Náttúrufræðingurinn - 1931, Blaðsíða 12

26
NÁTTÚRUFR.
gruggaðist, eins og einhver skepna væri þar á sveimi, og safn-
aðist froða á vatnsflötinn. Taldi hann víst, að nú myndi skrímsl-
ið koma í Ijós. í sömu svifum virtist honum sem allstórum
timburdrumb skyti upp í froðunni. Brá hann þá skjótt við,
náði í tvo menn og bát, og reri út á vatnið, þar sem ókyrrðin
hafd verið, En það var um seinan. Vatnið var að vísu enn
gruggað og bólur komu upp við og við, en að öðru leyti var
vatnið orðið kyrrt, og önnur vegsummerki horfin. Reru þeir
þá í land aftur. Er þeir voru á leið heim til sín, sáu þeir, að
vatnið tók aftur að ókyrrast skammt fyrir framan skipa-
bryggju, er þar var í nánd. Byrjaði vatnið að ólga, og jókst
•ólgan skjótt. Eftir augnablik voru þeir komnir fram á bryggj-
una. Voru þá svo mikil boðaföll þarna í vatninu, að þeir töldu
víst, að smábátur myndi hafa fyllst, ef hann hefði verið þar
sem ólgan var mest. Loks skaut stóru, dökkleitu flykki upp í
vatnsrótinu, að stærð og lögun líkt og stór bátur á hvolfi. Það
ruggaði stutta stund í vatnsborðinu og tók svo að smásíga nið-
ur, en lá kyrrt, er öldurótinu slotaði. í sömu svipan stukku þeir
í bátinn og reru að ófreskjunni. „En hvað vér urðum forviða“,
— segja þeir í lýsingu sinni —, „er vér komumst að raun um,
að þetta var ekkert óþekkt dýr eða skrímsli, heldur saman flétt-
aðar, hálfrotnaðar jurtaleifar, barrnálar, sprek og trjákubbar
og ýmiskonar grugg og leðja úr botninum“. Þetta flykki var all-
mikið ummáls og svo þétt fyrir, að þeir gátu stungið ár fastri
í það, og reyndu á þann hátt að ýta því að landi. En það var
svo þungt fyrir, að það tókst ekki. Þeir rótuðu því í sundur með
firunum, eftir því sem þeir gátu, og sáu þá, að allt var það
samsett af samskonar efnum og áður er getið.
Þeim varð þegar ljóst, að hér væri eigi neinskonar dýr
með að starfi. Það, sem upp kom, hlaut að vera ýmiskonar
jurtaleifar, leir o. f 1., sem safnast hafði á vatnsbotninn, og
losnað skyndilega úr botni við nokkurskonar sprengingu.
Fróðir menn í Noregi þóttust þegar geta gefið fulla skýr-
ingu á þessum fyrirburði. í jurtaleifum, sem rotna í vatni,
þar sem venjulegt andrúmsloft kemst treglega að, myndast
ýmsar léttar lofttegundir (,,mýragas“). í grunnum mómýra-
tjörnum sjást oft bólur af slíkum lofttegundum koma úr botn-
inum upp á yfirborðið. — Þegar lofttegundir þessar safnast
saman af einhverjum ástæðum í vatnsbotninum, og komast
ekki burtu, geta þær orðið svo aflmiklar, að þær að lokum
Josi allstórar torfur eða flár af jurtaleifum úr vatnsbotninum,