Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1940, Blaðsíða 35

GRÍMUR ÞORSTEINSSON, stýrimaður:'C
Lýðfrelsi og málefni sjómanna
Á síðari helming 19 aldarinnar og því, sem
af er þessari öld, hafa orðið meiri byltingar
og breytingar á kjörum almennings, en dæmi
eru tdl áður í sögu þjóðanna. Með stjórnar-
byltingunni frönsku fer frelsisalda sigurför
um heiminn. Einvaldsherrum, vikapiltum þeirra
og lénsherrunum, sem haldið höfðu fólk-
inu niðri í fáfræði og kúgun, var víðast velt af
stóli og lýðveldi, eða þingbundin konungs-
stjórn sett á laggirnar í staðinn. Réttur ein-
staklingsins, til þess að lifa frjálsu lífi var al-
mennt viðurkenndur. Það var álitið sjálfsagt,
að hver einstakur maður hefði skýlausan rétt
til þess að fara frjáls ferða sinna og hafa ofan
af fyrir sér og sínum, eftir beztu getu, en auð-
vitað þó innan vissra takmarka. Lög voru sett,
er tryggðu öryggi og reglu í þjóðféláginu.
Afleiðingar þess, að réttur einstaklingsins
til frjálsra athafna ogtilveru, hafa orðið geysi-
miklar. Meðan einvaldarnir réðu yfir lífi og
limum fólksins og notuðu það eftir eigin geð-
þótta og duttlungum, eins og skynlausar
skepnur, var ástandið víða mjög bágborið. En
með auknu frelsi og bættum lífsskilyrðum
leystust kraftar úr læðingi, sem urðu til þess
að umskapa og gjörbreyta fyrst hugsunarhætti
og síðan lífsskilyrðum almennings.
Nú var það ekki lengur aðalatriðið að vera
stórættaður, eins og sagt var, heldur var spurt
um það fyrst og fremst, hvað hver einstakling-
ur gæti lagt til málanna.
Vísindi og listir tóku stórstígum framförum
og þekkingu manna og tækni fleygði sem óð-
ast fram á öllum sviðum, eins og eðlilegt var,
þar sem ekki þurfti nú lengur að óttast myrkra-
stofur og aftökur, þótt komið væri fram með
nýjar uppfyndingar og djarflegar kenningar á
ráðgátum og viðfangsefnum náttúrunnar.
í stað valdboða frá einstökum sjálfskipuð-
um valdaræningjum, voru löggjafarþing sett á
stofn með þar til kjörnum fulltrúum, sem
kosnir voru af fólkinu sjálfu með almennri at.
kvæðagreiðslu.
í stuttu máli sagt: Þar sem lýðfrelsi var við-
urkennt, var allt stjórnarfyrirkomulag miðað
við það, að hver einstakur þegn þjóðfélalgsins
hefði þar sem jafnastan rétt til íhlutunar og
áhrifa eftir því, sem hægt var að koma því við.
En þar sem nú hver einstaklingur var búinn
að öðlast jafnan rétt til áhrifa í þjóðfélaginu,
varð afleiðingin sú, að hver fór að hugsa um
sjálfan sig fyrst og fremst, einnig á sviði lög-
gjafarinnar, því að hver er sjálfum sér næstur,
þegar á allt er litið. — Það er sú driffjöður, er
stjórnar gerðum hvers einasta manns í stórum
dráttum, hvað sem sagt er og sagt kann að
verða í gagnstæða átt. Þó eru menn að vísu í
þessum efnum, sem öðrum, misjafnlega ófyrir-
leytnir og vandir að virðingu sinni.
Brátt kom í Ijós, að margir einstaklingar,
eða hópar manna í hverju þjóðfélagi höfðu
sömu hagsmuna, eða svipaðra að gæta. Fór
það venjulega eftir atvinnu eða því, hvar menn
voru niður komnir í byggðalögum.
Þessir hópar mynduðu brátt með sér félags-
skap í því skyni að hrinda hagsmuna- og á-
hugamálum sínum áfram. Þarna höfum við þá
sjórnmálaflokkana, sem flestir eiga sammerkt
í því, að hver þeirra ber hagsmuni sérstaks
hóps, eða klíku, fyrir brjósti. Sama gildir um
fagfélögin og stéttafélögin. Þau eru stofnuð
til þess að vinna að bættum kjörum síns eigin
VÍKINGUR
35