Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.2007, Blaðsíða 4

Eftir Tinnu Gunnarsdóttur
greip@simnet.is
H
jalti Geir Kristjánsson, hús-
gagna- og innanhússarkitekt
varð áttræður á síðasta ári.
Af því tilefni ákvað fjölskylda
hans að nú væri kominn tími
til að líta yfir farinn veg. Sýn-
ing á verkum hans verður opnuð fimmtudaginn
5. apríl í 101 galleríi á Hverfisgötu 18b.
Undirrituð vill þakka það framtak af heilum
hug. Gerir sýningin það að verkum að brot af
sögunni verður okkur aðgengilegt bæði á með-
an á sýningu stendur og svo í sýningarskrá og
viðtali sem Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir tók við
föður sinn.
Sá hluti menningararfsins sem tengist hönn-
un er samtímafólki afar óaðgengilegur þar sem
lítið hefur verið um hann fjallað. Þannig er erf-
itt fyrir áhugasama að kynna sér söguna, þó
ekki væri nema til að vita hver hefði hannað og
framleitt stólinn sem hefur tilheyrt fjölskyld-
unni í hálfa öld.
Það er líklega þess vegna sem maður heyrir
því slegið fram í tíma og ótíma að ekkert hafi
verið gert í hönnun á Íslandi, að við eigum enga
hönnunarsögu ólíkt t.d. hinum Norðurlönd-
unum. Sannleikurinn er sá að við eigum okkur
mikla og merkilega sögu sem ekki hefur verið
skráð ennþá. Sýningin „Stólar HGK“ mun
varpa nokkru ljósi á hana.
Hjalti Geir var lengi á leiðinni heim
Hjalti Geir Kristjánsson fæddist í Reykjavík
árið 1926. Að loknu verslunarskólaprófi fór
hann í Iðnskólann í Reykjavík og útskrifaðist
sem húsgagnasmiður árið 1948. Þaðan lá leiðin
til Zürich í Sviss þar sem hann nam húsgagna-
og innanhússarkitektúr á árunum 1948–1950. Á
leiðinni heim til Íslands hafði hann viðkomu í
Stokkhólmi og New York. Í Stokkhólmi var
hann gestanemi við Konstfack-listakademíuna
en í New York við Columbia-háskólann. Hann
var því vel sigldur þegar hann kom aftur heim 4
árum síðar.
Við heimkomuna hóf Hjalti Geir störf við fyr-
irtæki föður síns Kristjáns Siggeirssonar en
hann rak húsgagnaverslun og vinnustofu með
sama nafni.
„Það voru forréttindi fyrir mig að geta komið
að fyrirtækinu, sett upp teiknistofu þar og farið
að teikna húsgögn sem síðar voru framleidd á
húsgagnavinnustofunni,“ segir Hjalti Geir.
Skömmu eftir heimkomuna var haldin stór
iðnsýning í nýbyggingu Iðnskólans á Skóla-
vörðuholt í tilefni af 200 ára afmæli Innréttinga
Skúla Magnússonar.
„Við ákváðum að sjálfsögðu að taka þátt í
iðnsýningunni um haustið. Við það byrjaði ég á
því að hanna húsgögn sem fyrirtækið myndi
sýna, allskonar heimilishúsgögn, skápa, stóla,
borð, allt fyrir heimilið. Þetta voru allt ný hönn-
uð húsgögn, sem framleidd voru á vinnustof-
unni og áttu eftir að verða uppistaðan í fram-
leiðslunni á næstu árum.“
Hjalti Geir bendir á að á þessum tíma hafi
orðið „hönnun“ verið óþekkt. Það var ekki fyrr
en árið 1955 sem orðið sást fyrst notað í rituðu
máli en það var dr. Alexander Jóhannesson þá-
verandi rektor Háskóla Íslands sem fyrstur
notaði orðið í þeirri merkingu sem við nú
þekkjum.
„Ástandið þegar hér var komið sögu má
segja að hafi verið allsérstakt. Hönnuðir sem
lært höfðu erlendis húsgagna- og innrétt-
ingahönnun gátu varla starfrækt sjálfstæðar
teiknistofur, nema hafa annað sér til framfæris
og þá einkum kennslu. Það var lítt þekkt að
framleiðendur fjöldaframleiddu húsgögn eftir
hönnuði. Það voru að miklu leyti kópíur að er-
lendri fyrirmynd. Innflutningur húsgagna var
mjög af skornum skammti þar sem erfitt var að
fá innflutningsleyfi, en allur innflutningur var
háður slíkum leyfum. Þar að auki voru innflutn-
ingstollar á slíkum innflutningi þá mjög háir
eða 90%.“
FHI varð til á sama ári
og orðið hönnun
Árið 1955 stofnuðu Hjalti Geir og kollegar hans
Félag húsgagna- og innanhússarkitekta FHI
og var Hjalti Geir formaður þess fyrstu 9 árin.
„Við það fórum við að þjappast meira saman
og vinna að hagsmunamálum okkar, svo og að
vekja athygli á þeirri þjónustu sem við gátum
veitt.“
Félagið stóð meðal annars fyrir hús-
gagnasýningu á verkum félagsmanna árið 1960
sem Skarphéðinn Jóhannsson arkitekt hannaði
útlitið á.
„Sjálfstraustið óx hjá okkur, og í kjölfarið
ákváðum við að efna til annarrar sýningar árið
eftir, eða „Húsgögn 1961“, allt með hönnun fé-
laga FHI, sem 4.000 manns sóttu.“
Sama ár tók félagið jafnframt þátt í stórri
iðnsýningu í München í Þýskalandi.
„Það skemmtilega sem kom út úr þessari
sýningu m.a. var að stóll hannaður af Gunnari
1953 Fundarstóll fyrir Vinnuveitenda-
samband Íslands.
Hjalti Geir Það er athyglisvert að enginn stólanna sem hann hefur hannað er í framleiðslu í dag en margir í notkun. Það leiðir hugann að því hvort ekki liggi hjá okkur ónýttur fjársjóður í þeirri
hönnun sem samkvæmt dæmunum stenst tímans tönn hvort sem litið er til forms, notagildis eða styrkleika, segir greinarhöfundur.
„Góð hönnun verður
Hjalti Geir Kristjánsson er einn af frum-
kvöðlum íslenskrar húsgagnahönnunar. Sýn-
ing á verkum hans verður opnuð í 101 galleríi
á fimmtudaginn kemur en þar verða stólar
Hjalta Geirs í forgrunni. Hann ræðir hér við
blaðamann um feril sinn og hönnun.
1963 Borðstofustóll.1958 Armstóll ST114.
4 LAUGARDAGUR 31. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók