Lesbók Morgunblaðsins - 04.08.2007, Blaðsíða 2

2 LAUGARDAGUR 4. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Sláandi
fólk
UPPHRÓPUN
Eftir Kristján B. Jónasson
kbjonasson@gmail.com
Á
Íslandi eru um þessar mundir
starfandi tvær sveitir bylting-
armanna. Annars vegar starf-
ar hópur stjórnleysingja og
andstæðinga alþjóðafyrirtækja
að því að knésetja stjóriðju á
Íslandi. Hins vegar starfar Samband ungra
sjálfstæðismanna að því að við fáum enn
meira af því sama: enn meiri launaleynd, enn
meiri lækkun skattprósentu og enn minni
upplýsingar úr álagningarskrám skattstjóra.
Báðir hóparnir nýta sér fjölmiðla markvisst
í baráttunni. Uppákomur á borð við „Kringlu-
messuna“ og „skattklukkuna“ hafa mikið
áróðursgildi en leiða líka óhjákvæmilega til
ágengra skoðanaskipta við þá sem eru ósam-
mála byltingarmönnum. Eins og jafnan með
framvarðarsveitir málstaðarins er að baki
þeim fylking samúðarfólks sem þó hrýs hug-
ur við öfgum aðgerðarsinna. Það kann að
virðast mótsagnakennt, en er þó röklegt, að
málflutningur byltingarhópanna miðast alla
jafna við þetta samúðarfólk fremur en óvin-
ina: „Barátta ykkar skilaði okkur umbótum,
hún skilaði okkur mikilvægum vegvísum á
leiðinni til sigurs, en hún var ekki sigurinn
sjálfur … o.s.frv.“ Framvarðasveitin ætlar sér
að starfa í fremsta vegavinnuflokkinum á
hraðbraut sögunnar. Hún hefði hins vegar
ekki fengið verkið hefði brautin ekki þegar
verið lögð af fyrirrennurum. Því þarf hún nú
að sýna fram á að enn séu lönd að vinna.
Báðar fyrrgreindar byltingarsveitir hafa
þannig að markmiði að auka frelsi öllum til
handa, en telja um leið að almenningur hafi
ekki enn skilið inntak frelsisins. Fámennur
hópur verður því að leggja allt í sölurnar fyr-
ir málstaðinn.
Stjórnleysingjarnir töluðu raunar lengi vel
ekki sannfærandi íslenskri röddu. Forvíg-
ismaður þeirra kom fram í fréttum og í Kast-
ljósi þar sem hann hikstaði á frösunum, sletti
ótæpilega og minnti á mann sem festist í
unglingastælum og komst ekki þaðan út, eitt-
hvað sem hendir oft gamla töffara. En nú
bregður svo við að fleiri hafa fengið málið í
þessum hópi og þeir eru einbeittari í sinni
tjáningu. Nú hljóma í fjölmiðlum ógnvænlegir
og um leið alþjóðlega viðurkenndir frasar
með tilgerðarlausum íslenskum framburði.
Maður þenur hljóðhimnur þegar rætt er um
„pólitískar handtökur“ sem beinast jafnt
„gegn þeim sem taka þátt í aðgerðunum“ og
þeim sem „styðja þær á vettvangi þrátt fyrir
að vera ekki beinir gerendur sjálfir“. Og svo
stóra bomban: „Til að stöðva stóriðjustefnuna
verður að beita jafnt löglegum sem ólögleg-
um aðgerðum.“ Hér talar stefnufestan sjálf.
Grónir náttúruverndarsinnar og þeir sem ótt-
ast að við lendum öll á launaskrá Rio Tinto
áður en við getum talið upp að tveimur
standa hjá og drepa tittlinga. Þetta fólk getur
ekki hugsað sér að klifra upp í krana eða
hlaupa öskrandi um götur Reykjavíkur til að
bjarga Þjórsárverum en er fyrir vikið orðið
að „endurskoðunarsinnum“ eins og það hét
hjá kommunum. Í augum byltingarmannsins
eru málamiðlanir dauðinn.
Á hinum vængnum heldur bylting-
arsambandið Samband ungra sjálfstæð-
ismanna áfram ódeigri baráttu sinni fyrir
framgangi borgaralegra stefnumiða. Stund-
um hvarflar að manni að sambandið þjáist af
ímyndunarveiki eða kunni ekki á klukku því
málflutningurinn tekur jafnan mið af þjóð-
félagsástandinu árið 1979. Tryllt rík-
isafskiptafólk virðist vaða uppi, algerlega
blindað í villu sinni. En eftir því sem hin
breiða samúðarfylking miðstéttarinnar um-
faðmar fleiri markmið aðgerðahópsins og eft-
ir því sem „þeirra menn“ eru lengur við völd
digna baráttumálin, orðið fáfengilegur kemur
æ oftar upp í hugann þegar aðgerðir SUS
ber á góma. Hinir bláu varðliðar fá að vísu
hvert ár nýtt tækifæri til að sýna í verki and-
stöðu sína við birtingu álagningarskráa hjá
skattstjóranum í Reykjavík; stundum með
líkamlegri (og þá ólöglegri) andspyrnu,
stundum með „gagnskráningu“ eins og þeir
beita í ár. Ódýr minnisbók hefur verið lögð
fram á skattstofunni og á henni stendur
„Gestabók fyrir snuðrara“ um leið og bylting-
arverðirnir voma á göngum eins og soltnir
úlfar og mæna djöfullegu augnaráði á hverja
aðvífandi hræðu. Ætlar þessi virkilega að láta
undir höfuð leggjast að skrá sig í snuðr-
arabókina?
Mótsögnin er hins vegar að sjálfsagt hafa
engir jafn mikinn áhuga á birtingu þessara
upplýsinga og einmitt samflokksmenn SUS-
ara af eldri kynslóð sem stytta sér stundirnar
með því að rannsaka skrána og líta á það sem
sjálfsagða afþreyingu. Sú hugsun að ég rjúki
nú af stað, skoði álagningu nágranna minna í
Skerjafirðinum og klagi svo í Hr. Skatt er
mér og öllum þeim sem ég hef haft kynni af
um dagana svo undurfurðuleg að hún stappar
nærri sturlun. Þess vegna hefur bakland SUS
þrátt fyrir valdasetu á annan áratug líka ekki
haft minnsta áhuga á að koma til móts við
þetta mikla baráttumál frelsisliðanna. Það
myndi nú aldeilis heyrast kurr í félagskaffinu
í Valhöll. Slagur Mannlífs og Frjálsrar versl-
unar á tekjublaðamarkaðinum sýnir líka að
þessar upplýsingar eru verðmæt vara. Vilja
bláu varðliðarnir skerða frelsi útgáfufyr-
irtækjanna Heims og Birtíngs til að auka
tekjur sínar?
Og þannig heldur baráttan áfram. Varð-
liðar stjórnleysisins berjast áfram vonlítilli
baráttu við Vélina miklu. Bláu varðliðarnir
halda áfram að færa okkur frjálsar útvarps-
stöðvar, sölu fleiri ríkisfyrirtækja og lægri
skatta. Fylgist ekki lögreglan áreiðanlega
með þessu fólki?
Morgunblaðið/ÞÖK
Snuðrað? „Sú hugsun að ég rjúki nú af stað, skoði álagningu nágranna minna í Skerjafirðinum og klagi svo í Hr. Skatt er mér og öllum þeim
sem ég hef haft kynni af um dagana svo undurfurðuleg að hún stappar nærri sturlun. Þess vegna hefur bakland SUS þrátt fyrir valdasetu á ann-
an áratug líka ekki haft minnsta áhuga á að koma til móts við þetta mikla baráttumál frelsisliðanna,“ segir Kristján B. Jónasson.
Bláu varðliðarnir
» Varðliðar stjórnleysisins
berjast áfram vonlítilli bar-
áttu við Vélina miklu. Bláu
varðliðarnir halda áfram að
færa okkur frjálsar útvarps-
stöðvar, sölu fleiri ríkisfyr-
irtækja og lægri skatta. Fylg-
ist ekki lögreglan áreiðanlega
með þessu fólki?
FJÖLMIÐLAR
Lesbók Morgunblaðsins Hádegismóum 2, 110 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi Þröstur Helgason, throstur@mbl.is Auglýs-
ingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Prentsmiðja Morgunblaðsins
Eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur
sith@mbl.is
!
Vinur minn varð nýlega fyrir
þeirri nöturlegu reynslu í mið-
borginni að vera sleginn í götuna
af ókunnum manni. Þetta var á
bjartri sumarnóttu, vinurinn
hafði nýkvatt vinkonu sína á
götuhorni og var á gangi heim
með Hlöllabátinn sinn þegar blá-
ókunnugt fólk kemur á móti honum og
maður kýlir hann af festu í andlitið. Vini
mínum – sem er stakt prúðmenni – var
hjálpað á fætur af miskunnsömum sam-
borgurum, þeir útveguðu lín og þurrkuðu
framan úr honum blóðið sem fossaði. Dag-
ana á eftir var vinur minn ekki bara mar-
inn, heldur miður sín.
Árásin á vin minn kom ekki í blöðunum,
þótt hann hafi kært hana til lögreglu. Til-
efnislausar árásir á fólk í miðbæ Reykja-
víkur eru orðnar svo algengar að það er
eiginlega ekki lengur fréttaefni ef slíkt
gerist, nema helst ef höggþolinn er nafn-
kunnur (Eiður Smári) eða nýstárlegum að-
ferðum er beitt (stúlka bitin í eyra). Samt
er það svo að eitt bylmingshögg í höfuð
getur leitt til dauða, eins og minnisstæð
dæmi bæði úr Mosfellsbæ og Keflavík
sýna. Hnefahögg í andlitið er líkamsárás.
Það var ekki fyrr en ég lýsti óförum vin-
ar míns í mötuneyti vinnunnar, að það sló
mig (afsakið orðalagið) hvað atvikið var lít-
ið fréttnæmt. Í ljós kom að nær allir við-
staddir höfðu orðið fyrir því sama. “Já, ég
var slegin í andlitið fyrir utan Caruso,“
sagði stelpan á móti mér, á næsta borði
sagði maður frá því þegar hann var kýldur
í götuna fyrir að hafa beðið fólk um að fara
aftast í biðröð, ein stelpan hafði verið sleg-
in á flugvelli – á öllum borðum var fólk að
segja frá því þegar það var barið af
ókunnugum. Þetta voru nánast orðnar
skemmtisögur og ég hugsaði: Hér er eitt-
hvað ekki í lagi.
Að ekki sé hægt að hætta sér milli húsa í
sinni eigin borg, þar sem þó er fullt af fólki
til vitnis, það er ekki í lagi. Að maður sé
öruggari um sig í erlendum millj-
ónaborgum en í þorpinu Reykjavík, það er
ekki alveg í lagi.
Eftir hádegismatinn hélt einn kolleginn
áfram með ofbeldissögur, þær tengdust
allar börnum sem eru beinlínis „lamin í
klessu“ í skólanum. Einu sinni var krökk-
um í besta falli strítt, sagði hann, þau upp-
nefnd eða í þau kastað snjóboltum með
steinum; í dag væri eineltið miklu harka-
legra, sum börn hefðu verið slösuð svo af
skólafélögum sínum með barsmíðum að
þau þyrðu ekki lengur út úr húsi. Svo sagði
hann sögur af foreldrum sem í örvæntingu
hafa gripið til ofbeldis gagnvart foreldrum
gerendanna þegar hvorki lögregla né
skólayfirvöld hafa fengist til að stöðva
meiðingar barnanna.
Ég starði forviða á manninn, ég gerði
mér ekki grein fyrir því að þetta væri
svona slæmt. Ofbeldi sem altæk lausn. Um
leið rifjaðist upp fyrir mér frasinn „það var
lamið mig í gær“ sem gjarnan er notaður
sem dæmi um hina svonefndu nýju þol-
mynd í íslensku. Börn segja víst ekki „ég
var laminn“ heldur „það var lamið mig“.
Eins áhugaverð og þróunin hlýtur að vera
fyrir málfræðinga er inntakið enn meira
sláandi. Setningin er nefnilega ekki búin til
á skrifstofum, hún er tekin úr daglegu máli
íslenskra barna. Og að engum finnist hún
stinga í augu, nema fyrir málfræðisakir,
segir allt um það hversu ónæm við erum
orðin fyrir barsmíðum á förnum vegi.
En af hverju er þetta orðið svona?
Vissulega er hægt að upphefja gömlu
romsuna um tölvuleiki og ofbeldismyndir,
en lóðið getur ekki legið þar. Þetta hefur
að gera með siðferði, virðingu, borg-
aralegar skyldur, uppeldi, manngildi og
önnur hátíðleg orð sem þykja víst hallær-
isleg – en ættu að hafa merkingu. Það er
ekki nema í samfélögum þar sem slíkum
gildum hefur hnignað, að ofbeldisfullir
tölvuleikir og blóðbíó ná hylli. Þetta er ekki
afþreyingariðnaðinum að kenna, heldur
okkur.