Skinfaxi - 01.06.1913, Blaðsíða 2

42
SKINFAXI
Svo að fyrirtækið þrifist, verða íslend-
ingar að láta félagsskipin sitja fyrir flutn-
ingum sinum, en kaupmenn og kaupfélags-
stjórar ráða því, hverjum þeir fá varning-
inn til flutnings; þjóðin sjálf er ekki um
það spurð. Varla þarf að efast um, að
kaupfélögin sjái sæmd sína í að styðja
fremur íslenska sjálfstæðisviðleitni, heldur
en dönsk stórgróðafélög, þar sem svo mik'
ið er í húfi. Margir kaupmenn munu og
gera hið sama og er það virðinga- og
þakka-vert eftir ástæðum. En mjög margir
kaupmenn eru þvi miður á báðum áttum,
og sumir opinberir fjandmenn félagsins,
þótt lágt fari enn.
Fjandskapur Aðal-óvinir félagsins eru
dönsku kaup- flestar útlendar verslanir hér,
mannanna. , . , .„
og þeir kaupmenn, sem smð-
ið hafa heiti sín á danska vísu, því að
þar mun sálin lika dönsk. Um þessa menn
er það að segja, að samkvæmt þjóðerni
og hugsunarhætti eru þeir danskir, vilja
gagn og gróða Dana, eins og Islendingar
vilja heill Islands. Þeim verður ekki snúið
til að vinna í islenskum anda með neinu
nema neyðinni einni.
Hálfvelg'ja Kaupmenn á báðum áttum eru
hálf-Dana. flestJr aj. ega hálf-íslenskir, en
meir eða minna danskir andlega, vegna
hinna illræmdu menningarbanda. Grunur
leikur á, að hér á landi sé nú þegar dansk-
ur flugumaður, settur til höfuðs félaginu
og íslensku samlyndi; mælt er að hann
liggi í eyrum þessara dönsku hálfdrættinga,
bjóði þeim kostakjör, niðursett flutnings-
gjald meðan íslenska féiagið lifi, o. s. frv.
Ef svo færi, mundu þjóðlegu kaupmenn-
irnir og kaupfél. verða að borga venjul.
flutningsgjald,en hálf-Danir langtum minna.
Gætu hálf-Danir þó boðið stórum betri
kjör, en grætt samt, og mundi verslunin
með eðlilegum hætti hverfa til þeirra, ef
málið væri látið hlutlaust.
Flutiiingsgjald Sumil‘ segja nú. Þess-
lagt á kaupendur, ir menn hljóta að vita,
ekki kaupmcnn. x , ,
ao þegar samkepmn er
horfin, þegar Eimskipufélagið er komið á
hausinn, þá láta Danir kné fylgja kviði
í siglingakúgun og að þá fá engir flutt ó-
keypis eða fyrir hálfvirði. En þá svara
hálf-Danir, þótt þeir segi það ekki upphátt:
„Okkur er í raun réttri alveg sama, hve
há flutningsgjöldin verða, þau koma aldrei
á okkar bak, heldur eingöngu á þá, sem
kaupa varning okkar. En meðan keppi-
nautar okkar, al-íslendingar verða að borga
hærri flutningsgjöld en við, getnm við
selt nokkru lægra verði en þeir, en samt
grætt mikið. Og þegar Danir hækka taxt-
ann aftur, gengur hann jafnt yfir alla,
og kaupendurnir borga. Hvernig sem alt
veltist, getum við grætt og það er okk-
ur nóg“.
Eimskipafél. Hálf-Danir hafa algerlega á
veg-na aiþýðu. ré);tu ag gtanda, að það
skiftir engu fyrir milliliðina, hve há flufn-
ingsgjöld eru. Alþýðan, við sjó og til sveita,
borgar þau æfinlega. Vegna alþýðunnar
í landinu skiftir mestu, hvort eimskipafé-
lagið lifir eða deyr.
Fjárglæframenn, Önnur hættan Iiggur í
félagskrjótar. |)Vi ag mistakist með
menn í stjórn félagsins. Enginn getur sagt
um það nú; félagsstjórnin er ekki kosin
enn, og allir vona, að vel muni takast
með valið, því að nógu margir réttlátir
munu finnast í landinu til að stýra einu
félagi. En menn verða að hafa hugfast
að slysin geta viljað til hér eins og ann-
arsstaðar, af því freistingin er óvenju mik-
il. Við megum ekki gleyma því, að í
landinu hefir myndsst hópur fjárglæfra-
manna, sem aðalega gera sér að atvinnu
að stofna til felaga, sprengja þau og'hirða
molana. Þeir menn eru lausir við flestar
siðlegar hömlur. Fjárgræðgin knýr þá á-
fram; hegningarhúsið er hið eina, sem þeír
forðast. Þessvegna beita þeir ^kænsku
sinni til að svíkja lögum samkvœmt; því-
líkir ræningjar eru mestu skaðræðismenn
samtíðarinnar. Þeir valda félagsjúkdóm-