listamenn, þegar þeir
nálgast landslagið í verkum sínum,
noti það til að sýna mynd þjóðar
sinnar, æskilega eða ekki.
Það er einmitt þetta sem lista-
mennirnir tólf gera á sýningunni
„Hin blíðu hraun,“ orð Kjarvals, í
Hafnarborg. Sýningin er áhugavert
samstarf Hafnarborgar við Skóg-
ræktarfélag Hafnarfjarðar sem
fagnar 60 ára afmæli sínu og ýmis
dagskrá er í gangi sem tengist
þessu, fyrirlestrar og leiðsögn.
Listamennirnir tólf eru flestir vel
þekktir og verk þeirra einnig, hér
skapa þeir sterka heild sem er bæði
aðgengileg, húmorísk, ágeng og
fróðleg. Verk Rögnu Róbertsdóttur
eru vel þekkt og myndband Steinu
Vasulku eftirminnilegt, fyrir þá sem
ekki sáu það á Listasafninu árið 2000
er upplagt að nota tækifærið nú.
Það má segja að Kristbergur Pét-
ursson, sem sýnir hér falleg og dul-
úðug málverk, Patrick Huse, Har-
aldur Karlsson og Bjarni
Sigurbjörnsson hafi nokkuð svipaða
afstöðu til landslagsins í verkum sín-
um og í þeim birtist landslagið sem
ósnortið svæði, þó ekki án vísana til
menningar samtímans. Guðrún
Kristjáns sýnir fjölbreytt
verk og myndbandið þar
sem mosinn hlær er
magnað, hrollvekjandi og
fullt af húmor og minnir á
þjóðsögur fortíðar.
Anna Líndal sýnir nátt-
úruna sem upphafna og
friðsæla en nálgast hana
einnig sem fræðimaður.
Þessi innsetning gæti ver-
ið vísir að nokkuð nýrri
stefnu í list hennar sem
fróðlegt verður að fylgj-
ast með. Halldór Ásgeirs
sýnir gjörning á laug-
ardögum þá hefur hann
hausaskipti á náttúruöfl-
unum og breytir hellum í
hraun. Þau Erling TV
Klingenberg og Sigrún
Sirra Sigurðardóttir
koma með húmorinn inn í
sýninguna í verkum sín-
um sem gera grín að
minnisvörðum, minimal-
isma og upphafningu list-
arinnar.
Eini listamaðurinn er
sem augljóslega deilir á
þenslu „bæjarins í hrauninu“ er
Spessi. Hann sýnir ljósmyndir af ný-
byggingum og vinnuvélum, í mynd-
um sem minna t.a.m. á ljósmyndir
Hrafnkels Sigurðssonar af nýbygg-
ingum og Óskar Vilhjálmsdóttur af
uppbyggingu Grafarvogshverfis sem
báru titilinn Landnám. Hluta ljós-
mynda Spessa er að finna í Gráhellu-
hrauni fyrir ofan Hafnarfjörð. Þar
vekja þær vegfarandann/áhorfand-
ann til umhugsunar, líkt og sýningin
öll gerir.
Eitt sinn var landslag talið óá-
hugavert viðfangsefni, myndefni
sunnudagsmálara og eldri kynslóða
en hér sést hversu eldfimt það er og
sterkt í umræðunni. Sérstaða ís-
lenskra listamanna er í þessu sam-
hengi augljós og fróðlegt að sjá
hvernig þeir taka á málefnum sam-
tímans.
Og landslagið ljósmyndar þig
MYNDLIST
Hafnarborg og Gráhelluhraun
Sumarsýning Hafnarborgar og Skógrækt-
arfélags Hafnarfjarðar
12 listamenn
Til 28. ágúst. Opið alla daga nema þri. frá
kl. 11–17 og opið til kl. 21 á fim.
Hin blíðu hraun
Verk Spessa frá sýningunni Hin blíðu hraun.
Ragna Sigurðardóttir
Mér þykir einstaklega áhuga-vert að fylgjast með um-fjöllun hér heima um ís-
lenskt listafólk í útlöndum og
rannsaka hana út frá menning-
arfræðilegum kenningum. Ég væri
að ljúga ef ég segði ekki líka að þar
leyndist tvímælalaust skemmtana-
gildi að mínu mati. Hvað er eiginlega
á seyði í þessari umfjöllun? Nú er ég
nýfluttur heim frá London þar sem
ég hef verið búsettur undanfarin ár,
en það mætti segja að hún sé nokk-
urs konar borg „meiksins“ fyrir ís-
lenskt listafólk. Að minnsta kosti upp
á síðkastið. En það sem fjallað er um
á Íslandi er stundum ekki alveg það
sama og maður upplifir í hringiðu
sjálfs „meiksins“.
  
Ég hef nokkrum sinnum nýlegalent í því að hlusta á samtöl þar
sem fólk er að hlæja að því hvernig
við Íslendingar höguðum okkur hér í
þá góðu gömlu daga f.B. (fyrir
Björk). Þá hafi bókstaflega allt verið
fréttnæmt og svo mikið gert úr hin-
um minnstu smáatriðum að það sé
beinlínis vandræðalegt í dag. Svo
hafi Björk „meikað“ það og einnig
hafi það verið pínlegt hversu mikið
var þá fjallað um öll smáatriði henni
tengd. Eftir þetta tímabil er því hald-
ið fram að við höfum lært okkar
lexíu og í dag séu til dæmis mjög oft
íslenskar hljómsveitir að túra um
alla Evrópu og lítið sem ekkert
minnst á það í íslenskum fjölmiðlum.
Lítum aðeins nánar á málið.
  
Björk er fræg. Það er bara þann-ig. Þegar hún „meikaði“ það,
þá „meikaði“ hún það í alvöru.
Fyrsta platan hennar fór beint í 3.
sætið á breska vinsældalistanum og
önnur platan hennar fór beint í 2.
sætið. Hún var í stanslausri spilun á
MTV og vann til fjölda verðlauna. Á
bókasafninu í háskólanum mínum
úti rakst ég á fjölda greina og bóka
þar sem færð eru mjög sannfærandi
rök fyrir því að hún hafi verið, og sé
enn, „menningaríkon“ og ein af
þeim sem leiddu póstfemíníska
sveiflu í tónlist. Já, hún Björk er
fræg, svo mikið er víst. Hljómsveitin
Sigur Rós er líka fræg í alvörunni.
Ekki jafnfræg og Björk en fræg er
hún samt.
Ég komst fljótt að því eftir að ég
flutti til London að fólk þar kannast
yfirleitt ekki við margt íslenskt tón-
listarfólk. Miðað við mína reynslu er
þetta einhvern veginn svona: Ef tíu
einstaklingar eru spurðir þá þekkja
tíu þeirra Björk, kannski þrír til
fimm Sigur Rós og einstaka mann-
eskja þekkir Emilíönu Torrini og/
eða Múm (reyndar yfirleitt bara ef
viðkomandi er „artí“). Sumir nefna
svo líka Sykurmolana en það er yf-
irleitt í tengslum við Björk. Fleiri
nöfn eru yfirleitt ekki nefnd. Tekið
skal fram að hér er yfirleitt um að
ræða einstaklinga undir 35 ára aldri.
Veit ekki með þá sem eldri eru.
  
Þrátt fyrir að halda mætti þvífram að ekkert íslenskt „tónlist-
armeik“ hafi átt sér stað í langan
tíma í Bretlandi dynja á okkur frétt-
ir með reglulegu millibili um það að
þessi sé að „meika“ það eða hinn.
Nýlegt dæmi um þetta er stúlkna-
bandið Nylon sem alveg „meikaði
það feitt“ um daginn samkvæmt um-
fjölluninni á Íslandi með því að koma
laginu sínu í hvorki meira né minna
en … 29. sæti! Eins og frægt er orðið
túruðu stúlkurnar með strákaband-
inu Westlife og stúlknabandinu Girls
Aloud og sögðu þær stöllur Alma og
Steinunn Camilla í Kastljósþætti síð-
astliðið þriðjudagskvöld að þær
hefðu spilað fyrir í kringum 350.000
manns, sem upphitunarhljómsveit.
Allt viðtalið var ég nú hreinlega að
bíða eftir því að hann Sigmar myndi
stökkva á þær stöllur og knúsa.
Hann virkaði einhvern veginn frek-
ar eins og stoltur faðir en spyrill.
  
Ég sagði vini mínum sem vinnursem blaðamaður í afþreying-
argeiranum í London frá allri þess-
ari umfjöllun á Íslandi og hann
skellti bara upp úr. Tjáði mér að
miðað við alla þá kynningarstarf-
semi sem stúlkurnar hefðu tekið
þátt í undanfarna mánuði og alla þá
peninga sem hefði verið eytt í þær
væri þetta nú alls ekki stórkostlegur
árangur. Sá grunur hafði læðst að
mér. Ég hef mætt á marga íslenska
listviðburði í London og hafa fæstir
þeirra verið eitthvað í líkingu við
það sem ég svo síðar les um í fjöl-
miðlum eða heyri fólk tala um. Það
þarf að blása allt upp, gera það
stærra og flottara. Helst þarf það að
vera best. Allt sem ekki er eingöngu
jákvætt berst yfirleitt ekki heim á
klakann. Hvað veldur þessari já-
kvæðnisþráhyggju?
  
Nú kvartar fólk mjög gjarnan yf-ir því að flestar fréttir séu nei-
kvæðar. Hefur skapast einhver þjóð-
arsátt um það að leyfa þessum
málaflokki eingöngu að vera á já-
kvæðu nótunum? Fjölmiðlafólk eigi
bara að þylja upp allt sem kynning-
arfólk viðkomandi aðila gefi upp um
stöðu mála og taki því öllu sem heil-
ögum sannleik svo að íslenskur al-
menningur fái alveg örugglega sín-
ar örfáu jákvæðu fréttir með
morgunkaffinu? Eða er þetta fá-
fræði? Er íslenskt fjölmiðlafólk ekki
betur að sér en svo þegar kemur að
þessum fréttum að það kann ekki að
afla sér annarra upplýsinga en
þeirra sem koma frá kynningarfólki
viðkomandi listamanna? Eða er
þetta stolt eða minnimáttarkennd?
Er það svo að við séum enn svo ótrú-
lega stolt af því þegar einhver frá
okkar litla landi nær að slá í gegn er-
lendis, vegna þess að þá erum við í
raun öll að sýna fólkinu í útlönd-
unum að við séum sko alveg jafn
klár og sniðug og þau? Og þar af
leiðandi er auðvitað bara fjallað um
viðkomandi á jákvæðan hátt á Ís-
landi. Eða finnst okkur þetta bara
fyndið og lítum á þetta sem einhvers
konar skemmtiefni? Vitum við innst
inni að megnið af þessu er bara ekki
satt, eða mjög ýkt að minnsta kosti?
Ísland e.B.
’Allt sem ekki er ein-göngu jákvætt berst yf-
irleitt ekki heim á klak-
ann. Hvað veldur þessari
jákvæðnisþráhyggju?‘
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Lærðum við okkar lexíu eftir „meikið“ hennar Bjarkar?
jongunnar@mbl.is
AF LISTUM
Jón Gunnar Ólafsson
Fréttir á SMS