Morgunblaðið - 24.07.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. JÚLÍ 2006 31
DAGBÓK
Þjóðgarðurinn á Þingvöllum hefur í sumarstaðið fyrir fræðsludagskrá á fimmtu-dögum þar sem fræðimenn segja frárannsóknum sínum tengdum bók-
menntum og sögu staðarins. Fimmtudaginn 27.
júlí flytur Helga Kress bókmenntafræðiprófessor
fyrirlestur og leiðir gesti á sögugöngu undir yf-
irskriftinni Karnival á Þingvöllum:
„Ég mun segja gestum frá lýsingum á alþingi í
Íslendingsögum, en þær eru mjög karnivalskar og
sverja sig því meir í ætt við skáldskap en sagn-
fræði. Reyndar er vafasamt að í þeim sé nokkur
önnur sagnfræði en yfirleitt má finna í bók-
menntum, þótt það hafi hingað til verið hin op-
inbera söguskoðun,“ segir Helga. „En ekki verða
þær verri fyrir það: bara betri, merkingarþrungn-
ari og meiri listaverk.“
Helga sækir hugtakið „karnival“ í smiðju rúss-
neska fræðimannsins Mikhail Bakthin: „Hann hef-
ur í ýmsum ritum sínum um menningu og bók-
menntir miðalda skilgreint karnival sem
sviðsetningu, munnsöfnuð og myndmál sem riðlar
kerfum og snýr opinberri menningu samfélagsins
á haus. Við þetta bæti ég kvenna- og kynjafræði-
legu sjónarhorni, en á það var Bakhtin blindur,“
útskýrir Helga. „Í karnivali ægir öllu saman: hátt
verður lágt, andlegt verður líkamlegt, upp verður
niður, líkamar sundrast, hausar fjúka og bygg-
ingar falla. Mikið er um ýkjur og alls kyns hávaða
og læti, múgur og margmenni, limlestingar, bar-
dagar, hamskipti, kynskipti og gervi. Vinsælar
sviðsetningar eru: samkoman, markaðstorgið,
skrúðgangan, hátíðin, borðhaldið, veislan, upp-
skeran, kvennafarið og aftakan. Ýkjurnar eru svo
miklar að þetta verður fyndið, en skv. Bakthin er
hláturinn sá samnefnari sem öll atriði karnivalsins
ganga upp í. Á hinn bóginn má segja að markmið
karnivalsins sé í sjálfu sér pólitískt þar sem karni-
valið miðar að því að draga niður vald.“
Helga segir kenningar Bakthins falla vel að lýs-
ingum Íslendingasagna: „Alþingi á Þingvöllum er
miðstöð karnivalskra lýsinga í Íslendingasögum,
og gegnir staðurinn um leið hlutverki markaðs-
torgs. Þar safnast, bókstaflega, þjóðin á einn punkt
einu sinni á ári um hásumarið, og gengur mikið á.
Yfirvöldin, karlhetjurnar, ráða ekki neitt við neitt,
lagasetningar og málaferli leysast upp í kvennafar
og kvennakaup, mútur og fégræðgi, munnsöfnuð
og níð og bardaga með tilheyrandi limlestingum.“
Fyrirlestur og ganga Helgu verður sem fyrr
segir fimmtudaginn 27. júlí, og hefst kl. 20 við
fræðslumiðstöð Þingvalla. „Þær fimmtudags-
göngur sem ég hef sótt hafa bæði verið skemmti-
legar og fræðandi og mjög vel sóttar. Gangan er
ekki erfið: rölt er um Almannagjá og vellina,
staldrað við kennileiti og spjallað,“ segir Helga.
Þátttaka í göngunni er ókeypis og eru allir vel-
komnir.
Nánari upplýsingar um Þingvelli og fjölbreytta
dagskrá þjóðgarðsins í sumar má finna á slóðinni
www.thingvellir.is.
Saga | Helga Kress leiðir gesti á sögugöngu um þjóðgarðinn fimmtudaginn 27. júlí
Karnival á Þingvöllum

Helga Kress er pró-
fessor í bókmennta-
fræði við Háskóla Ís-
lands. Megin rannsókn-
arsvið hennar er íslensk
bókmenntasaga að
fornu og nýju og hefur
hún skrifað fjölda rita og
greina um það efni frá
kvennafræðilegu sjón-
arhorni. Má þar nefna
bækurnar Máttugar
meyjar – Íslensk fornbókmenntasaga (1993) og
greinasafnið Fyrir dyrum fóstru (1996) en í
þeim er m.a. fjallað um samband karnivals og
kynferðis í Íslendingasögum.
Árnaðheilla
ritstjorn@mbl.is
60 ÁRA afmæli. Í dag, 24. júlí, ersextugur Stefán Ásgrímsson,
blaðamaður og ritstjóri hjá FÍB. Hann
hélt upp á afmælið á föstudag, laug-
ardag og sunnudag og verður heima í
dag að jafna sig eftir átökin.
Engin ágiskun.
Norður
♠K106
♥ÁG76 N/Allir
♦6542
♣ÁK
Vestur Austur
♠G753 ♠D92
♥4 ♥D32
♦ÁK109 ♦G73
♣7643 ♣D982
Suður
♠Á84
♥K10985
♦D8
♣G105
Vestur Norður Austur Suður
– 1 tígull Pass 1 hjarta
Pass 2 hjörtu Pass 4 hjörtu
Pass Pass Pass
Vestur tekur tvo slagi á ÁK í tígli
og spilar þriðja tíglinum, sem suður
trompar. Sagnhafi sér fram á líklegan
tapslag á spaða og verður því helst að
finna hjartadrottninguna.
Hvernig á að spila trompinu?
Það er einfalt ef maður sér allar
hendur, en tæknilega er best að
toppa svona liti þar sem drottning er
fjórða úti. Og þá er spilið tapað.
En spurningin var afvegaleiðandi –
það á alls ekki að fara strax í tromp-
ið. Þess í stað er best að toppa svörtu
litina, stinga lauf og spila fjórða tígl-
inum úr borði. Þegar austur hendir í
slaginn, getur suður trompað smátt
og sent vörnina inn á spaða. Þá eru
þrjú hjörtu eftir á báðum höndum:
ÁG7 í borði og K109 heima. Og
hjartadrottningin mun skila sér fyr-
irhafnarlaust.
Ef austur hefði fylgt lit í fjórða tíg-
ulinn, hefði sagnhafi hent spaða
heima og reynt svo að giska á hjartaí-
ferðina. En í þessari stöðu þarf enga
ágiskun.
BRIDS
Guðmundur Páll Arnarson | ritstjorn@mbl.is
1. d4 Rf6 2. c4 g6 3. Rc3 Bg7 4. e4
d6 5. f3 0-0 6. Rge2 c5 7. d5 e6 8.
Rg3 exd5 9. cxd5 h5 10. Bg5 Db6
11. Dd2 Rh7 12. Bh4 f6 13. Rge2
Rd7 14. Bf2 Re5 15. Rf4 Bh6 16.
Be3 f5 17. Be2 fxe4 18. Rxe4 Bf5
19. Re6 Bxe3 20. Dxe3 Bxe6 21.
dxe6 Db4+ 22. Dc3 Dxc3+ 23.
bxc3 Hae8 24. 0-0-0 Hxe6 25. Rxd6
b6 26. Bb5 Kg7 27. Hhe1 h4 28.
He4 h3 29. f4
Staðan kom upp á hollenska
meistaramótinu sem lauk fyrir
skömmu í Hilversum. Stórmeist-
arinn Friso Nijboer (2.584) hafði
svart gegn alþjóðlega meistaranum
Jeroen Bosch (2.465). 29. … Hxd6!
30. Hxd6 hvítur hefði einnig verið
með tapað eftir aðra leiki vegna
hins sterka frípeðs á g-línunni. 30.
… hxg2 31. Hd1 Rf3 32. He7+ Hf7
33. Hxf7+ Kxf7 34. Bc6 g1=D 35.
Hxg1 Rxg1 svartur hefur nú tvo
riddara gegn biskupi hvíts og inn-
byrti hann því vinninginn örugg-
lega. 36. Kd2 Rh3 37. Ke3 g5 38.
fxg5 R3xg5 39. h4 Re6 40. Ke4
Rf6+ 41. Ke5 Ke7 42. Bf3 Rc7 43.
c4 Rd7+ 44. Kf5 Re6 45. Bd1
Rd4+ 46. Ke4 Ke6 47. Bg4+ Kd6
48. Bd1 Re5 49. h5 Ke6 50. Kf4
Rxc4 og hvítur gafst upp saddur
lífdaga.
SKÁK
Helgi Áss Grétarsson | ritstjorn@mbl.is
Svartur á leik.
Bílprófsaldur
EF aldurstakmörk til bílprófs verða
hækkuð um eitt ár, þ.e.a.s. ef ald-
urinn verður hækkaður úr 17 ára til
18, þá get ég lofað að slysum hjá
ungu fólki mun ekki fækka. Slysa-
tíðnin mun reyndar ekki aukast ef
aldur til bílprófs verður hækkaður.
En aldurinn er ekki vandamálið,
reyndar ekki göturnar heldur.
Vegirnir á Íslandi eru fínir,
kannski ekki fullkomnir en því miður
er enn mikið af malarvegum. Ég
meina, fólk verður ekkert betri bíl-
stjórar þótt aldurinn til bílprófs verði
hækkaður, heldur er það æfingin
sem gerir mann betri. En auðvitað
ætti ekki að lækka aldurinn niður í 16
ár, því það væri bara rugl.
En hvað með æfinguna? Hún er
það mikilvægasta sem þarf til að
verða góður bílstjóri og finnst mér
mikið vanta upp á hana. Göturnar
henta ekki alltaf undir svona æfingu.
Í staðinn þyrfti að koma upp svæði
þar sem nemar gætu lært og myndu
líka finna fyrir meira öryggi á lokaðri
braut og gæti því lært vel á bílinn og
að aka honum, síðar væri hægt að
fara út á göturnar. Svo vantar líka að
kenna þeim að sýna ábyrgð og
hversu hættulegt það sé að keyra,
t.d. yfir hraðatakmörkum og undir
áhrifum áfengis og vímuefna en mörg
af þessum slysum eiga sér stað vegna
þessa.
En munið, þótt þið séuð góðir bíl-
stjórar og hugsið „iss, ég er svo góð-
ur, það kemur ekkert fyrir mig“ þá
gæti ökumaður bílsins sem kemur á
móti ekki verið eins góður bílstjóri.
Förum öll varlega í umferðinni þá
gengur allt svo miklu betur.
OBB, ökunemi.
Vantar ljósmynd
MIG vantar ljósmynd af hálfsystur
móður minnar, Elísabetar Jóns-
dóttur. Hún hét Guðrún. Var sam-
feðra móður minni, dóttir Jóns bónda
og alþingmanns Þórðarsonar frá Ey-
vindarmúla í Fljótshlíð. Hann brá við
hana heiti sínu. Hún tregaði hann
sárt. Ég á í fórum mínum fjölda bréfa
er fóru milli ættingja og vina Guð-
rúnar. Þau lýsa ævilöngum söknuði
og trúfesti.
Á einhver lesandi Morgunblaðsins
ljósmynd af Guðrúnu? Hún dó í Lin-
coln, Nebraska, á tíræðisaldri. Bróð-
urdóttir hennar var Þuríður kennslu-
kona, en frændur hennar ættleiddir,
Philip Green og frændfólk hans.
Pétur Pétursson, þulur.
Tímamót í sögu Laug-
arvatnsskólans 1946
Í maí sl. (2006) voru 60 ár liðin frá
fyrsta starfsári 3. bekkjar skólans.
Það voru því söguleg tímamót í starf-
semi skólans, þegar fyrstu nemend-
urnir luku prófi í bekknum þetta vor.
Alls voru þeir 21.
Tímamótin voru ekki síst söguleg
vegna þess, að með stofnun gagn-
fræða- og landsprófsdeildarinnar var
hafin barátta fyrir áframhaldandi
kennslu á menntaskólastigi án heim-
ildar yfirvalda! Baráttan á bak við
þróun skólans næstu ár er með ólík-
indum.
Ótrauður og ákveðinn heldur
Bjarni Bjarnason áfram með sam-
stíga skólanefnd og velviljaða þing-
mennkjördæmisinsá bak við sig. Að-
eins fáir tóku landspróf í þessum
fyrsta 3. bekk skólans, en fjölgaði
þeim mun meira næstu skólaár og
svo áfram.
Strax haustið 1947 er stofnað til 4.
bekkjar, sem jafngilti 1. bekk
menntaskóla. Þannig hélt þróuniná-
fram fram að stofnun sjálfstæðs
menntaskóla á Laugarvatni hinn 12.
apríl 1953. Þannig liðu aðeins 7 ár frá
stofnun fyrstu gagnfræða-og lands-
prófsdeildarinnar þar til mennta-
skólinn er kominn á laggirnar. Á milli
þessara atburða er mikil og merkileg
saga, sem lesa má um í bókinni Laug-
arvatnsskóli þrítugureftir Bjarna
Bjarnason, skólastjóra.
Nemendur í 3. bekk skólans 1945-
1946 voru eftirfarandi taldir í staf-
rófsröð: Albert Jóhannson, Arn-
grímur H. Guðjónsson, Ágúst Jó-
hannsson (bróðir Alberts), Benedikt
Sigvaldason, Guðmundur Jónsson,
Guðmundur Magnússon, Guðrún
Hannesdóttir, Herdís Hervinsdóttir,
Hreinn Helgason, Jóhann Þórð-
arson, Jóhannes Kristjánsson, Jón-
ína S. Bergmann, Kristján Sigfússon,
Ólína Jónsdóttir, Óskar Jónsson, Sig-
urður Pálsson, Skúli B. Jónasson,
Tómas Guðmundsson, Þorsteinn
Bjarnason, Þráinn Valdimarsson og
Örn Guðmundsson.
Sett á blað 19. júlí 2006.
Guðmundur Magnússon.
Velvakandi
Svarað í síma 5691100 frá 10–12
og 13–15 | velvakandi@mbl.is
Morgunblaðið/Júlíus
Útimálning
Viðarvörn
Lakkmálning
Þakmálning
Gólfmálning
Gluggamálning
Innimálning Gljástig 3, 7, 20
Verð frá kr. 298 pr.ltr.
Gæða málning á frábæru verði
Sætúni 4 ⁄ Sími 517 1500
ÍSLANDS MÁLNING
Allar Teknos vörur eru framleiddar skv. ISO 9001 gæðastaðli.
40%
Sérhönnuð málning fyrir íslenskar aðstæður.
Afsláttur af málningarvörum
SUMARTILBOÐ
Frítt blómaker fylgir
ef þú verslar Woodex
málningu eða
viðarvörn fyrir
10.000.- kr.
MORGUNBLAÐIÐ birtir til-
kynningar um afmæli, brúð-
kaup, ættarmót og fleira les-
endum sínum að
kostnaðarlausu.
Tilkynningar þurfa að ber-
ast með tveggja daga fyrirvara
virka daga og þriggja daga fyr-
irvara fyrir sunnudags- og
mánudagsblað.
Samþykki afmælisbarns
þarf að fylgja afmælistilkynn-
ingum og/eða nafn ábyrgð-
armanns og símanúmer. Fólk
getur hringt í síma 569 1100
eða sent á netfangið ritstjorn-
@mbl.is
Einnig er hægt að skrifa:
Árnað heilla,
Morgunblaðinu,
Hádegismóum 2,
110 Reykjavík.