Skinfaxi - 01.08.1914, Síða 3

SKtNFAXl
101
verða óvenjulega erfiður öllum kaupstab-
arbúum. Þetta er sagt sem beniling til
ungra manna og kvenna í sveit, sem kynnu
að fiyggja á að leita sér veturvistar við
nám eða vinnu í einhverju kauptúninu.
Þeim rnundi sennilega betra, ef ekki ligg-
ur ])ví meira við, að fresta heimanförinni
um eitt ár. Eftir skúr kemur skin.
„Sá er vinur, sem í raun reynlst“.
Lengi hefir verið við brugðið drengskap
og ósérpl&gni kaupmannastéttarinnar hér
á landi, og hefir nú raun borið vitni um.
Þegar stríðið hófst, og hræðsla um bjarg-
arskort gagntók hugi manna svo að eftir-
spurnin varð mun meiri en framboðið, voru
flestir kaupmenn óseinir að hækka verðið
og það eigi lílið. Tveir kaupmenn í einu
þorpi norðanlands hækkuðu kolin um
100°/0, og flesta nauðsynjavöru eftir þvi.
Einn þessara dánumanna tjáði sig þurfa
að græða 500 krónur á dag! Enga sanna,
drengilega ástæðu var hægt að gefa fyrir
þessari verðhækkun. Allur varningur sem
til var í búðum hér í byrjun ágústmán.
var keyptur erlendis áður en nokkur verð-
hækkun var vegna styrjaldarinnar. 011
verðhækkun á þeirri vöru sem til var þá,
var röng, var að nota sér neyð manna.
Sú stétt, sem þannig fer að, virðir að
engu dóm almenningsálitsins, né óskrifuð
lög vel siðaðra manna. Þeir beygja sig
ekki nema fyrir valdi. Yfir slíkum mönn-
um, sem reyna að fremja nauðungarsölu,
þyrfti að vofa ógnun um eignarnám:
Að sú vara sem reynt væri að selja með
okurkjörum, væri tekin af umboðsmönnum
stjórnarinnar og seld fyrir sannvirði.
Nöfn þessara okurkarla hafa ekki verið
birt hér (eins og gert er í sumum öðrum
löndum). En í hverju héraði þekkjast
þeir. Og ef menn hugsa dálílið um mál-
ið gæti svo farið að þeim fjölgaði, sem
ekki vildu nota kaupmenn fyrir milliliði
framar, heldur hallast að kaupfélögunum,
og koma þeim í heppilegt horf.
Fánamálið í þinginu.
Nú er þingi slitið. Og á þeirri löngu
þyrnibraut, sem fáninn hefir farið, var
þessi þingtími einhver erfiðasti hlutinn.
Nú eru fánaféndur samt kampakátir, því
þeir þykjast vita með vissu, að þeir hafi
gengið af bláfánanum dauðum.
Niðurstaðan varð sú, að þingið mælti
með tveim gerðum: Bláfánanum og hin-
um þrílita fána nefndarinnar, og á kon-
ungur að skera úr hvor gerðin verður
notuð. Stjórnmálamenn Islendinga hafa
hnigið að sið feðra okkar á 13. öld að
færa æðsta úrskurðarvaldið um málefni
landsins í hendur konungs. Hvert þing
I leggur nú eitt mál að hásætisskörinni og
biður um „góð ráð“. Þessum mönnum
virðist ekki sjálfrátt með óhöppin. Hvorki
ófarir Sturlunganna, fyrir samskonar er-
lent daður, né sú alráðandi stefna nútim-
ans að gera konungsvaldið að skugga ein-
um, getur leitt forsjármenn Islendinga á
réttan veg. Ef nokkuð átti að gera í
þessu máli á þinginu, var auðvitað sjálf-
sagt að löggilda einhverja eina gerð, og
og láta samþykkja hana eða fella. Þing
ið er að gera sig að „ráðgefandi sam-
komu“.
Hinir gömlu danafánavinir hrósa nú
happi, telja bláfánanum dauðann vísan hjá
konungi. En í danadaðri sínu sást þess-
um mönnum illa yfir, að þriliti fáninn
minnir mjög, á fána Norðmanna, en það
er Dönum harla illa við. Þykir því vafa-
samt, hvort konungur líti nú með mikilli
blíðu á alla undirgefnina í þeim mönnum,
sem sýndu á sér sannar heimildir er þeir
veifuðu þjóðlitum Dana, þótt íslendingar
væru þeir kallaðir.
Hitt er annað mál, að úrþvísem kom-
ið er munu fánavinir hætta deilum um
málið. Það er útkljáð um sinn. Líklega
vex hér upp kynslóð, sem ann og virðir
þann fána, sem dansklundaðir íslendingar
og danskur konungur skapar handa Is-
lendingum. En sú kynslóð má ekki vera