Lesbók Morgunblaðsins - 27.01.2007, Blaðsíða 13

Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Þegar Bob Marley sneri aftur heim til Ja-maica frá Bandaríkjunum, þar sem hannhafði unnið við að setja saman Plymo-uth-bíla, kallaði hann saman félaga sína
Peter Tosh og Bunny Livingston og endurreisti
The Wailers. Þá var liðið ár frá því fyrsta gerð
hennar hafði gefist upp á baslinu og í millitíðinni
hafði Marley, og þeir félagar reyndar allir, tekið
rastafaritrú sem sá snemma stað í textum og tón-
list.
Á þessum árum, frá um 1966 til 1969, breyttist
ska í rocksteady og síðan í reggí og The Wailers
voru snemma með helstu reggísveitum, meðal
annars fyrir samstarf við þann mikla meistara
Lee Perry, en sveitin starfaði talsvert með honum
á þessum árum með góðum árangri.
Chris Blackwell, eigandi Island-útgáfunnar
bresku, þekkti til Wailers og laganna sem sveitin
tók upp með Perry og ákvað að gera við sveitina
útgáfusamning þegar Wailers voru á ferð í Eng-
landi í árslok 1971. Hann lét þá félaga fá fjárfúlgu
og þeir hurfu heim til Jamaica að taka upp plötu.
Blackwell hefur látið þau orð falla að hann hafi allt
eins átt von á að sjá þá félaga aldrei meir, en þeir
skiluð sér með upptökurnar af Catch a Fire í far-
teskinu haustið 1972. Mörg laganna á Catch a Fire
höfðu þeir félagar tekið upp áður, til að mynda
Stop The Train og 400 Years sem komið höfðu út á
smáskífum í ýmsum útgáfum. Þau voru þó að
mestu óþekkt utan Jamaica utan að skálkurinn
Lee Perry seldi Trojan-útgáfunni bresku útgáfu-
rétt að því sem hann tók upp með Wailers að sveit-
inni forspurðri og nokkur laganna á Catch a Fire,
og fleiri lög sem sveitin tók síðar upp fyrir Island,
kom út á vegum Trojan á árunum 1970 til 1973.
Blackwell sannfærði þá síðan um að leyfa hon-
um að fara höndum um upptökurnar, rokka plöt-
una aðeins upp til að gera hana sölulega, bæta á
hana rafgítar og orgeli meðal annars.
Þessi útgáfa af Catch a Fire kom út 1973 og var
vel tekið, komst á lista víða um heim og seldist
bráðvel þó ekki hafi Marley og félagar náð að slá
almennilega í gegn fyrr en Eric Clapton tók Mar-
ley-lagið I Shot the Sheriff á sólóskífu sinni 461
Ocean Boulevard.
Fyrstu 20.000 eintök af Catch a Fire voru í sér-
kennilegu umslagi, því það var eins og Zippo-
kveikjari. Ekki þótti svara kostnaði að framleiða
meira í þeim búningi, enda bæði seinlegt og kostn-
aðarsamt. Á því umslagi mátti lesa að platan væri
með The Wailers en þegar skipt var um umslag
var platan skrifuð á Bob Marley and The Wailers.
Getur nærri að þetta skapaði togstreitu innan
sveitarinnar og þegar við bættist að Bunny Li-
vingston vildi helst ekki fara frá Jamaica var ljóst
að The Wailers myndi ekki endast mikið lengur
eins og kom á daginn. Reyndar eru þeir félagar
allir með á næstu plötu, Burnin’, sem kom út 1974,
en eftir það var Bob Marley einráður.
Catch a Fire kom fyrst út 1973. Fyrir stuttu
kom út sérstök útgáfa hennar verulega aukin, því
til viðbótar við upprunalega rokkútgáfu eru upp-
tökurnar sem Wailers skiluðu til Island á sínum
tíma, ellefu lög alls, en eins og menn muna voru
níu lög á Island-útgáfunni.
Rokkað reggí
POPPKLASSÍK
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 2007 13
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Allmargar sveitir hyggjast nýtaCoachella-tónlistarhátíðina, sem
fram fer í Kaliforníu í apríl, sem vett-
vang til að koma saman á nýjan leik
og grafa jafnvel nokkrar stríðsaxir í
leiðinni. Hugur margra fór á yf-
irsnúning er frétt-
ist af því að
þungarokks-
goðsagnirnar í
Rage Aaginst the
Machine væru að
koma saman aft-
ur, og enn aðrir
urðu hreint og
beint hissa er
fréttist af því að
skosku gaddavírs-
rokkararnir í Jesus and Mary Chain
ætluðu að leika þar. Þar sem ¾ hlutar
Rage … skipa nú Audioslave eru svo-
sem hæg heimatökin að vippa upp
gömlu sveitinni en annað er með Jes-
us and Mary Chain þar sem ýmislegt
hefur gengið á í gegnum tíðina.
Kjarni JAMC er samsettur af bræðr-
unum Jim og William Reid, en þeir
hafa ekki ræðst við í níu ár, og hafa
verið nálægt því að drepa hvor annan
í heiftarlegustu rifrildunum. Síðasta
plata sveitarinnar er Munki, frá 1998,
en ekkert hefur verið gefið upp um
hvort nýtt efni mun líta dagsins ljós.
Þriðja sveitin sem kemur saman aft-
ur á hátíðinni er svo Crowded House,
sem leidd er af Neil Finn. Hann mun
hins vegar ekki taka bróður sinn,
Tim, með í þetta skiptið. Það er samt
allt í góðu á milli þeirra bræðra (hafa
meira að segja gefið út tvær plötur
saman sem Finn Brothers). Crowded
House hefur ekki komið saman í yfir
tíu ár, en ný hljóðversplata er vænt-
anleg í ár, plata sem átti að verða
sólóplata Neils.




Enn af endurkomum, sem virðastætla að einkenna þetta nýja ár
(eru ekki allir búnir að kaupa miða á
Genesis í sumar?). Dinosaur Jr., ein
svakalegasta neð-
anjarðarrokksveit
Bandaríkjanna
fyrr og síðar, kom
saman á nýjan
leik í upp-
runalegri mynd
fyrir um tveimur
árum og hefur
verið að spila á
tónleikum út um
hvippinn og hvappinn síðan. Nú ligg-
ur ný hljóðversplata fyrir, og mun
hún heita Beyond. Útgáfudagur er 1.
maí, og á henni koma fram þeir J.
Mascis, Lou Barlow og Murph. Plat-
an var tekin upp í hljóðveri Mascis í
Amherst, en síðasta plata Dinosaur
Jr. með þessari liðskipan er meist-
araverkið Bug, frá 1988.




Eins og greint hefur verið frá áðurer Kristin Hersh, leiðtogi
Throwing Muses, væntanleg hingað
til lands í apríl. Mun hún leika sem
sólólistamaður, en með í för er New
York-sveitin Blonde Redhead, sem
kemur nú hingað í þriðja skipti.
Throwing Muses héldu tónleika hér á
landi á liðnum Inni-
púka og „slógu“ í
gegn með kraft-
miklu setti, og var
nánast ótrúlegt að
heyra orkuna í
þeirri písl sem uppi
á sviðinu stóð.
Blonde Redhead
verður með nýja
plötu í farteskinu,
en hún kemur út í sama mánuði og
hún verður á Íslandi. Hersh verður
einnig með glóðvolga skífu eða svo
gott sem, en í þessari viku kom út
spánný sólóplata frá henni er nefnist
Learn to Sing like a Star. Stuttskífa
með laginu In Shock kemur út á sama
tíma með þremur lögum aukreitis
sem ekki verða á plötunni. Það er allt
að gerast hjá Hersh um þessar
mundir, því í farvatninu er einnig ný
Throwing Muses-plata, ný 50 Foot
Wave-plata (hliðarverkefni stofnað
2003) og plata með þjóðlagatónlist frá
Appalasíufjöllum.
TÓNLIST
Crowded House
Dinosaur Jr.
Kristin Hersh
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
N
ýjasta útspil Damons Albarn;
hljómsveitin og platan The Go-
od, The Bad and The Queen, var
fyrsta „stóra“ plata ársins, en
hún kom út síðasta mánudag.
Lítið var um að vera í erlendri
útgáfu fyrstu tvær vikur ársins en þessi plata
Shins sem hér er til umfjöllunar kom hins vegar út
daginn eftir að Albarn og félagar snöruðu sinni út.
Í kjölfarið fóru markverðar plötur svo að hrúgast
inn, slen hátíðanna greinilega runnið af útgef-
endum sem tónlistarmönnum. Eftir helgi er það
t.d. Norah Jones, Bloc Party, Madonna (tónleika-
plata), Nick Cave (tónleikaplata) og Clap Your
Hands Say Yeah og einnig eru komnar út áhuga-
verðar og „heitar“ plötur með Klaxons, Field Mu-
sic, Deerhoof, Clinic o.fl. Nóg að skrifa um a.m.k.,
og maður þarf ekki lengur að fínkemba fréttamiðl-
ana eftir efni.
The Shins varð að vonarneista nýbylgjurokks-
ins er önnur plata hennar, Chutes Too Narrow,
kom út árið 2003. Síðan eru liðin mörg ár eins og
segir í laginu og spurning hvort sveitin hreinlega
standist þær gríðarlegu væntingar sem hafa
byggst upp á þessu tímabili. Ekki bætir úr skák að
fyrsta plata Shins, Oh Inverted World, er líkt og
önnur platan, frábær. Shins hafa því ekki mis-
stigið sig til þessa og þurfa því að þola allmikla
pressu.
Breytingar
Það er eitthvað einkennilegt við „Phantom Limb“
lagið sem farið er í spilun af plötunni. Það byggist
upp hægt og rólega, maður kannast við þessar
snotru Shins-melódíur, en það er eins og viðlagið
ætli aldrei að koma. Lagið siglir upp og niður, mel-
ódíunni stýrt af frábærri söngrödd James Mercer,
og það er svona ýjað að því að viðlagið sé að koma,
en menn eru að halda aftur af sér. Svo loksins
kemur það, seint og um síðir. Furðulegt.
Og þetta er ekki það eina skrítna við plötuna.
Menn hafa séð (og heyrt) að það yrði að breyta ei-
lítið til, og fjarlægast hljóðheim hinna platnanna.
Annað hefði hreinlega verið endurtekning, sá
hljómur var kominn að leiðarlokum á síðustu
plötu. Þetta er undirstrikað strax í fyrsta lagi, sem
einkennist af rafhljóðum, hljóðgervlum og fjar-
lægri rödd Mercer, sem hljómar eins og hann sé
að syngja í gegnum þröngt rör. Einhvern veginn
þurfti semsagt að bregðast við, einhvern veginn
þurfti að halda sér gangandi sköpunarlega (sjá t.d.
Bítlanna, sem breyttust stöðugt út ferilinn) og
Shins eru auðheyranlega að gera sér grein fyrir
þeirri staðreynd.
Sumir segja að Shins hafi á tíma verið orðin of
stór fyrir eigið ágæti. Viðvörunarbjöllur hófu að
klingja er sveitin fór með lög sín alla leið inn í
kvikmyndina Garden State eftir Zach Braff sem
leysti hana þar með úr haldi (okkar) indílúðanna
sem höfðu hingað til fengið að norpa með hana í
friði. Það sem best fer á að kalla „O.C.“-væðingu
hófst þegar í kjölfarið, Shins lög tóku að hljóma í
þáttum á borð við Buffy the Vampire Slayer, One
Tree Hill og já … O.C. náttúrlega. Þetta er orðin
vel þekkt markaðstækni, og er beitt til að laða að
vissan markhóp og gefa tilteknum þætti aukna
„dýpt“ um leið; svona „við erum með á nótunum“-
inneign. Shins hafa spilað með þessu alla tíð og
þetta hefur valdið því að nafnið er orðið býsna
þekkt, og nær út fyrir hinn dæmigerða neyt-
endahóp.
Dómar
Í umræðum um neðanjarðarrokk er þetta alltaf
spurning um heilindi. Hversu langt eru aðdáendur
tilbúnir að leyfa hljómsveitunum sínum að ganga í
þessari markaðssetningu. Þegar hlustað er á
Wincing the Night Away er auðheyranlegt að
Shins eru ekki að breytast í húsband einhverra
miður ágætra sjónvarpsþátta í Bandaríkjunum,
fólk getur verið alveg rólegt með það. Þeir halda
sínu, um leið og þeir stíga í vænginn við djöfullinn.
Þetta er eins og með Noam Chomsky, sem er einn
helsti gagnrýnandi stríðsbrölts Bandaríkjamanna,
um leið og hann er á launaskrá hjá hernum.
Dómar hafa verið að birtast um plötuna að und-
anförnu, og á heildina litið stóðst sveitin prófið,
álagsþolið í góðu lagi. Einstaka miðlum finnst nóg
um tilraunastarfsemina á plötunni, finnst eins og
dregið sé af hinum „raunverulegu“ Shins, hvað
sem það á nú að þýða. Aðrir kalla þetta bestu plötu
þeirra til þessa, Shins hafi nú markað sér ákveðinn
stað þaðan sem allt er mögulegt, og einn miðillinn
spáir yfirtöku í líkingu við þá er R.E.M. stóð að á
níunda áratugnum. Lítið nýbylgjurokkband sem
hægt og bítandi varð að einni vinsælustu og þekkt-
ustu hljómveit í heimi. Sjáum hvað setur …
Ný næturljóð frá The Shins
Þrýstingurinn er upp úr öllu valdi vegna þriðju
plötu bandarísku nýrokksveitarinnar The Shins,
gripur sem margir hafa beðið eftir með mikilli
eftirvæntingu. Kallast hann Wincing the Night
Away, og vísar í þær lamandi svefnraskanir (in-
somnia) sem aðallagahöfundurinn, James Mer-
cer, stríðir við.
Shins Einstaka miðlum finnst nóg um tilraunastarfssemina á nýju plötunni. Aðrir kalla þetta bestu plötu þeirra til þessa.