Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.2007, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Birtu Björnsdóttur
birta@mbl.is




Ein umdeildasta kvikmynd síð-
ustu missera er án efa Hounddog en
trúarhópar víða um Bandaríkin hafa
hvatt fólk til að sniðganga myndina.
Kvikmyndatímaritið Premiere til-
einkar myndinni heila opnu í jan-
úarhefti sínu og reifar þar skoðanir
bæði leikstjóra og
aðalleikkonunnar
sem og þeirra
sem andsnúnir
eru umræddri
mynd.
Myndin segir
frá ungri stúlku,
sem leikin er af
Dakota Fanning,
en hún elst upp
hjá ofbeldis-
fullum föður og
drykkjusjúkri ömmu í suðurríkjum
Bandaríkjanna. Hún leitar hugg-
unar í blústónlist og er á leiðinni að
kaupa sér miða á tónleika með Elvis
Presley þegar unglingspiltur ræðst
á hana og nauðgar henni.
Leikstjóri myndarinnar, Deborah
Kampmeier, segir að hluti á borð við
nauðganir megi ekki þagga niður.
„Það eru allt of margar konur í
okkar samfélagi sem þurfa að
burðast með þá vanlíðan sem fylgir
ofbeldi einfaldlega vegna þess að
það er ekki talað um það,“ segir hún
og bætir við að þótt viðfangsefnið sé
vissulega við-
kvæmt hafi eng-
um viðstöddum
verið misboðið á
nokkurn hátt.
„Í umræddu
atriði sést ein-
göngu í öxl, fót-
legg, hönd og
andlit stúlkunnar
enda er atriðið
ekki gert til að
hneyksla fólk,“
segir hún.
Í sama streng tekur aðalleikkonan
Fanning.
„Þetta er ekkert í alvörunni. Þetta
er bíómynd og þetta kallast leikur.
Mér leið ekki illa á nokkurn hátt á
meðan á þessu stóð,“ sagði Fanning í
viðtali á dögunum.
Hún bætir við að hún og Kamp-
meier hafi rætt fram og til baka um
atriðið í marga mánuði áður en það
var tekið upp.
Hounddog var frumsýnd á Sund-
ance-kvikmyndahátíðinni fyrr í vik-
unni.




Kvikmyndin The Golden Age er
væntanleg í kvikmyndahús síðar á
árinu en um er að ræða framhald
myndarinnar Elizabeth frá árinu
1998. Það er sem fyrr ástralska leik-
konan Cate
Blanchett sem fer
með hlutverk El-
ísabetar I. Eng-
landsdrottningar.
Myndin segir
meðal annars frá
sambandi El-
ísabetar við æv-
intýramanninn
Sir Walter Ra-
leigh, sem leikinn
er af Clive Owen.
Með önnur hlutverk fara Geoffrey
Rush og Samantha Morton, sem
leikur Maríu Skotadrottningu.
Leikstjóri myndarinnar er Shek-
har Kapur.




Mikið mun bera á leikaranum kín-
verska Donnie Yen á næstunni ef
eitthvað er hæft í fregnum af næstu
hlutverkum hans. Í viðtali á dög-
unum fullyrti umboðsmaður Yen að
leikarinn hygðist taka að sér aðal-
hlutverk í myndum byggðum á ævi
Bruce Lee annars vegar og ævi
Genghis Khan hins vegar. Það er
fjölskylda Bruce Lee sem stendur að
gerð myndarinnar um bardagakapp-
ann goðsagnarkennda. Minna er vit-
að um efnistök í myndinni um mong-
ólska stjórnandann og herforingjann
Genghis Khan.
KVIKMYNDIR
Dakota Fanning
Donnie Yen.
Cate Blanchett.
Eftir Björn Þór Vilhjálmsson
vilhjalmsson@wisc.edu
Ínýjasta hefti breska kvikmyndatímaritsinsSight & Sound er fjallað um Alþjóðlegukvikmyndahátíðina í Reykjavík sem haldinvar í þriðja sinn síðastliðið haust. Greinin er
skrifuð af James Bell, aðstoðarritstjóra tímaritsins,
en auk þess að fjalla um hátíðina gerir hann ís-
lenska kvikmyndamenningu að umfjöllunarefni og
athyglisvert er hvernig hún kemur blaðamanninum
fyrir sjónir.
Yfirskrift greinarinnar er „Lights out for a terri-
tory“ (Ljósin á svæðinu slökkt) og þar vísar höf-
undur til eftirminnilegrar opnunar hátíðarinnar en
að lokinni frumsýningu á opnunarmyndinni The
Queen voru ljósin í Reykjavík slökkt í hálfa klukku-
stund. Bæjarbúar gátu þannig virt fyrir sér him-
inninn og stjörnurnar – jafnvel var vonast eftir
norðurljósum – án truflunar frá ljósmengun borg-
arinnar. Framtak þetta hefur greinilega verið
blaðamanninum minnisstætt en hann telur að
þarna hafi skemmtilegur tónn verið sleginn fyrir
hátíðina og viðeigandi andrúmsloft skapað, enda
þótt hann minnist líka á að veðrið hafi ekki beinlínis
verið að óskum. Í framhaldinu fjallar Bell um það
mikla úrval kvikmynda sem hátíðin státaði af, en
það samanstóð af um 80 kvikmyndum frá 30 þjóð-
löndum, og telur hann dagskrárstjóra hafa staðið
sig vel við að kynna nýjabrumið í alþjóðlegri kvik-
myndamenningu fyrir íslenskum kvikmynda-
áhugamönnum.
Þá fjallar Bell nokkuð um innlenda kvikmynda-
framleiðslu og nefnir sérstaklega til sögunnar kvik-
mynd Árna Ólafs Ásgeirssonar, Blóðbönd (Thicker
than Water). Ljóst er að Bell hefur hrifist af mynd-
inni því í umfjöllun sem hann ritar og er birt annars
staðar í sama tímariti um Thessaloniki-kvik-
myndahátíðina á Grikklandi þar sem Blóðbönd var
einmitt sýnd kemur fram að hann álítur mynd Árna
Ólafs mikilverðustu uppgötvun þeirrar hátíðar, en
hann ver umtalsverðu rými í lofsamlega umfjöllun
um myndina. Í greininni um Alþjóðlegu kvik-
myndahátíðina í Reykjavík segir Bell ennfremur að
Árni Ólafur eigi fullt erindi í framvarðasveit ís-
lenskra kvikmyndagerðarmanna.
En það er þó kannski ekki síst upphaf greinar
James Bell sem vekur athygli. Hún hefst á þeim
orðum að í ljósi fersks og skapandi tónlistar-
umhverfis landsins og eilítið skringilegrar
(„quirky“) ímyndar þess á alþjóðlegum vettvangi
hafi blaðamaður búist við að hitta fyrir þjóð kvik-
myndaáhugamanna sem væri vel þjónað af sjálf-
stæðum og jafnvel óvanalegum kvikmyndahúsum
sem byðu upp á hugmyndaríkt kvikmyndaúrval.
Raunveruleikinn reyndist þó allt annar, segir Bell.
Í landinu eru engin sjálfstæð kvikmyndahús til
lengur, þess í stað eru þau öll í eigu örfárra dreif-
ingaraðila sem hafa engan áhuga á öðru en miðju-
moði frá Hollywood. „Áhorfendur kynnu að bregð-
ast vel við meiri fjölbreytni en fá sjaldan tækifæri
til þess,“ segir hann.
Bell staðsetur Alþjóðlegu kvikmyndahátíðina í
Reykjavík innan þessa umhverfis og hefur eftir
framkvæmdastjóra hátíðarinnar, Hrönn Mar-
inósdóttur, og dagskrárstjóranum Dimitri Eipides
að ætlunin með hátíðinni sé einmitt öðrum þræði sú
að reyna að skapa „kvikmyndamenningu“ á Íslandi.
Bell verður þó starsýnt á það að Alþjóðleg kvik-
myndahátíð í Reykjavík hóf göngu sína þetta árið
rúmri viku eftir að annarri kvikmyndahátíð lauk,
Iceland International Film Festival, sem hann lýsir
sem „letilegu samansafni og úthreinsun“ á þeim
kvikmyndum sem dreifingaraðilum hefur áskotn-
ast yfir árið, og harmar í því sambandi að nálægð
þessara tveggja kvikmyndahátíða kunni að hafa or-
sakað ákveðna þreytu hjá áhorfendum sem honum
fannst hafa birst í tregri aðsókn á fyrstu myndir
síðari hátíðarinnar.
Það er vitanlega gleðiefni fyrir Alþjóðlegu kvik-
myndahátíðina og Árna Ólaf að fá jafnjákvæða um-
fjöllun í einu virtasta kvikmyndatímariti heims, en
því verður ekki á móti mælt að gests augað er
glöggt. Greining Bell á íslensku kvikmyndalands-
lagi, þar sem tveir dreifingaraðilar ráða lögum og
lofum á markaðnum og sjá síðan ofsjónum yfir
framtaki á borð við Alþjóðlegu kvikmyndahátíðina í
Reykjavík og spilla markvisst fyrir henni með því
að skipuleggja eigin hátíð rétt á undan henni, sýnir
fram á ástand sem vitanlega er ekki boðlegt. Það
kann hins vegar að vera að sum okkar séu hrein-
lega orðin of vön þessu umhverfi til að gera okkur
grein fyrir hversu óviðunandi og óvenjulegt það er,
en aumleiki þess blasir að sjálfsögðu við erlendum
gestum sem vita hvað kvikmyndamenning er.
Glöggt er gests augað
SJÓNARHORN » Í landinu eru engin sjálfstæð kvikmyndahús til lengur, þess í stað
eru þau öll í eigu örfárra dreifingaraðila sem hafa engan áhuga á
öðru en miðjumoði frá Hollywood. „Áhorfendur kynnu að bregðast
vel við meiri fjölbreytni en fá sjaldan tækifæri til þess,“ segir Bell.
Eftir Björn Norðfjörð
bn@hi.is
F
ær Scorsese óskar, eða fær Scorsese
ekki óskar? Það er spurningin. Ég
ætla þó ekki að gerast hér spámað-
ur og segja til um hvernig fer í lok
febrúar þegar tilkynnt verður um
þá útvöldu. Reyndar hef ég ekki
séð ennþá ýkja mikið af myndunum sem hlutu náð
fyrir augum akademíunnar í ár, en það hræðir mig
svo sem ekki frá spádómum enda hafa gæði mynd-
anna aldrei skipt miklu máli þegar kemur að þessu
vali. Þótt auðvitað sé mat sem þetta huglægt hugsa
ég að flestir geti verið sammála um að bestu mynd-
irnar standi sjaldnast uppi sem sigurvegarar –
bestu myndir ársins eru reyndar sjaldnast til-
nefndar. How Green was My Walley var tekin fram
yfir Citizen Kane, Rocky fram yfir Taxi Driver, og
Forrest Gump fram yfir Pulp Fiction – meist-
araverk Hitchcocks Vertigo og Psycho voru aldrei
tilnefnd. Aftur á móti sýnist mér óvenjuerfitt að spá
í spilin í ár og tilnefningarnar um margt áhugaverð-
ar.
Scorsese vs. Eastwood
Það er aðvitað firra hjá fjölmiðlum að halda því
fram að Dreamgirls hafi verið hlutskörpust þótt
hún hafi hlotið flestar tilnefningar, þar sem hún var
ekki tilnefnd fyrir bestu mynd, leikstjórn, aðal-
hlutverk karls eða konu – fjögur mikilvægustu
verðlaunin. Babel verður að teljast hlutskörpust
(þótt að reyndar hvorki Brad Pitt né Cate Blanc-
hett hafi verið tilnefnd) með sjö tilnefningar og
gæti unnið „sannfærandi sigur“, svo maður beiti
fyrir sig íþróttamáli, með því að vinna fjölda verð-
launa samfara því að vera valin besta mynd. Sigur
Crash í fyrra var t.a.m. með eindæmum „ósannfær-
andi“ (en ásamt því að vera valin besta mynd fékk
hún einungis óskara fyrir bestu klippingu og besta
frumsamda handrit). Vissulega gæti Queen stolið
senunni þar sem hún hlaut sex tilnefningar (og Hel-
en Mirren næsta örugg um óskar fyrir bestan leik)
en í hringnum eru líka tveir þungavigtarmenn þótt
myndir þeirra séu tilnefndar til færri verðlauna. Ef
svo færi að þeir bæru sigur úr býtum um bestu
mynd og/eða leikstjórn munu verðlaunin líklega
dreifast víða.
Mynd Clint Eastwood Letters from Iwo Jima er
tilnefnd sem besta mynd og hann fyrir leikstjórn en
aðeins tvennra annarra verðlauna, besta frum-
samda handrit og hljóðblöndun. Þá fékk Flags of
Our Fathers tvær tilnefningar fyrir hljóðvinnslu.
Mynd Martin Scorsese The Departed var sömu-
leiðis tilnefnd fyrir bestu mynd og leikstjórn, auk
verðlauna fyrir klippingu, aukahlutverk karlleikara
og handrit gert eftir áður birtu efni. Fyrir tveimur
árum var uppi samskonar staða er Eastwood var
tekinn fram yfir Scorsese sem besti leikstjóri og
mynd hans Million Dollar Baby var valin besta
myndin á kostnað mynd Scorsese The Aviator (sem
þó vann fimm verðlaun eða einu fleira en Million
Dollar Baby). Höfðu margir spáð því að verðlaunin
myndu skiptast bróðurlega á milli þeirra – annar
fengi óskar fyrir bestu mynd en hinn leikstjórn –
þótt annað hafi komið á daginn. Erfitt er að segja til
um hvaða áhrif þetta muni hafa á valið í ár. Mun
samúðin falla með Scorsese (hversu oft þarf hann
að sjá á eftir óskarnum) og hann vinna í þetta skipt-
ið þótt The Aviator hafi verið „óskarslegri“ mynd
en The Departed – og reyndar miklu betri mynd en
Million Dollar Baby. Eða mun akademían forðast
að gera upp á milli þeirra og velja aðra mynd. Eitt
er víst: Little Miss Sunshine verður ekki valin
besta myndin. Hún er hér fulltrúi „sjálfstæðu“
myndanna (þótt henni sé dreift af risanum Fox á
heimsvísu) sem fá að fljóta með til skreytingar – þó
helst ekki fleiri en ein: Capote í fyrra, Sideways í
hittiðfyrra og Lost in Translation þar áður. Þær
vinna aftur á móti oft verðlaun fyrir besta handrit
(sbr. síðarnefndu myndirnar tvær) – hafið það í
huga.
Viva México!
Auk einvígis þeirra Eastwood og Scorsese er það
hlutur grannans í suðri sem vekur kannski hvað
mesta athygli, en Mexíkóar eru ansi fyrirferð-
armiklir þetta árið. Alejandro González Iñárritu er
leikstjóri Babel sem líkt og áður segir var hlut-
skörpust í tilnefningunum þetta árið, en mynd hans
Amores perros var tilnefnd sem besta erlenda
myndin árið 2001. Þá er ekki síður markverður
hlutur leikstjórans Guillermo del Toro í ljósi þess
að mynd hans El Laberinto del Fauno er fyrsta
myndin sem hann gerir í Mexíkó eftir þónokkur ár í
Hollywood. Auk þess að vera tilnefnd besta erlenda
myndin, þar sem hún verður að teljast nokkuð sig-
urstrangleg, fær hún alls fimm aðrar tilnefningar.
Loks fær Alfonso Cuarón tvær tilnefningar fyrir
klippingu og handrit fyrir mynd sín Children of
Men, en þekktasta mexíkóska myndin hans er Y tu
mamá también.
Líkt og alþjóð veit er tilgangur óskarsverð-
launanna umfram annað að selja kvikmyndir. Í
fyrsta lagi selja þau hugmyndina um rauða dreg-
ilinn – draumaborgina uppfulla af glamúr, ríkidæmi
og stjörnum. Allir í Hollywood græða á henni. Í
annan stað selja verðlaunin þær myndir sem fá náð
fyrir augum akademíunnar enda leggja markaðs-
haukar Hollywood-risanna á sig sífellt meiri vinnu
og sífellt meira fjármagn til að tryggja myndum til-
nefningar og helst verðlaun. Fjölmiðlarnir dansa
svo með og kynna myndirnar með óbeinum auglýs-
ingum í greinum sem þessari. Eigum við nokkuð að
vera að draga úr: Af ofangreindum myndum er ver-
ið að sýna í kvikmyndahúsum hérlendis Babel, The
Departed, Little Miss Sunshine, Children of Men,
og Flags of Our Fathers. Ekki missa af þeim!
Skari, skari, herm þú mér!
Í vikunni var tilkynnt um tilnefningar til ósk-
arsverðlaunanna amerísku, en sjálf verðlaunaaf-
hendingin mun fara fram 25. febrúar. Hér er
gluggað aðeins í listann sem er áhugaverðari en
mörg undanfarin ár.
Babel Hún hlaut næstflestar tilnefningar til Óskarsverðlauna, alls sjö, og gæti unnið „sannfærandi
sigur“með því að vinna fjölda verðlauna samfara því að vera valin besta mynd.