Morgunblaðið - 24.07.2006, Side 22

22 MÁNUDAGUR 24. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
„HELD áfram á meðan dómarinn
flautar ekki,“ sagði ungur verð-
bréfasali eitt sinn aðspurður um
hvort tiltekinn afar vafasamur við-
skiptamáti stæðist lög. Ekki man ég
hvort dómarinn „flautaði“ að lokum
en ég veit það eitt að
dómarinn flautar lítið
ef nokkuð í sumum
málum.
Meðal þeirra mála
eru einlæg og sífelld
brot á banni við áfeng-
isauglýsingum. Með
grímulausum áfeng-
isauglýsingum og/eða
heimskulegum út-
úrsnúningum á lögum,
sem með skýrum hætti
banna auglýsingar af
þessum toga, eru lögin
brotin margsinnis dag
hvern. Áfengisauglýsingar eru boð-
flenna í tilveru unglinga sem þeir
eiga fullan rétt á að vera lausir við.
Hin siðferðilegi boðskapur lag-
anna sem og innhald er afar skýrt.
Lögin eru sett á grundvelli velferð-
arsjónarmiða og í tengslum við rétt-
indi barna og unglinga til þess að
vera laus við áróður af þeim toga
sem kemur fram í áfengisauglýs-
ingum. Auglýsingarnar stríða og
vinna markvisst gegn samfélags-
legum markmiðum eins og vímu-
lausum grunnskóla. Markmiðum
sem foreldrar, forráðamenn og allir
sem að uppeldismálum vinna í þessu
landi eru einhuga um.
Það er eins og engin sé ábyrgur.
Áfengisinnflytjendur eða -framleið-
endur auglýsa hvað af tekur og eyða
til þess gríðarlegum
fjárhæðum; flestir fjöl-
miðlar birta þessar
auglýsingar átölulaust;
auglýsingastofur fram-
leiða þær. Þrátt fyrir
einlægan síbrotavilja
þessara aðila þá „flaut-
ar dómarinn“ ekki.
Ríkissaksóknari ákær-
ir ekki þrátt fyrir sí-
felld og augljós brot.
Ungt fólk virðist ekki
búa við sama rétt og
aðrir þegnar þessa
lands. Þrengstu við-
skiptahagsmunir eru teknir fram
fyrir velferð barna og ungmenna.
Núna í aðdraganda versl-
unarmannahelgarinnar munu áfeng-
isauglýsingar dynja á börnum og
ungmennum í flestum fjölmiðlum og
ekki síst í þeim miðlum sem sér-
staklega höfða til æskunnar. Rétt-
indi barna og unglinga eru fótum
troðin og þau njóta ekki lögvarinna
réttinda. Við foreldrar og for-
ráðmenn barna og unglinga og aðrir
sem bera hag þeirra fyrir brjósti er-
um ráðþrota gagnvart þessu. Það er
auðvitað illa komið þegar hags-
munaaðilar í krafti gífurlegs fjár-
magns fara sínu fram. Við foreldrar,
afar og ömmur og allir þeir sem
bera hag æskunnar fyrir brjósti
þurfum að sýna hug okkar í verki
gagnvart þessum ólöglegu áfeng-
isauglýsingum og sniðganga með
öllu auglýstar áfengistegundir Á
maður að eiga viðskipti við fyr-
irtæki sem otar áfengi að börnum
manns með ólöglegum áfeng-
isauglýsingum? Það þykir mér alls
ekki við hæfi.
Sýnum hug okkar í verki, snið-
göngum auglýstar áfengistegundir
Árni Guðmundsson fjallar
um áfengisauglýsingar ’Núna í aðdragandaverslunarmannahelg-
arinnar munu áfeng-
isauglýsingar dynja á
börnum og ungmennum
í flestum fjölmiðlum og
ekki síst í þeim miðlum
sem sérstaklega höfða
til æskunnar. ‘
Árni Guðmundsson
Höfundur er æskulýðs- og
tómstundafulltrúi í Hafnarfirði.
HUGTAKIÐ
hryðjuverk er oft skil-
greint þannig að í nafni
hugsjóna eða meintra
hagsmuna sé saklaust
fólk drepið. Þeir sem
beita slíkum aðferðum
eru svokallaðir hryðju-
verkamenn.
Hryðjuverkamenn
vilja með drápi á sak-
lausu fólki ná fram
hagsmunum sínum eða
hugsjónum í verstu
merkingu þess orðs
enda hefur orðið hug-
sjón í hugum flestra
aðra og jákvæðari
merkingu.
Þessa dagana drepur
ísraelski herinn hundr-
uð saklauss fólks til að
ná fram sínum hags-
munum og hefur lagt líf
og hamingju heillar
þjóðar í rúst. Öll lönd
og allar þjóðir hafa rétt til að verja til-
veru sína og tilvist. Hryðjuverkum
verður hins vegar ekki svarað með
hryðjuverkum. Með aðgerðum sínum
í Líbanon er Ísrael að
fremja hryðjuverk.
Íslensk stjórnvöld
geta ekki setið hjá og
horft á af vinsamlegu
hlutleysi sem vinaþjóð
Bandaríkjanna, helstu
stuðningsmanna Ísraela.
Ef einhver dugur er í
okkar stjórnvöldum
hljótum við að láta í okk-
ur heyra á alþjóðavett-
vangi með skýrum hætti
þannig að við for-
dæmum hryðjuverk Ísr-
aels gagnvart saklausu
fólki í Líbanon. Það er
ekki rétt að myrða börn
og almenna borgara í
nafni baráttu gegn
hryðjuverkum. Svo ein-
falt er það.
Hryðjuverk íLíbanon
Runólfur Ágústsson hvetur
íslensk stjórnvöld til að
fordæma aðgerðir Íraels
Runólfur Ágústsson
’Það er ekki réttað myrða börn
og almenna
borgara í nafni
baráttu gegn
hryðjuverkum. ‘
Höfundur er rektor
Viðskiptaháskólans
á Bifröst.
SVONA gæti tilkynning hljómað
ef höfuðborgarbúar byggju við álíka
samgöngur og íbúar Vestmannaeyja,
þ.e. ef það væri ákveðinn og of lítill
kvóti á fjölda bíla til
og frá borginni.
Hver yrðu við-
brögðin við því
ástandi?
Byggðarlög úti um
allt land eru að
þrýsta á stjórnvöld
um bættar sam-
göngur eins og stytt-
ingu leiða, fjölgun ak-
brauta, bundið
slitlag, göng og ann-
að, enda er það eðli-
leg krafa fólks í nú-
tímasamfélagi sem er
í hópi ríkustu þjóða
heims. Víðast er það
þó þannig að fólk
kemst að heiman og
heim aftur fyr-
irvaralaust, þó veg-
irnir séu holóttir eða
gætu verið betri að
einhverju leyti.
Íbúar Vest-
mannaeyja búa hins
vegar við það óþol-
andi ástand að það
getur verið 3–4 daga bið eftir því að
komast með bíl að og frá Eyjum.
Fólk á faraldsfæti þarf að panta far
með margra vikna og jafnvel mánaða
fyrirvara til að geta verið öruggt með
ákveðnar dagsetningar.
Það hafa vissulega verið gerðar
bætur á samgöngum við Vest-
mannaeyjar með fjölgun ferða Herj-
ólfs, en bara engan veginn nóg.
Flugsamgöngur hafa svo hrein-
lega dregist saman, því fjöldi ferða-
manna með flugi er ekki nema um
30% af þeim fjölda sem var fyrir 5 ár-
um. Þar er um að kenna, að búið er
að verðleggja flugið út af mark-
aðnum og ekki eru lengur stærri vél-
ar í föstum ferðum á milli Reykjavík-
ur og Vestmannaeyja.
Á mestu álagstímum Herjólfs,
þegar stórviðburðir eru í Eyjum t.d.
peyja- og pæjumót, goslokahátíð,
gólfmót, sundmót og þjóðhátíð, snýst
málið ekki eingöngu um hvort hægt
sé að komast á milli með bíl, heldur
yfir höfuð hvor hægt er að fá far með
skipinu því á þessum tímum er Herj-
ólfur líka fullur fyrir fólk. Þjóðveg-
urinn til Eyja er sem sagt upppant-
aður dag eftir dag og liggur svo
bundinn við bryggju á nóttunni.
Einnig mætti nefna álagstíma s.s.
hvítasunnu, páska sem og allar helg-
ar yfir sumarið. Flest bæjarfélög á
landinu eru að reyna að laða til sín
ferðafólk með því að standa fyrir ein-
hverjum uppákomum og Eyjamenn
hafa reynt að vera duglegir við það
eins og sést á ofansögðu. En ófremd-
arástandið í samgöngumálum er
akkilesarhæll sem gerir
það að verkum að fólk
sem annars hefði áhuga á
að njóta þess sem í boði
er í mannlífi og náttúru
Vestmannaeyja, fælist
frá og heimamenn búa
svo við ákveðna átt-
hagafjötra vegna þess að
samgönguáætlanir anna
ekki umferðinni.
Hvaða lausn sem verð-
ur fundin á framtíð-
arsamgöngum við Vest-
mannaeyjar leysir hún
ekki vandamálið sem er
viðvarandi í dag og hefur
farið vaxandi síðustu 10
ár.
Við þessu verður að
bregðast ekki seinna en
strax, með því að láta
Herjólf ganga þrjár ferð-
ir á dag yfir allan sum-
artímann og bæta flug-
samgöngur.
Varðandi þá sam-
gönguleið sem tekur við
af núverandi Herjólfi, má
segja að það sé hrein og klár lítils-
virðing við íbúa Vestmannaeyja að
nauðsynlegum rannsóknum á gerð
jarðganga sé ekki lokið þannig að
fyrir liggi niðurstöður sem byggjandi
er á. En verði Bakkafjaran fyrir val-
inu er það ágætis kostur líka. Þó má
ljóst vera að Vestmannaeyingum og
öðrum landsmönnum dugar ekki að-
eins stytting leiðarinnar og aukin
ferðatíðni, heldur þarf flutnings-
getan líka að aukast og reikna verður
með að þar muni þörfin vaxa svo að
jafnvel verði þörf á tveimur skipum í
framtíðinni. Kostnaður við viðhald
ferjulægis í Bakkafjöru og rekstur
skips eða skipa til framtíðar gerir
það að verkum að göng eru því kost-
ur nr. 1, 2 og 3 og svo kemur Bakka-
fjara.
Vestmannaeyjar eru yfir 4000
manna samfélag sem þarf nauðsyn-
lega á því að halda að samgöngur séu
viðunandi. Bæði í lofti og á láði, svo
atvinnulíf og mannlíf allt geti haldið
áfram að blómstra. Ennfremur þarf
ferðafólk að hafa greiðan aðgang að
Vestmannaeyjum sem saman eru
sannarlega ein af óteljandi perlum í
náttúru Íslands.
Reykjavík er lokuð
næstu þrjá daga!
Björn Jóhann Guðjohnsen
fjallar um samgöngumál
Björn Jóhann Kárdal
’Vestmanna-eyjar eru yfir
4000 manna
samfélag sem
þarf nauðsynlega
á því að halda að
samgöngur séu
viðunandi. ‘
Íbúi í Vestmannaeyjumog áhugamað-
ur um bættar samgöngur.
MIKIÐ hefur verið rætt um hrað-
akstur í umferðinni og gildir þá einu
hvort um er að ræða ökumenn bif-
reiða eða bifhjóla. Aflmiklum öku-
tækjum hefur fjölgað
að undanförnu og er
sennilega um að kenna
aukinni velmegun og
því verðmætamati sem
henni fylgir.
Ofsaakstur
á Hellisheiði
Um daginn fórum við
hjónin hjólandi austur í
Ölfus. Við lögðum af
stað eftir hádegi á laug-
ardegi og áðum m.a. í
Litlu kaffistofunni.
Umferðin eftir Suður-
landsvegi var með mesta móti, en
hraði bifreiða og bifhjóla yfirleitt
skikkanlegur. Þegar við héldum af
stað um 5-leytið áleiðis upp á heiðina
hafði umferðin gerbreytt um svip.
Ofsinn og fyrirgangurinn var orðinn
slíkur að við hættum ekki á að hjóla
yfir heiðina heldur héldum sem leið
lá um Þrengslin til Hveragerðis. Þar
námum við staðar drjúga stund.
Við héldum síðan í átt að Selfossi
um kl. 21.30 og gættum þess að halda
okkur yfirleitt á vegaröxlinni þar
sem hún var fyrir hendi. Við höfðum
fyrir skömmu lagt af stað þegar
sportbíll kom æðandi á eftir okkur
með flauti og fyrirgangi. Geystist
hann framhjá á ofsahraða, ekki undir
150 km/klst taldi kona mín. Örvaði
hann hjartslátt okkar að mun og rifj-
aðist þá upp að skömmu áður hafði
orðið nokkurra bíla árekstur á
Hellisheiðinni vegna þess að einn
ökufanturinn hafði hugsað sér að
nota vegaröxl til framúraksturs og
lenti aftan á bifreið sem hafði verið
lagt þar.
Hvort eru hættulegri skotvopn
eða hraðskreið farartæki?
Ólafur Helgi Kjartansson, sýslu-
maður á Selfossi, hefur verið ómyrk-
ur í máli um ökufanta sem misnota
sér vegabætur til þess að brjóta sett-
ar umferðarreglur og setja bæði
sjálfa sig og aðra vegfarendur í stór-
hættu með gáleysi sínu. Virðing-
arleysið fyrir lögum og rétti virðist
algert á meðal þeirra. Sýslumað-
urinn kvartar undan því að sig skorti
heimildir til þess að grípa í taumana
og víða um land virðist lögreglan al-
gerlega ráðþrota. Ef til vill hafa
áherslur í starfi lögreglumanna held-
ur ekki verið alls kostar
réttar.
Hraðatakmarkandi
búnaður í farartæki
Árið 1987 sendi
Hrafn Baldursson, raf-
eindavirki á Stöðv-
arfirði, Öryrkjabanda-
lagi Íslands
allmerkilegt bréf þar
sem hann lagði til að
bandalagið beitti sér
fyrir því í samráði við
tryggingafélög landsins
að búnaður, sem tak-
markaði hraða bifreiða, yrði lögleidd-
ur hér á landi. Taldi Hrafn að
skammt yrði að bíða þess að slík
tækni yrði viðráðanleg. Því miður
tóku tryggingafyrirtækin ekki mark
á þessum tillögum og málið var
svæft.
Ég átti sæti í Umferðarráði um
nokkurt skeið frá árinu 2002 og rifj-
aði þá upp þessa tillögu. Umræður
urðu talsverðar um hana í ráðinu.
Meintir sérfræðingar í búnaði bif-
reiða töldu flestir allt því til foráttu
að slíkum búnaði yrði komið fyrir.
Hann færi illa með vélar bifreiðanna,
gæti valdið stórhættu ef nauðsynlega
þyrfti að taka fram úr hægfara öku-
mönnum, hér væri um óþarfa eftirlit
með ökumönnum að ræða o.s.frv.
Framkvæmdastjóri Umferðarráðs,
Óli H. Þórðarson, lagðist hins vegar
af alefli á árarnar með undirrituðum.
Búnaður, sem takmarkar hraða
hópferðabifreiða, hefur verið í notk-
un svo að árum skiptir og þykir hann
nú jafnsjálfsagður og bílstjórum
þótti hann til trafala áður fyrr.
Í raun ætti að setja búnað í öll far-
artæki, sem fyrirtæki eða ein-
staklingar eiga, og tryggði slíkur
búnaður að farartækin færu ekki
hafðar en leyft er samkvæmt lögum.
Auðveldlega væri hægt að koma fyr-
ir fjarskiptabúnaði sem gerði það að
verkum að bifreiðar færu ekki hrað-
ar en nemur leyfilegum hámarks-
hraða í hverfum kaupstaða og borga.
Hnefarétturinn virðist ráða
Sumir Íslendingar virðast komnir
á það þroskastig að þeir skilji hvorki
boð né bönn heldur refsingar og út-
gjöld. Því væri hraðatakmarkandi
búnaður skárri lausn en hærri sektir
og fangelsanir vegna umferð-
arlagabrota. Á meðan samgöngu-
ráðherra ráðslagar um þessi mál
með embættismönnum sínum skal
því stungið að honum að beita sér
fyrir einkavæðingu löggæslunnar
tímabundið eða afkastahvetjandi
kerfi lögreglunnar. Væri þá hægt að
fjölga lögregluliðum á götum borg-
arinnar og koma böndum á umferð-
armenningu, jafnt á akbrautum sem
hjólreiðastígum. Slík lausn skyldi þó
einungis reynd í skamman tíma og
árangurinn metinn að honum lokn-
um.
Þegar þessi grein er rituð hafa 9
manns látist í umferðarslysum á
árinu og flestir vegna hraðaksturs.
Þrennt liggur í öndunarvélum.
Hversu lengi ætla menn að sitja að-
gerðarlausir og horfa upp á hryðju-
verk færast í aukana? Væri ekki nær
að verja auknu fé til þess að verjast
hryðjuverkum hraðaksturs en
ímyndaðri hættu af erlendri hryðju-
verkaógn, einkum þegar tekið er mið
af því að hér á landi eru Íslendingar
mesta hryðjuverkaógnin og hryðju-
verk í skilningi erlendra sérfræðinga
hafa fyrst og fremst verið framin á
Vesturlöndum á meðal þeirra þjóða
sem stofnað hafa til hryðjuverka í
öðrum heimsálfum? Skorað er á ráð-
herra samgöngumála og dómsmála
að taka höndum saman og sporna
með öllum, tiltækum ráðum við
þeirri ógn, sem steðjar að samfélag-
inu og kostar mörg mannslíf á hverju
ári. Meginþorri almennings styður
vafalítið slíkar aðgerðir.
Hraðakstur, hryðju-
verkaógn Íslendinga
Arnþór Helgason fjallar
um hraðakstur
’Skorað er á ráðherrasamgöngumála og dóms-
mála að taka höndum
saman og sporna með
öllum tiltækum ráðum
við þeirri ógn sem steðjar
að samfélaginu og
kostar mörg mannslíf
á hverju ári. ‘
Arnþór Helgason
Höfundur er fjölmiðlungur
án fastrar atvinnu.