Skinfaxi - 01.02.1993, Side 10

ráð fyrir því að neysla sé að jafnaði
undir 10% sem hlutfall af orku. Þegar
tekið er tillit til mikillar orkuneyslu og
þar af leiðandi meira magns bætiefna í
fæðu margra íþróttamanna er álitamál
hvort sömu ráðleggingar eiga að gilda
fyrir þennan hóp, en í öllu falli er
sykurneysla hluta íþróttafólks langt
umfram það sem æskilegt er. Hana má
því minnka.
Samfara minni neyslu sykurs verður
neysla grófmetis og annarrar kolvetna-
ríkrar fæðu að aukast og fita í fæðu
verður einnig að dragast saman. í
súluritinu má sjá að hlutfall fitu hjá
íþróttafólki er yfir því sem ráðlagt er, en
er betra en hjá samanburðarhópnum.
Æskilegt er að fita fari ekki yfir 25-30%
orku hjá íþróttafólki, en viðmiðun í
almennum manneldismarkmiðum er
35%. Tíundi hluti íþróttafólks hefur
fituneyslu sem nálgast 45% orkuhlutfall
og þar yfir, en sambærilegur fjöldi
neytir fæðu sem gefur vel undir 30%.
Neysla próteina er að jafnaði í meira
samræmi við ráðleggingar, en íslenskt
fæði er almennt talið próteinríkt og ekki
vafi á að það fullnægir í flestum til-
vikum próteinþörf íþróttamanna, því
dreifing neyslunnar er minni fyrir
prótein en önnur orkuefni. Rétt að taka
fram að prótein eru lítið notuð í orku-
búskap líkamans, en eru hins vegar
mikilvæg fyrir vöxt og viðhald.
Grænmeti og kornmatur
Þegar skoðað er hvaðan kolvetni
Kolvetni
Hvaðan koma þau?
Hlutfall kolvetna úr
fæðuflokkum í neyslu
íþróttafólks
Prótein
Hvaðan koma þau?
Hlutfall úr
fæðuflokkum í neyslu
íþróttafólks
fæðunnar koma er ljóst að kornvörur
eru mikilvægasti fæðuflokkurinn og
jafnframt að sykurvörur eru of stór
þáttur í mataræðinu. Hlut kornmetis má
auka enn frekar og grænmeti hefur ekki
það vægi sem það á að hafa. Þessa
fæðuflokka verður því að hafa sér-
staklega í huga og einnig er gott að
leggja áherslu á kolvetnaríkan morgun-
og hádegisverð. Með heitum mat eins
og fiski og kjöti er æskilegt að borða
mikið af kartöflum, hrísgrjónum eða
öðru slíku meðlæti, og einnig grænmeti
eins og gulrótum, blómkáli og blönd-
uðu grænmetissalati. Þá eru ávextir
ákjósanlegir með ýmsum mat og einnig
sem nesti eða biti milli mála.
Æskilegt er að brauðmatur sé
þannig að lítið sé notað af smjöri eða
öðru viðbiti og að álegg sé fjölbreytt, en
um leið ber að varast fitumikið álegg og
þá ekki síst það sem byggt er á vörum
eins og majonesi. Regla á mataræði er
lykilatriði hjá íþróttafólki sem neytir
mikils matar, en óregla á matmáls-
tímum getur meðal annars skapast
vegna mikilla æfinga. Sykurát má án
efa að hluta til rekja til þessa, en öllum
ætti einnig að vera ljóst að mikilvægt er
að bjóða íþróttafólki upp á fjölbreyttara
“fæðuval” en oft er að finna í eða við
íþróttahús og önnur íþróttamannvirki.
Feitmeti og mjólkurmatur
Feitmeti eins og smjör, smjörlíki,
olíur, majones og önnur fita sem notuð
er við matargerð gefur mestan hlut fitu í
fæðu íþróttafólks (38%), en þó hefur
þessi fæðuflokkur minna vægi en hjá
samanburðarhópnum (43%). íþróttafólk
er því á réttri leið, en gera má betur.
Mjólkurmatur hefur hins vegar meira
vægi hjá íþróttafólkinu þar sem
samanburðarhópurinn fær 10% fitunnar
úr ostum en íþróttafólk 13%, en hlut-
fallið er 16% á móti 18% úr öðrum
mjólkurmat. Því er æskilegt að íþrótta-
fólk velji fituminni mjókurmat eins og
léttmjólk, einnig undanrennu og fitu-
minni osta.
Kjötvörur gefa minni fitu hjá
íþróttafólki og er það vel, en hins vegar
er ekki eins ánægjulegt að 7.2% fit-
unnar koma úr sykurvörum, en sam-
bærilegt gildi fyrir samanburðarhópinn
er 4.7%. Þetta er verulegur munur og er
ekki hægt að finna aðra skýringu en
neyslu sykurríkra vörutegunda, sem
jafnframt innihalda fitu, og er súkkulaði
þar efst á lista. Dreifing í úrtakinu hvað
þetta varðar er mikil og ljóst að tilteknir
einstaklingar draga upp meðalgildið
fyrir hópinn.
Prótein úr dýraafurðum
Gæði próteina (eggjahvítuefna) eru
misjöfn með tilliti til þarfa líkamans og
eru prótein úr dýraafurðum af meiri
gæðum en prótein úr jurtaríkinu. Mat-
vælaflokkarnir mjólkurvörur, kjötvörur
og fiskafurðir gefa yfir 50% af próteini
í fæði íþróttafólks og auk þess gefa
kornvörur 18%, en kornvörur gefa
einnig ágætt prótein. Það skortir því
Fita
Hvaðan kemur hún?
-------—"'Sykurvörur
Kjötvörur 7%
10%
Hlutfall fitu úr
fæðuflokkum í neyslu
íþróttafólks
10