Mánudagsblaðið - 04.09.1967, Page 1

BlaÓ fyrir alla
ÍS. árgangur
Mánudagrurinn 4. ágúst 1967
28. tölublaö.
Í BLAÐINU I DAG
★ Þrengt aðg almenningi
★ Byggingahneyksli bankanna
Strandarkirkjuhneykslið
^ Enn um sjónvarpsmál
★ Klikkaði slökkviliðið?
i'jAr' Úr einu í annað m. fl.
ÞjóBarhroki eða þjóðhollusta
Hraksmánariegt kjaftshögg á íslenzkan
almenning
Ánnar sigur komma í niðurrif sbarátt-
—- Áhugamenn um sjónvarp safni liði
unni — Sofandahátturinn í algleymi
— Auvirðilegur flótti stiórnarjnnar
— Enn má bjarga —
Segja má, að á miðjum stríðsárunum ljúki ör-
birgðarárum og fátækra-hugsunarhætti íslendinga.
Island er utan við stríðið, hér eru 80 þúsund her-
menn, mikið fé streymir til landsins, svo mikið, að
bankar neyta öllum gjaldeyri nema dollurum, enda
tvísýnt hver ynni stríðið. Alþýða manna upplifir
það í fyrsta sinn að geta keypt nær allar vörur sem
þá eru á boðstólum, vinna í algleymingi og velsæld
blasir alls staðar við. Að styrjöld lokinni heldur
velmegun nær hindrunarlaust áfram, styrkir berasc.
gjafir voru okkur gefnar, og óafturkræf lán fást, og
síðast en ekki sízt berst okkur hervernd sem banda-
lagsmeðlimum NATO. Veröldin rís úr rúst, fram-
leiðslan eykst og fsland kynnist gjörsamlega nýjum
aðferðum í atvinnugreinum sínum — vélaöld hefst.
Vinstri stjórn tekur við, en að venju tekst ekki að
halda velsældinni og hrökklast frá. Viðreisn, jú,
ekki aðeins viðreisnarstefna, heldur koma nú mátt-
arvöldin til hjálpar og skapa mestu fiski- og upp-
gripaár íslandssögunnar; þjóðin fer á hvínandi
fjármálafyllerí, siglir, byggir, kaupir og þróast í
verklegum skilningi. Hefini er ekkert ómögulegt
Og allri þessari velmegun fylgdi alveg ný tilfinn-
ing, þjóðernishxoki, menntahroki og barnslega ein-
feldnisleg sjálfstæðiskennd og verst af öllu; mikil-
mennskubrjálæði um eigin hæfni og getu. Bif-
reiðar eru fluttar inn í þúsunda tali, gljáandi og
miklar, verð skiptir ekki máli, leikfaggið varð að
gljá, endurspeglast í sólarljósi algleymisvímunnar.
En nýríka þjóðin gleymdi ýmsu mikilsverðu Til
að eiga mikinn bxlaflota þurfti að eiga vegi, og
varnarliðið bauðst, hljóðlega, til að byggja þá vegi.
því það vissi, eins og allar aðrar þjóðir, að sam-
göngumál eru hverju landi og þá ekki sízt því, sem
stórt er og strjálbýlt. nauðsynleg, og að gott vega-
kerfi og fullkomið ér lífæð þjóðar.
En þá hófst hinn rauði rottugangur, meindýrafar-
aldur greip um sig í skjóli ættjarðarástar, sjálfstæð-
is og mikilmennsku. Kommúnistar, sem engin gaf
gaum í velsældinni, gripu nú í síðasta stráið og
tóku að prédika ættjarðarást og varnir gegn er-
lendum áhrifum. Þessar látlausu prédikanir vöktu
skelk hinna flokkanna, þeir urðu að komast upp í
„ættjarðarástarvagninn" með meindýrunum, verða
með, sýna, að þeir líka elskuðu landið og þjóðina.
Og tilboði um fyrsta flokks vegakerfi, sem sjálfri
þjóðinni var algerlega vonlaust að koma sér upp,
var kurteislega neitað. Landráðaaðgerðum komma
var enn einu sinni náð. Glitrandi bílarnir ösluðu
leir og skít og brotnuðu niður í holum veganna. Upp
reis í landinu ein furðulegasta stétt héimsins, við-
gerðir bifreiða og „varahlutaþjónusta" — 1000o/fi
meiri en í nokkru sambærilegu þjóðfélagi, og kost-
ar þjóðina enn í dag íugmiljónir í dýrmætum er-
lendum gjaldeyri. Kommar glottu, bílar skiptu þá
ekki máli. f dag leitar ríkisstjórnin fyrir sér um
lán, tækifærið er horfið eða hverfandi að fá tækni-
lega hjálp við vegagerð, miljónirnar farnar í aur-
bleytuna og holurnar, og utan Keflavíkurvegar býr
þjóðin við algjöra örbirgð í vegamálum. Gullið
tækifæri horfið, þjóðarstoltið byggist á slætti, en
alls ekki á gagnkvæmum viðskiptum, eins og okk-
ur bauðst. En auðvitað er þetta liöur í stefnu
komma, að koma þjóðinni á hausinn og taka síðan
við rústunum.
Síðari þátfurinn er ómerkilegri, og varðar að-
eins þann hlut, sem þessi þjóð þekkir lítt vegna
unggæðingsháttar og einangrunar. Við áttum
kost á að skoða frítt erlent sjónvarp, góða þætti
og vonda, menningarþætti og menningarlausa.
Sjónvarp má skrúfa fyrir. Undir leiðsögn gam-
alla manna, sem höfðu ekki séð sjónvarp, deyj-
andi kynslóð, sokkin niður í hugleiðingar og
Framhald á 4. sídu.
Hvai er a5 gerast neð Strandakirkju?
Flestir ísilendingar sem komnir
eru til vits og ára kannast við
Strandarkirkju í Selvogi. Hún
er talin frægust áheitakirkna
Norðurlanda. Þó að siðir og
venjur manna og þjóða breytist
virðist eitt standa óhaggað: á-
heitatrúin á Strandarkirkju er
enn hin sama. Nú mun kirkjan
eiga um 8 miljónir í sjóði og
virðist biskupinn hafa eitthvað
einvaldsdæmi yfir því fé. Sel-
vogur var lengi afskekkt sveit,
eii nú fyrir skömmu er hún
komin í' gott vegasamband og
umferð orðin þar allmikil á
sumrum. Selvogurinn er nú eina
sveitin í Ámessýslu sem ekki
hefur fengið rafmagn, en það
er nú komið á flesta bæi í öðr-
um hreppum sýslunnar. Fyrir
þá sök hefur fólkinu fækkað
mjög í Selvogi og margt af því
flutt til Þorlákshafnar. Það er
almennt mál manna að þessi
sveit byggist aftur á komandi
árum, einkum ef rafmagnið er
leitt þangað.
Ekki alls fyrir löngu fóruSel-
vogsmenn þess á leit við biskup-
inn að Strandarkirkja hjálpaði
þeim til að fá ljós og yl meö
því að Kirkjan lánaði um
háflft kostnaðarverðið; eina mii-
jón króna til að fé rafmagnið
austan úr Þorlókshöfn og þar
með fengi kirkjan sjálf ljós og
upphitun.
En hans herradómur var ekki
alveg á þeirri skoðun. Hann
blátt áfram hárðneitaði Selvogs-
mönnum um þessa að margra
dómi sanngjörnu bón. Hefurhann
sjállfsagt álitið að þeir gætu
paufast í myrkrinu eins og þeir
hafa gert á umliðnum öldum. Á
sama tíma og þetta gerist lán-
ar biskup úr Strandarkirkjusjóð'
í nær flestar kirkjur landsinv
ef um viðgerð eða endurbygg
ir.gu er að ræða. Hefur þessi
ráðstöfun mælzt misvel fyrir og
vakið gremju einkum Selvogs-
manna.
Á síðastliðnu vori kom bisk-
upinn austur í Selvog með arki-
tekta og vinnuflokk og tjáðí
ráðamönnum kirkjunnar (sókn-
amefndinni) að hann ætlaði aó
láta fara fram allmikla viðgerð
á kirkjunni og breytingar. Mun
Selvogsmönnum hafa komið
þessi tíðindi nokkuð óvæní.
Kirkjan er nú réttra 80 ára,
reist 1887. Var hún upphaflega
mikið og sterkbyggt hús, mæta-
vel við haldið, svo að sóknar-
mönnum var allla tið til sóma.
Heyrst hefur, að efcki vottaði
fyrir fúa í kirkjunni nema að
gluggar væru famir að feyskj-
ast og þurfti því að skipta um
þá. Fyrir fáum árum létusókn-
armenn mála kirkjuna vandlega
að innan. Var hún þá skreytt
rósamálningu á befcki oghvelf-
ingu. — En það er af aðförum
biskups að segja, að hann lét
rífa kirkjuna niður ofan ívegg-
sillur, henda hinum gömlu
sperrum, allt jám rifið utan af
henni, alla klæðningu af inn-
veggjum og hina gömlu hvelf-
ingu. Nýtt þak er komið afturá
hina gömlu húsgrind og klæðn-
ing ný á veggi, nýr turn með
hatti miklum. Og ekki er mælt
að aítur eigi að láta hvalfingu
Framhald á 7. síðu.
Stríisferiin á hendur Glaumbæ
Miklar hetjur eru nú pólitíyfirvöldin okkar og ekki skortir
þau réttlætistilfinninguna. Fyrir skömmu tóku þau sig til, hafandi
ekki annað að gera og „töldu“ út úr veitingahúsinu Gllaumbæ og
refsuðu síðan fyrir að hýsa of marga gesti.
Að tarna eru ekki litlar fram-
kvæmdir. Eru yfirvöldin að segja
okkur, að aðeins Glaumbær hafi
brotið af sér og öll hin húsin
„heiiiagar kýr“? Vél má vera að
Glaumbær sé brotlegur, en vissu-
lega mætti, ef vilji væri fyrir
hendi, finna einhvern annan slfk-
an stað, sem einnig væri brot-
hættur í þessum sökum, þótt
fínni séu og meira í móð. Eíftir-
litið hér getur bókað, að um
helgar brýtur hvert einasta vin-
sælt vinsöíuhús — ekki aðeins
lögin um aðsókn — heldur og
aldurstakmörk, verðlag og vei-
sæmi. Það er öþarfi að níðazt
á einu veitingahúsi fremur en
öðru. Ef einhver nennti, þá gæti
hann með hægu móti kært 3—4
veitingahús fyrir lögbrot og bæði
veitingamenn og lögregluyfir-
völdin vi'tfe, að slíkar kærur geta
vel, samkvæmt lögum, orðið til
vínleyfinu. v
Menn kæra ekki — ekki vegna
alvegaleiddrar siðferðískenndar
— heldur vegna þess, að AELIR
erú dauðþreyttir á þessari svo-
kallaðri vínlöggjpf, þeirri svf-
virðu, sem veitingamönnum og
almenningi er ætlað að fara eft-
ir, en allir brjóta vísvitandi.
Og svo ráðast þessir kappai
inn á Glaumbæ — kæra og refsa
— mikilmennin, yfirvöldin, til
þess að sýna borgurunum, að þeir
vaki yfir siðferðinu í Reykjavík
og öryggi gesta á skemmtistað.
Svona hræsni er næstum eins
aum og hún er hláieg. Allt sem
gert var, var að koma veitinga-
manni í bölvun, veitingamanni,
sem engu er síðri en sú stétt at-
mennt.
Lögreglu yf irvaldi ð verður að
koma með eitthvað haldbetraen
þetta ef það á að sannfæra Reyk-
víkinga um „hin góðu áform“ og
hina miklu öryggisgæzlu.
Mál Páls Jónassonar umfangsmeira
Samfcvæmt upplýsingum blaða
að utan virðist mál Páls Jónas-
sonar, stórkaupmanns, verða æ
umfangsmeira en upphaflega
var ætlað. Óljósar fregnir ber-
ast um það, að fleiri og fleiri
komi þár við sögu, margir hátt-
settir í okkar þjóðfélagi, og hafi
komið þar í ljós skjöl og skil-
riki ýmsar „kommissionir“ til við-
komandi o'g allskyns kynlegheit.
Það mun lika vart á eins
I
manns færi, að hafa svo marg-
silungin viðskipti og þessi virðast
hafa verið, þótt maðurinn sé
bæði flinnkur og framtakssamur.
Virðist full ástæða til þess, að
Páll verði ekki gerður að eins-
konar „fórnarlambi" til yfir-
hylmingar fyrir aðra, sem kunna
að hafa dýft puttum sínum í
feitmetispottinn. Ekki ber að efa
að rannsókn ljúki bráðlega svo
almenningur geti áttað sigglöggt
á þessum ævintýralegu og
skemmtilegu víxlsporum í við-
skiptalí'fi okkar.