Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.2007, Blaðsíða 4

Eftir Rögnu Sigurðardóttur
ragnahoh@simnet.is
É
g hitti Pierre Huyghe að
máli þar sem hann stóð
frammi fyrir málverki
eftir Jóhann Briem og
talaði um birtu en á
sýningu Huyghe munu
sýningargestir sjá
margar perlur íslenskr-
ar málaralistar í nýju ljósi.
Sýning verður viðburður
RS. Mig langaði að byrja á því að spyrja þig
um titil sýningarinnar.
PH. Já, titill hennar er „Í beinni“ og „Við-
burður verður sýning“ er undirtitill.
Í stuttu máli þá er ég með verk í þremur
sölum og vinn í einum þeirra með safneignina
á ákveðinn máta. Ég sýni þrjár kvikmyndir.
Ein myndanna sýnir hátíðahöld í nýju hverfi
sem nefnist Streamside, önnur sýnir ferð til
Suðurskautslandsins og í framhaldinu var bú-
inn til viðburður í Central Park, eins konar
birtingarmynd þessarar ferðar og hann var
einnig kvikmyndaður. Síðan er mynd um
verkefni sem ég vann við Harvard-bygg-
inguna í Bandaríkjunum. Hún heitir Nú er
ekki tími til að láta sig dreyma, en það var
einn forstöðumanna stofnunarinnar sem
sagði þessa setningu. Hann vildi ekki að ég
yrði viðstaddur fund sem haldinn var um
verkefnið og þetta var skýringin sem hann
gaf á því, hann áleit listamenn augljóslega
týna sér í draumórum. Þarna var ég beðinn
um að vinna verk inn í byggingu eftir Le
Corbusier, myndlistardeild við Harvard-
háskólann. Ég bjó til brúðuleikhús um vinnu
mína þar og vinnu Corbusiers við að hanna
bygginguna.
En ég er ekki að gera heimildarmyndir um
raunveruleikann og ég er ekki að skapa
skáldskap, fyrst skapa ég raunveruleikann og
síðan skráset ég hann. Venjulega þegar kvik-
mynd er tekin er fyrst búin til sviðsetning,
sem er ekki ekta en í mínu tilfelli er ekki svo.
Svo við komum síðan aftur að titli sýning-
arinnar, þá er það þannig að ef ég bý til há-
tíðahöld, ef ég bý til óperu í Central Park eða
geri brúðuleikhús, þá er ég að skapa viðburð,
en ekki sýningu.
RS: Á ensku skapast ákveðin spenna milli
merkingarmismunar orðanna „show“ og „ex-
hibition“ sem við höfum síður milli íslensku
orðanna viðburður og sýning. Hvernig skil-
greinir þú muninn á „show“ og „exhibition“?
PH: Ég gæti til dæmis sagt að myndirnar
þrjár sýni viðburði (show) sem sjá má á sýn-
ingunni (exhibition). Það sem ég held að sé
munurinn á sýningu og viðburði er, að ef við
hugsum samkvæmt Deleuze um eilífa verð-
andi, þá er sýningin verðandi. Ég held að hin
verðandi ímynd sýningarinnar sé viðburð-
urinn.
Ég hef áhuga á sýningunni sem listformi.
Hvenær er sýnt, og hvernig. Hvernig sýning
getur verið tímatengd. Hver er rauntími sýn-
ingar? Ég er að reyna að aðskilja orð sem
fólk notar í sífellu án þess að skilja merkingu
þeirra í raun og veru. Í Tate-safninu var ég
með framsetningu á verkum, innan hennar
voru sýningar á heimildarmyndunum. Sýning
er ekki viðburður, í þeim skilningi að sýning
þarfnast ekki sérstakrar viðhafnar, lýsingar
eða slíks. Þegar farið er í leikhús, eða óperu
eða bíó er hægt að taka mynd af einhverju,
það er tilbúið til að verða ímynd. Ef mynd af
manneskju verður ímynd er hún orðin fræg.
Það vilja allir í dag, allir vilja verða ímynd.
Og sem listamaður vinn ég með þessa stað-
reynd. Mig langar til að fjalla um framsetn-
ingu listaverka, þau geta birst í hvaða formi
sem er, í sjónvarpi eða í bókaformi.
RS. Hvað um vinnu þína innan veggja
Listasafns Reykjavíkur núna? Er þetta í
fyrsta sinn sem þú vinnur með safneign á
þennan hátt?
PH: Já. Ég hef leikið mér með eitt og eitt
listaverk, en aldrei unnið með heila safneign
sem slíka, þótt auðvitað noti ég ekki öll verkin
hér. Ég vinn með titil sýningarinnar á bók-
staflegan máta. Ég er að vinna að sýningu, og
kannski verður þessi sýning að viðburði. Sýn-
ingin getur hugsanlega, í rauntíma orðið að
viðburði, með hjálp ljósakerfis. Lýsingin
breytist frá stund til stundar, yfir daginn. Ég
skapa tímatengda upplifun á verkum nokk-
urra listamanna. Stundum sér áhorfandinn
verkin og stundum ekki. Ennfremur breyti
ég verkunum með til dæmis rauðu eða bláu
ljósi.
RS: Hvað réð vali þínu á verkunum?
PH: Safnið sendi mér myndir af eign sinni.
Ég sá að myndefnið byggðist mjög á daglegu
umhverfi, landslag, þorp, hús, fólk, húsdýr …
Ég fæst ávallt við samhengi hlutanna, Ant-
arktíku, Harvard-bygginguna, og nú Ísland.
Þessi verk sýna daglegt umhverfi og ég vil
leitast við að sýna það í nýju ljósi. Eins og að
skera gat á vegginn, ef ég gerði það sæjum
við borgina, eða okkur sem sitjum hér. Það
sem ég geri er að nota ljósakerfi til að breyta
því hvernig við sjáum þetta daglega um-
hverfi. Ég bæti tímaþættinum við rýmisþátt-
inn.
Það sem ég vildi gjarnan sjá gerast væri að
áhorfandinn kæmi inn á sýninguna og upp-
lifði hana í fyrstu sem samsýningu, sýningu á
verkum fjölda listamanna. En síðan breytist
sýningin í viðburð, eitthvað sem krefst sér-
stakrar viðhafnar eins og ég nefndi áðan, sér-
stakrar lýsingar. Ég vil skapa augnablik
óvissu. En síðan sýni ég einnig mitt eigið verk
í þessum sal, myndina sem kallast Nú er ekki
tími til að láta sig dreyma.
Arkitektúr og draumar
RS: Hér varst þú beðinn um að skapa lista-
verk í byggingu sem ekki var hönnuð fyrir
slíkt, eða er það ekki rétt að Le Corbusier
vildi engar skreytingar á byggingar sínar?
PH: Jú, hann hataði allt slíkt. Og í þessu til-
felli leitaðist hann við að fella mismunandi
starfsemi bygginganna að hönnun þeirra,
þetta er háskólabygging sem þjónar marg-
víslegum hlutverkum. Þeir buðu mér að gera
eitthvað í samhengi við bygginguna og það
voru miklar væntingar. Ég vissi ekki hvað ég
átti að gera, þetta reyndist flóknara en ég
hafði haldið. En le Corbusier átti einnig við
vanda að stríða þegar hann hannaði bygg-
inguna. Hann þurfti líka að semja við for-
stöðumenn háskólans á þeim tíma. Ég komst
yfir bók með öllum upplýsingum um það
vinnuferli og fór loks þá leið að láta verkið
fjalla um þessi tvö vinnuferli, mitt og hans, og
valdi verkinu form brúðuleikhúss. Ég lét
byggja nýja kennslustofu þar sem verkið var
flutt. Myndin er heimildarmynd um flutning
þessa verks.
RS: Hvað um le Corbusier, hafðir þú sér-
stakan áhuga á verkum hans áður en að þessu
verkefni kom?
Er arkitektúr hans áberandi í borgarmynd
Parísar?
PH: Það sem er áberandi eru blokkirnar,
háhýsin. Hann hefur fengið sökina fyrir bygg-
ingarframkvæmdir bæði í Frakklandi og
Bandaríkjunum sem unnar eru í hans anda,
en það er ekki hinn raunverulegi Corbusier.
Verk hans hafa hins vegar verið hæfi-
leikasnauðu fólki innblástur, fólki sem hefur
enga sýn. Þar liggja mistökin, ekki hjá Corbu-
sier. Það er tilhneiging til að líta á Corbusier
sem þurran rökhyggjumann en það var hann
ekki. Hann átti sér drauma og hafði ákveðna
útópíska sýn. Ég hef gert verk sem sýnir tvö
háhýsi í anda Corbusier. Þar vildi ég birta
mynd af einhverju sem var hluti af ímynd sjö-
unda áratugarins. Síðar var ég beðinn um að
gera þetta verk í tengslum við byggingu hans
í Harvard, en tenging mín við hann áður var
svo sem engin sérstök.
Sköpun raunveruleikans
RS: Hvað um Ferðina sem aldrei var farin?
Sú mynd fjallar um ferð á Suðurskautið í leit
að hvítingjamörgæs og um viðburð í Central
Park. Þegar ég fyrst las um verkið var ég
ekki viss um hvort ferðin á Suðurskautslandið
hefði átt sér stað í raun og veru.
PH: Jú, ég fór í raun og veru. En ég kýs að
leyfa óvissunni að lifa. Þetta hefst allt á stað-
hæfingu, frumskilyrði. Ný eyja, nýtt land-
svæði. Þegar ég hef sett fram þá staðhæfingu
að á Suðurskautslandinu sé ófundin eyja, þá
er ég kominn með ástæðu til að fara þangað.
Þetta er goðsagnasköpun. Ég gæti sagt; uppi
á hálendi Íslands er nýtt fjall, nú skulum við
ná okkur í Landrover og fara þangað. Í þessu
tilfelli sagði ég; þarna er ný eyja og ný dýra-
tegund lifir þar, við skulum fara og finna
hana. Við skulum leigja bát og fara. Og ég
fann hana. Ég hef áhuga á að skapa svæði þar
sem þekking okkar er ekki bundin rökhyggju,
þar sem hægt er að skapa nýjar goðsagnir,
nýja siði og athafnir. Ég vil leyfa efanum að
vera hluti af verkinu.
Síðan kom að því að „endurgera“ ferðalagið
og sýna það í Central Park. Þar vildi ég skapa
eitthvað sem var óljóst en skýrt samtímis og
líka gera úr því óperu! Skapa jafngildi ferð-
arinnar til Suðurskautsins. Í Central Park var
allt svart en ekki hvítt. Form ísjakanna voru
svört, andstæða landslagsins í ferðinni. Því
það er ekki hægt að koma með eitthvað ann-
ars staðar frá, það er ekki hægt að fara til
Afríku og koma til baka með afríska grímu því
hitinn verður eftir í Afríku, lyktin o.s.frv. Það
er engin leið að endurskapa raunveruleikann.
Kannski reyndu impressionistarnir þetta. Þeir
leituðust við að skapa myndverk þar sem fjar-
lægðin milli málarans og viðfangsefnisins var
sú sama og milli áhorfanda og viðfangsefnis.
Mig langaði að endurskapa tilfinninguna sem
ég hafði upplifað á Suðurskautinu en ég hugs-
aði með mér að ég gæti gert það með ein-
hverju allt öðru, til dæmis bílum!
RS: Hvað um kenningar frönsku heimspek-
inganna á borð við Baudrillard, um endurgerð
veruleikans, eða skrif Roland Barthes?
PH: Baudrillard hefur aldrei verið mik-
ilvægur fyrir mér. Barthes er öðruvísi. Hann
hefur skrifað um kvikmyndir á dásamlegan
máta, ég er hrifinn af honum.
Það sem ég vil gera í dag er að skapa fjall,
eða blóm. Og kannski teikna blómið. Bara að
fara og teikna blómið veldur mér vandræðum.
Ég hef ekki áhuga á að vinna með þann raun-
veruleika sem er þegar til, ég vil skapa raun-
veruleika. Ég vil vinna abstrakt, en ekki í
merkingu þeirrar abstrakt listar sem við
þekkjum, heldur á lífrænni máta. Og ég vil
upplifa þann raunveruleika sem ég skapa í
Leikurinn mikli
Pierre Huyghe er einn þekktasti myndlist-
armaður Frakka í dag. List hans einkennist
af fáguðum leik með mörk raunveruleika og
skáldskapar. Ég vil virkja kraft ímyndunar-
aflsins sem býr í hversdagsleikanum segir
hann, skapa nýjar goðsögur. Pierre Huyghe
hefur sýnt list sína í mörgum helstu söfnum
veraldar, þar á meðal Guggenheim-safninu í
New York og á síðasta ári í Tate Modern-
safninu í London. Nú sýnir hann í Listasafni
Reykjavíkur, Hafnarhúsi, undir titlinum Í
beinni – viðburður verður sýning.
» „Ég vil ekki festast í viðj-
um listheimsins. Ég vil
ekki vera hluti af sögu sem
ég skrifa ekki sjálfur. Ég vil
halda leiknum áfram, ég
trúi á leikinn. Ég trúi á
Dada, ég trúi á Filliou, Pi-
cabia, Broodthaers, þeir eru
allir þarna. Þeir eru þarna,
leikendur hins mikla leiks,“
segir Huyghe sem sýnir nú í
Listasafni Reykjavíkur,
Hafnarhúsinu.
4 LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Pétur Gunnarsson
peturgun@centrum.is
F rakkar og Íslendingar eigasammerkt að vera gjarnt aðlíta til upphafsins, eins-
konar heimareits sem alltaf er
hægt að fara aftur á til að end-
urnýja sig og safna sér saman.
Hjá Íslendingum er það land-
námið og það hamfarahlaup
sköpunar sem fylgdi í kjölfarið.
Frakkar aftur á móti miða upphaf
sitt við Grikkland til forna, þeim
er tamast að byrja þar.
„Land“ er vitaskuld ekki eins
klárt hugtak hjá meginlandsþjóð
og eyþjóð. Frakkland hefur í
gegnum tíðina verið eins og
harmonikka, inn og út, ýmist
náð frá Miðjarðarhafi að Norð-
ursjó, en líka skroppið saman í
bleðilinn kringum París, eins og
þegar Lúðvík 7. missti stóra
skák af Frakklandi yfir til Eng-
lands þegar hann skildi við
drottningu sína, Alienóru af
Pourquoi pas? Franskt vor á Íslandi! 22.2.–12.5. 2007
M/M & Gabríela Hönnuðirnir Mathias Aug-
ustyniak og Michael Amzalag sýna í Hönn-
unarsafni Íslands 23.02 - 12.05 ásamt Gabrí-
elu Friðriksdóttur.
Encyclopedían Sýning
verður á frönskum fræði-
ritum í Landsbókasafni -
Háskólabókasafni 29.03 -
19.05. Meðal rita á sýn-
ingunni er hið þekkta al-
fræðirit frá 18. öld En-
cyclopédie ou
dictionnaire raisonné des
sciences sem Denis Dide-
rot ritstýrði.
Frönsk menning og ís-
lensk – í framhjáhlaupi