Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.2007, Blaðsíða 12

***
„París var þar sem 20. öldin
var“, skrifaði bandaríska lista-
spíran, Gertrude Stein, um
ákvörðun sína að setjast að í
París á þriðja áratug síðustu ald-
ar. Og landi hennar Hemingway
líkti París við „hreyfanlega há-
tíð“. Og satt er það: fáar borgir
eru jafn örlátar á tíma sinn.
Ótölulegur fjöldi kaffihúsa býður
gestinum sæti, glæsilegir parkar
standa honum opnir, ótæmandi
söfn bjóðast til að hafa ofan af
fyrir honum að deginum og alltaf
má finna ódýra hótelholu til að
sofa af blánóttina.
París er leiksvið. Sviðsmyndin
götur og hallir og garðar. Og þú
ert frjáls að búa þig til í þessu
götuleikhúsi. Það kemur engum
við hvernig aðstæður þínar eru
heima fyrir, um leið og þú lokar á
eftir þér útidyrahurðinni ertu
óskrifað blað. Nokkur skref og
þú getur gefið þig út fyrir að vera
hvað sem er, það er að segja þú
sjálfur.
Þá er ótalin nautnin að lesa
franskt dagblað. Af því Frökkum
er svo tamt að láta sig allan
heiminn varða. Íslenskt dagblað
getur á einum vetri birt 23 grein-
ar um bakflæði og næsta vetur
álíka margar um ágreining tann-
lækna og tannsmiða varðandi
hvað þeir síðarnefndu megi gera
í munnholi.
Frakkar aftur á móti hreyfa
tunguna, rökræða. Halldór Lax-
ness orðaði rökfælni Íslendinga
eitthvað á þá lund: að þá setji
hljóða hvenær sem komið er að
kjarna máls. Rökræðan er yndi
og eftirlæti Frakka. Ekki samt
einhver Morfís, heldur búa þeir
að hefð sem á rætur aftur á
sautjándu öld í heimspekingnum
Descartes og lýtur að því að
smætta og þætta öll viðfangs-
efni niður í ljósa og sundurgrein-
andi ræðu uns sannleikurinn gef-
ur sig fram.
Pourquoi pas? Franskt vor á Íslandi! 22.2.–12.5. 2007
Afrísk list Sýning á ljós-
myndum og munum frá Afríku í
Þjóðminjasafninu 17.03. - 21.04.
Ígræðsla Jean-Michel Dubernard tókst
fyrstum manna að heppnast ósamgena
ígræðsla á nýrilberki. Hann átti heiðurinn
af fyrstu ósamgena ágræðslu handar 1998,
tveggja handa 2000 og fyrstu ósamgena
ágræðslu andlits 2005. Dubernard heldur
fyrirlestur við Háskóla Íslands 05.03.
Nýbylgja Forystusveit frönsku hljómsveitarinnar Nouvelle Vague.
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
É
g man vel eftir því þeg-
ar ég kom fyrst í
franska plötubúð fyrir
um þrjátíu árum og
áttaði mig á því að ég
þekkti eiginlega enga
plötu, engan listamann.
Það var ekki fyrr en
eftir smáleit að maður rakst á breska og
bandaríska tónlistarmenn sem maður kann-
aðist við – allt annað var eins og ónumið
land, draumur tónlistaráhugamannsins.
Menn gera títt grín að Frökkum fyrir það
hve fast þeir halda í sína menningu, hve
mikla áherslu þeir leggja á franska tungu og
berjast gegn áhrifum enskunnar. Hvað sem
mönnum annars finnst um það verður því
seint á móti mælt að um leið og frönsk tón-
list sker sig úr í evrópsku poppi, þá er hún í
senn alþjóðlegri en til að mynda það sem
gefur að heyra í Bretlandi eða Þýskalandi
eða hér á landi. Það er til dæmis algengt að
fremstu og vinsælustu tónlistarmenn Frakk-
lands eru bornir og barnfæddir í þriðja
heiminum, oft frá fyrrverandi nýlendu
franskri, en eins og menn muna þá litu
Frakkar á nýlendur sínar sem hluta af
Frakklandi, ekki sem nýlendur. Afstaðan til
íbúanna er því frábrugðin í ýmsu, t.d. góð-
látlegri kynþáttahyggju breska heimsveld-
isins.
Allt annað en músíkin
Að þessu sögðu þá hefur frönsk poppmúsík
nánast verið óþekkt hér á landi, eða svo var
löngum, að minnsta kosti. Þegar frönsk lög
slógu í gegn þá var það ýmist í enskri út-
gáfu, til dæmis Seasons In The Sun og If
You Go Away, lög eftir Jacques Brel sem
Terry Jacks gerði fræg í Bretlandi, eða þá
þau slógu í gegn út á eitthvað allt annað en
músíkina eins og Je T’Aime Moi Non Plus
sem gerði allt vitlaust 1969 í flutningi þeirra
Jane Birkin og Serge Gainsbourg.
Gainsbourg er reyndar risinn í frönsku
poppi og allt lék í höndum hans. Hann var
leikari og leikstjóri, skáld og lagasmiður og
þó ekki hafi hann verið með fallega rödd var
hann magnaður söngvari á sinn hátt. Þó
hann hafi ekki náð viðlíka vinsældum og Jo-
hnny Halliday, vinsælasti tónlistarmaður
Frakka fyrr og síðar, þá hafa áhrif Gainsbo-
urg verið margföld á við vinsældir hans og
sér þess m.a.greinilega stað í þeirri hljóm-
sveit Frakka sem vinsælust er utan Frakk-
lands, Air.
Franskur og um leið alþjóðlegur
Eins og fyrr er getið er franskur tónlistar-
heimur í senn mjög franskur og um leið al-
þjóðlegur. Þannig er okkur tamt að telja MC
Solaar franskan, þó hann sé fæddur og upp-
alinn í Senegal. Annar Senegali, Youssou
N’Dour, hefur mikið unnið í Frakklandi og
eins Malímaðurinn Salif Keita, en báðir hafa
þeir leikið hér á landi. Vinsælasta lag Keita
er einmitt á frönsku, Nou Pas Bouger. Als-
írski söngvarinn Khaled gerir líka út frá
París og Cesaria Evora dvelur þar lang-
dvölum, þó hún sé frá Grænhöfðaeyjum.
Franco, einn helsti gítarsnillingur Afríku,
starfaði lengi í Frakklandi, Zouk-sveitin
Kassav’, sem er frá frönsku Antilleseyjum,
alsírska söngkonan Souad Massi og svo má
telja.
Þessir listamenn allir, og óteljandi til,
hafa kryddað sína þjóðlegu poppmúsík með
frönsku kryddi en franskir listamenn hafa
líka sótt innblástur út fyrir landsteinana,
svo sem Mano Negra, sem var meðal annars
með Manu Chao innan sinna vébanda, en
hún blandaði öllu saman. Sama má segja um
frönsku æringjana í Les Negresses Vertes
sem léku hér á landi á Listahátíð 1990 og
eins frönsku söngkonuna Amina sem söng
hér ári síðar. Svo er það Gotan Project sem
hrært hefur saman tangó og danstónlist með
góðum árangri.
Íslensk tónlist vinsæl í Frakklandi
Íslensk tónlist hefur verið mun vinsælli í
Frakklandi en frönsk músík hér á landi og
t.d. er Björk hvergi vinsælli en í Frakklandi
– hún selur jafnan mest af plötum þar í landi
og það var líka fyrsta landið sem féll fyrir
Trúbadúr Franska söngkonan Françoiz Breut.
Franskt
tónlistarvor
Íslendingum stendur til boða hlaðborð
franskrar tónlistar á þessu vori; hingað eru
væntanlegar franskar hljómsveitir og fransk-
ir tónlistarmenn á næstu mánuðum. Að sögn
greinarhöfundar er frönsk popptónlist í senn
afskaplega frönsk og alþjóðleg.
Hámenntuð Söngkonan Emilie Simon heldur sig helst við rafeindapopp.
12 LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók