Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1942, Síða 14

HALLDOR JONSSON
Sekir menn
Enginn nema sá, er til þekkir, skilur þá
raunverulegu harðneskju, sem íslenskir sjó-
menn brynjast í lífsbaráttu sinni á hafinu, og
verður þeim eðlisborin. Tökum til dæmis fiski-
mennina. Lífsstrit þeirra er háð sífeldum trufl-
unum storma og stórviðra, snjóhríða og öldu-
róts, eftir árstíðum. Því smærri sem skip þeirra
eru, því meiri erfiðleikar og lífshættur. Það
hefir því ávalt verið skoðun sjómanna og stór-
huga lítgerðarmanna, að stefna að því, að fá
sem best og stærst skip.
En hver skyldi trúa því, þótt satt sje, að
þegar hægt var að kaupa nýtísku togara af
stærstu gerð, eins og Bretar og Þjóðverjar not-
uðu hjer við land við veiðar fyrir stríðið, að
ekki fengist innflutningsleyfi fyrir þá, þótt
hægt væri að byggja hundruð þúsunda króna
sveitaskóla og lúxusfjós.
Skömmu eftir hernám Breta hjer, voru sett
ákvæði um bann við því að gefa nokkrar upp-
lýsingar um veður. Þessum reglum er mjög
nákvæmlega framfylgt gagnvart sjómönnum,
og jafnvel svo, að í sjávarháska voru menn
hleraðir og gert tiltal fyrir að glapraðist út úr
þeim einhver tilvitnun um veðurlag.Auk fjölda
fjársekta, er sjómenn hafa orðið fyrir, af því
að tala í ógáti af sjer, um veðuraðstæður.
En á sama tíma gekk hver veltaiandinn fram
úr öðrum lausbeislaður í sjálfu ríkisútvarpinu,
og langrausaði oft um hið forboðna efni.
Eftir að sú trú margra var snögglega svift
rcmantík sinni, að íslensku skipunum væri
hlíft við árásum á milliferðum þeirra, og síðan
siglingar hófust aftur eftir stutt hlje, hafa sjó-
menn gætt ýtrustu varúðar um að láta sem
minnst á ferðum sínum bera. Skipin sigla al-
gjörlega ljcslaus, þó kolsvarta myrkur sje, og
oftast hvernig sem viðrar. Slík sigling er ægi-
legaþvingandi, þótt ekki sje gasprað hátt um
það af þeim, er í því eiga.
En i ríkisútvarpinu er hrópað upp um það,
,,svo heyrast skal um heima alla“, hve mikið
sje flutt út frá landinu og nákvæmlega til-
VÍKINGUR
greint, hve saltfiskur og einkum ísfiskur s.je
mikill hluti útflutningsins, og að sá síðarnefndi
útflutningur fari sívaxandi. Það er ágætt að
blöðin flytji þjóðinni upplýsingar um hvílík
feikn sjávarútvegurinn okkar afkastar, en ó-
hæft, að hrópa það í eyru þeirra, er mikið vildu
á sig leggja til þess að hindra það.
Enginn, sem ekki reynir, getur fullkomlega
skilið, hvílík feikna taugaáreynsla ferðalög
sjómannsins um hafið er á þessum tímum. —
Einstakar glamurskjóður hafa lagst svo lágt,
sennilega fremur af vanþekkingu á því sem
um var rætt, heldur en af beinum illvilja, að
slöngva eituryrðum í garð þessara manna, sem
í einkastarfi sínu vinna þó þjóðarheildinni svo
ómælanlegt gagn — þó margur gætinn maður-
inn hafi lagt þeim hræsnislaust góðyrði — og
og glymur ávalt hæst ögrunin illa, að áhættu-
þóknun sjómannanna væri ,,hræðslupeningar“.
En ámátlegur kinnhestur örlaganna væri það,
ef satt er, að sá hinn sami, er ,,spakmæli“
þetta er tileinkað, hafi látið byggja öflugasta
loftvarnabyrgi, sem hjer þekkist og einasta
einkabyrgi hjer á landi í nýbygðu húsi sínu.
Og hver skyldi trúa því, að ennþá viðgangist
fyrir utan margvíslega tímatöf frá því að kom-
ast heim til sín, vegna ýmissa ráðstafana af
hernaðarástæðum, eftir að komið er að landi,
að sjómennirnir skuli í hvert sinn er þeir sleppa
lifandi til baka, vera teknir undir ótakmark-
aða rannsókn á föggum þeirra, áður en þeim
er sleppt í land, eins og á ferðinni væru stór-
þjófar. Og verða oft fyrir stóróþægindum fyrir
það, sem þeir hafa keypt til þess að gleðja
heimili sín, sem lifa jafnvel undir ennþá
þyngra fargi en þeir sjálfir, meðan ástvinur-
inn er að heiman. Þó er heimverutími hans
miðaður við einn sólarhring, og eru í flestum
tilfellum þessar köldu heimkomukveðjur föð-
urlandsins þar innifaldar.
Hver undrast, þótt sjómönnunum þvki lítið
fara fyrir þakklætinu og ennþá minna viður-
kenningunni, fyrir það sem svo óspart er lofað
í orði, og nefnt hetjuskapur, og stjettin prýdd
14