Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1952, Blaðsíða 35

Stormar Kyrrahafsins
Þótt við íslendingar hefðum við marg-a erfiðleika að
etja á stríðsárunum, þar eð við misstum bæði menn og
skip, þá var það samt lítið í samanburði við hinar
stríðandi þjóðir. Ég- hef lauslega þýtt hér frásögn af
því, er bandarísk flotadeild lenti í ofsaveðri á Kyrra-
hafinu 1944. Slík fárviðri koma, sem betur fer, aldrei
fyrir hér við land.
Það var hátíðlegt augnablik, þegar hinn sterki, þriðji
floti Bandaríkjanna, undir stjórn William F. Hasey
aðmíráls, dró sig út úr orustunni við Luson, eftir svo
til unninn sigur. Engum gat dottið í hug, að einmitt
þá sigldu þeir á móti langtum sterkari óvini, og í
orustunni við þann óvin myndu þeir hljóta hræðilegt
tap, bæði á skipum og mönnum, þyngra tap en þeir
höfðu áður hlotið í hinum mörgu, skæðu orustum á
Kyrrahafinu.
Það var í miðjum desember 1944. Nokkrum vikum
áður höfðu hin japönsku hemaðaryfirvöld orðið fyrir
stórkostlegu tapi. Sjóorustan í Leytebuktinni við
Filipseyjarnar tilheyrði þegar liðna tímanum. Hinn
15. desember hófst landgangan á hina herteknu jap-
önsku ey, Mindor. Fólkið um borð í þriðja flota Banda-
ríkjanna var þreytt eftir stöðuga skothríð á stöðvar
Japana á eyjunni Luson.
Þegar flotinn dró sig til baka úr orustunni, til að
fylla neyzluhylki sín af olíu, var þegar séð hvernig
fara myndi. Hinn 16. desember gaf Halsey aðmíráll,
frá orustuskipinu New Jersey, skipun um að setja
stefnu að stað um 900 kílómetra austur af Luson.
Skipunin hvein í gegnum himinhvolfið til allra 38 skipa
þriðja flotans, orustuskipa, beitiskipa, flugvélamóður-
skipa, torpedobáta og tankskipa, en nóttina þann 17.
fór að hvessa og sjórinn að aukast, og það var einhver
þungi í loftinu, sem benti á að stormur væri í aðsigi.
Er dagaði sunnudaginn 17. desember, var sjór úfinn
og veðrið ískyggilegt, krappur sjór og vindur af ýmsum
áttum, og skipin ultu mikið. Áfram héldu skipin í
sömu átt, þótt dreifð væru. Hérna var á ferðinni sá
floti, sem hafði unnið sigur á Japönum, yfir 20 flug-
vélamóðurskip, 8 stór orustuskip (bryndrekar), mörg
beitiskip og torpedobátar.
Flotinn fékk nú samband við hin 24 stóru olíu-
flutningaskip, sem voru í fylgd með mörgum beitiskip-
um. Orustuskipin byrjuðu þegar að fylla hin tómu
olíuhylki sín frá tankskipunum, þrátt fyrir mikinn sjó-
gang.
Vegna þess hve létt beitiskipin voru, reyndist þeim
erfitt að athafna sig við töku olíunnar. Aðeins fáum
heppnaðist að ná í nokkur þúsund lítra. Allar leiðingar
og trossur springa, mannskapurinn bölvar hátt og í
hljóði, en hvað þýðir það. Skipin eru undirlögð og við
ekkert er ráðið. Loftvogin fellur, vindurinn hvín í rá
og reiða.
Mánudagurinn 16. desember. Nóttin verður reynslu-
nótt. Menn reyna að binda sig fasta í kojurnar, til að
njóta einhvers svefns. Sjórinn eykst með hverri stundu.
Skipunum veitist æ erfiðara að halda sig á sínum stað
í röðinni. Allt er reynt til þess að fá það staðfest í
hvaða átt fárviðrið (Tyfon) heldur. Fyrst í birtingu
um morguninn er fengin vissa fyrir því, að flotinn er
einmitt í vegi þessa hræðilega storms. Þetta er ekki
neinn vanalegur „orkan“, nei, þetta er einn af þeim
hræðilegustu hvirfilstormum, sem blása á Kyrrahafinu.
Stefnu flotans er breytt í 180” beint í suður, en það
er of seint, orkaninn er þegar skollinn á. Með hverjum
tíma eykst sjór og vindhraði. Skipin sjá ekki hvert til
annars, en í radarnum sjást skipin, hvítir blettir, sem
ýmist fjarlægjast eða nálgast hvert annað. Öll stjóm
á flotanum virðist þegar úr sögunni. Hin þunglestuðu
tankskip og hin stóru orustu- og flugvélamóðurskip
höggva þungt í hina f jallháu sjóa. Þau eru ekki í beinni
hættu ennþá. Aftur á móti eru hin smærri flugvéla-
móðurskip, um 10.000 tonn, og beitiskipin, í bráðri
hættu. Þau berjast upp á líf og dauða. Sum af skipum
flotans drífa beint að miðpunkti stormsins og sum eru
rétt við miðpunktinn, þar sem hvirfilstormurinn djöfl-
ast og hinar fjallháu bylgjur skella saman með ógur-
legum krafti. Skip eftir skip lætur ekki að stjórn. Við
ekkert er ráðið. Á einu af minni flugvélamóðurskip-
unum, „Cowpens", losnaði ein af flugvélunum, er skipið
hallaðist 45 gráður, og hentist með miklum krafti út
í aðra hliðina. Um leið kviknaði í vélinni, svo eldtung-
urnar sleiktu allt miðþilfarið. En það er ekki ein báran
stök. Meðan mannskapurinn barðist við eldinn, kom
sjór, sem reif upp siðu skipsins undir flugvélaþilfar-
inu. Einnig losnaði stór fallbyssa á framþiljum. Bómur
dönsuðu lausar um allt þilfarið. Síðan reið stórsjór
yfir skipið, sem tók með sér allt lauslegt og slökkti
eldinn um leið. Svona leit út um borð í „Cowpens“, en
það var sannarlega ekki betra um borð í hinum skipum
flotans. Vindáttin breytir sér fljótt í hinum ofsafengna
orkan, ýmist er vindurinn frá norðri, suðri, vestri eða
austri, áttavitinn í hring, eins og alltaf í hvirfilstormi.
Hann vex upp í vindhraða 17, langt yfir allan vana-
legan mælistokk sjómannsins.
Mörg af hinum minnni beitiskipum eru þegar hjálp-
arlaus, drífa stjórnlaus fyrir sjó og vindi, hvorki skrúfa
VÍ K I N G U R
295