Morgunblaðið - 05.07.2008, Qupperneq 18

18 LAUGARDAGUR 5. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Kolbrúnu Bergþórsdóttur
kolbrun@mbl.is
S
amtökin almanna-
heill voru stofnuð
hinn 26. júní og
eru samstarfsvett-
vangur félaga og
sjálfseignarstofn-
ana sem vinna að
almannaheill á Ís-
landi. Formaður samtakanna er
Guðrún Agnarsdóttir forstjóri
Krabbameinsfélags Íslands. „Sam-
tökin eru vettvangur þar sem sam-
eiginlegum hagsmunum er beint í
einn farveg. Lögð verður áhersla á
þrjú verkefni. Í fyrsta lagi að vinna
að einföldu og bættu skattaum-
hverfi til samræmis við það sem
gerist í nágrannalöndunum. Í öðru
lagi að sett verði heildarlög um
starfsvettvanginn, réttindi og
skyldur og í þriðja lagi að skýra og
skilgreina hlutverk og gagnsemi
samtakanna fyrir opinberum að-
ilum og almenningi,“ segir Guðrún.
Hvaða máli skiptir stofnun sam-
takanna?
„Miklu máli. Samtökin vilja sam-
eina þá krafta margvíslegra félaga
og samtaka sem segja má að séu
hálfósýnileg í samfélagsgerð okkar.
Auðvitað vitum við oft af þeim
góðu félögum sem eru að vinna að
almannaheill og þau verða sýnileg
við og við en flest þeirra vinna í
kyrrþey að málefnum sínum. Þau
eru þó mjög mikilvæg fyrir hag-
sæld og velferð í samfélagi okkar,
án þess að vera skilgreind eða eiga
sér lagalegan grundvöll og án þess
að hafa sömu réttindi og sambæri-
leg félög í þeim löndum sem við
berum okkur saman við. Þessu
vilja Samtökin almannaheill breyta.
Í fyrra kallaði Björgólfur Guð-
mundsson á fulltrúa 75 samtaka
sem vinna að almannaheill niður í
Iðnó. Í Landsbankanum hafði verið
í gangi ágætt átak, „Leggðu góðu
málefni lið“ þar sem viðskiptavinir
bankans gátu látið peninga renna
til ýmissa félaga og samtaka og
bankinn lagði fjárhæð á móti.
Þannig fengu 75 samtök eina millj-
ón hvert. Þarna vorum við öll sam-
ankomin í Iðnó, lítil og mjó, feit og
stór, rangeygð og rauðhærð og
allaveganna vorum við, fulltrúar
fjölbreytilegra samtaka og félaga.
Þegar ég horfði yfir salinn þá
hugsaði ég með mér að ef öll þessi
samtök hættu starfsemi sinni
myndu þau sannarlega verða sýni-
leg. Þá myndu stjórnvöld og aðrir
sjá hversu gríðarlega mikilvægt
starf þau vinna til að tryggja vel-
ferð í samfélaginu og létta þannig
mjög á hinu opinbera. Þá er ég
ekki að gera lítið úr opinbera geir-
anum eða einkageiranum. Þessi fé-
lög eru hluti af hinum svokallaða
þriðja geira og rannsóknir hafa
sýnt að hann skapar ómælt fram-
lag til hagsældar samfélaga. Á Ís-
landi hefur þessi geiri ekki laga-
lega skilgreiningu,
starfsvettvangurinn hefur ekki ver-
ið skilgreindur og hann nýtur alls
ekki sömu skattaívilnana og und-
anþága og sambærileg samtök gera
í nágrannalöndunum og hafa gert
lengi. Það að þau njóti skattaíviln-
ana og undanþága í öðrum löndum
er viðurkenning á mikilvægu fram-
lagi þeirra, sem oft byggist á sjálf-
boðaliðavinnu, eldheitri hugsjón
eða grasrótarþekkingu á málefninu
sem opinberir aðilar hafa ekki.
Starfið almennt tekur þunga af op-
inberum aðilum.“
Stjórnvöld eru þá ekki nógu
meðvituð um framlag þessara sam-
taka til samfélagsins?
„Ég held að framlag þessara
samtaka hafi almennt verið van-
metið. Það stafar ekki af því að
hollusta fólks við hina ýmsu mál-
staði þeirra sé ekki nógu mikil.
Þau njóta almennt velvildar en
hafa ekki verið nógu sýnileg sem
afl og ekki nógu vel skilgreind sem
mikilvægur þáttur í athafna- og
efnahagslífi okkar.“
Sorgin er hluti af lífinu
Þú hefur verið forstjóri Krabba-
meinsfélagsins frá 1992. Hafa orðið
miklar framfarir í krabbameins-
lækningum á þessum tíma?
„Það er erfitt að mæla framfarir
en þær hafa verið talsverðar. Frá
því ég lærði læknisfræði hafa þær
orðið gríðarlega miklar. Batahorfur
sjúklinga sem greinast með
krabbamein hafa almennt batnað
verulega. Af þeim konum sem nú
greinast með brjóstakrabbamein
eru til dæmis 90 prósent á lífi eftir
fimm ár og 80 prósent lifandi eftir
tíu ár. Það gerist hvergi betra í
heiminum. Ástæðurnar eru bæði
regluleg leit, mjög góð og stöðugt
batnandi meðferð og stuttur bið-
tími frá greiningu til meðferðar. Ís-
lendingar standa líka fremst Evr-
ópuþjóða í því að lækna börn með
krabbamein.“
Krabbamein er í hugum margra
tengt við dauða. Hefur starfið sem
forstjóri Krabbameinsfélagsins
breytt lífshugmyndum þínum á ein-
hvern hátt?
„Starfið hefur fært mér betri
Margar leiðir „Það eru svo margar leiðir í lífinu og engu er lokið þótt maður nái ekki öllum áföngum.“
Getur verið þroskandi
Eftirfarandi samtök gerðust
stofnfélagar á fundi Samtak-
anna almannaheilla:
Aðstandendafélag aldraðra,
Blindrafélagið, Bandalag ís-
lenskra skáta, Geðhjálp, Gróður
fyrir fólk í landnámi Ingólfs,
Heimili og skóli – Landssamtök
foreldra, Hjálparstofnun kirkj-
unnar, Krabbameinsfélag Ís-
lands, Kvenréttindafélag Ís-
lands, Landvernd, Neytenda-
samtökin, Styrktarfélag
lamaðra og fatlaðra, Ung-
mennafélag Íslands, Ör-
yrkjabandalag Íslands.
Samtökin almannaheill