Lesbók Morgunblaðsins - 31.05.2008, Blaðsíða 9

„hirðmenning“ þar sem blómstruðu heim-
spekilegar samræður í ný–platónskum anda
um fullkomna ást, ort voru hjarðljóð og
skáldverk í klassískum stíl, sem heimfærð
voru og sviðsett í ítalskri sveit, á borð við
gríðarlega vinsæla verk Arcadia (1502) eftir
Jacopo Sannazaro (1457/8-1530), sem og Gli
Asolini (1505) eftir Pietro Bembo (1470-1547)
ort í hallargarði kastalans í Asolo við rætur
Alpafjalla.
Ímyndaður heimur Bembos var túlkaður í
sveitalífsverkum feneyskra málara á borð við
Bellini, Giorgione, Titian (1485-1576) og Ja-
copo da Bassano (1515-1592). Verk þeirra
miðla kyrrlátri íhugun í samhljómi manns og
náttúru. Giorgione var raunar kallaður hinn
„málandi Sannazaro“ af samtíðarmönnum sín-
um og svonefndur „Giorgionismo“ ástundaður
við hirðina í Asolo. Verkið Konsert í sveitinni
(sem talið er að hinn þekkti málari Titian hafi
lokið við) sýnir hvar aðalsmaður situr í in-
dælli náttúrunni við lútuspil með sveitasetrið
í bakgrunni. Fjárhirðar sjást baksviðs (og
hugsanlega einn við hið aðalsmannsins) og
naktar dísir bera tákn ljóðlistarinnar; vatns-
könnu og flautu. Sólgylltir akrar og draum-
kennt andrúmið er talið undirstrika himneska
ást; því nær málarinn fram með mun-
úðarfullri litanotkun og mýkt í pensiltækni.
Malcolm Andrews bendir á að í verkinu sam-
einist samtímasviðsetning sveitalífsmyndar og
skírskotun til klassískrar gullaldar.
Konsert í sveitinni er úrvalsdæmi um sýn á
náttúruna, og samband mannsins við hana, á
skeiði háendurreisnar á Ítalíu. Eins og Denis
Cosgrove bendir á, þá þróaðist þar framsetn-
ing á landslagi í bókmenntum, málverkum og
garð- og villuhönnun (ekki síst feneyskum
Palladio-villum) sem hafði mikil áhrif á seinni
tíma landslagshugmyndir í Evrópu, bæði í
ímyndun og raunveruleika. Palladio-villan
barst um síðir til Íslands þegar Thor Jensen
reisti eina slíka á Fríkirkjuvegi 11 í Reykja-
vík. Að lokum má segja að í þessum „litlu
landslagsmyndum“ (paesetto) eftir Giorgione
sé að finna vísi að landslagsmyndinni sem
tegundarmálverki eða genre – sem verður
næsta umfjöllunarefni þessarar greinaraðar
um landslagshefð í málverki.
Nils Büttner: Landscape Painting. A Hi-
story. Þýð. Russell Stockman. New York og
London: Abbeville Press Publishers 2006.
Malcolm Andrews: Landscape and Renaiss-
ance Painting“ og „Landscape as Amenity“.
Landscape and Western Art. Oxford: Oxford
University Press 1999, s. 25-77. Denis Cos-
grove: Social Formation and Symbolic Lands-
cape. Madison: The University of Wisconsin
Press 1998 (1. útg. 1984).
Baksviðs hjá Giorgione og Bellini
05 x 136 cm, Musée du Louvre, París.
Höfundur er myndlistargagnrýnandi við
Morgunblaðið og myndlistarmaður.
Giorgione: Ofviðrið ( ca. 1506–8), olía á striga, 83 x 73 cm, Galleria delĺAccademia, Feneyjum.
Giovanni Bellini: Frans af Assisí í eyðimörkinni (ca.1485), olía og tempera á viðarplötu, 124.4 x
141.9 cm), The Frick Collection, New York.
» Sveitasetrið var upp-
hafinn, aflokaður un-
aðsreitur, eða indæll
staður (locus amoenus)
samkvæmt klassískri
fyrirmynd. Þar hafði að-
allinn endurnærandi
sumardvöl, fjarri amstri
borgarlífsins (og striti
bændanna á ökrunum) og
bauð til sín húmanískum
menntamönnum, sem
jafnframt uppfræddu
syni aðalsmannanna, og
listamönnum sem voru
undir verndarvæng pa-
trónanna.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. MAÍ 2008 9