Náttúrufræðingurinn - 1931, Page 5

NÁTTÚRUFR.
51
lítið vestan við hann. Fyrir neðan fjallið, á áframhaldi sprung’-
unnar, eru stórir og háir gígir. Þorvaldur Thoroddsen kallar
þá Rauðuskálar, og það nafn stendur í herfr.-uppdrættinum,
en eftir því, sem kunnugustu sveitarmenn segja, er það ekki
rétt. Gígirnir eru nafnlausir, en aftur á móti er í norður það-
an stór gigur og fallegur, rauður og með reglulegri skálar-
lögun. Hann heitir Rauðaskál. Uppi á sjálfri Heklu eru tveir
stórir gígir, sem allir Heklufarar kannast við. Á suðurbrún
hins nyrðra og eystra er hæsti tindur Heklu, 1447 m. yfir
sjó. Eftir mælingu herfr., árið 1907, er gígbotninn 117 m.
lægri; en mér mældist hann í sumar að eins 75 m. lægri.
Hjarnfönn er í botni gígsins, og nær hún, upp með suður- og
austurbarminum, alveg upp á brún; en að norðanverðu, þar
sem betur liggur við sól, eru berir klettar. Eftir hæðamæling-
unum ætti fönnin í botninum að hafa þykknað um rúmlega
40 m. á 23 árum. Suðurbrún gígsins er há og brött að innan-
verðu, svo að sólar nýtur mjög sjaldan niðri í honum, en aft-
ur á móti er eðlilegt, að í skafbyljum safnist feikn af snjó í
hið ágæta skjól niðri í gígnum. Á uppdr. herfr. er gígurinn sýnd-
ur hömrum luktur á alla vegu, en svo er eigi nú. Að suðvestan-
verðu, á aðalsprungunni, er að eins aflíðandi hjarnfönn, ágæt
ofan að ganga. Þó má geta þess hér, að mælingamennirnir
virðast víða hafa ýkt mjög halla í innanverðum gígnum,
sennilega til þess, að gíglögunin kæmi betur fram á upp-
drættinum. Syðri og vestri gígurinn er ekki eins hátt uppi,
barmui'inn 1411, botninn 1320 m. y. s. (Þetta mældist mér
alveg eins, enda er gígbotninn næstum auður). Gígurinn er
aflangur eftir stefnu sprungunnar, og er skarð út úr honum
til útsuðurs. Vestan við það hafa brennisteinsgufur komið upp,
og bera klettar og skriður merki þeirra, en nú eru þær ha:tt-
ar og enginn jarðhiti finnst nú þarna, né nokkurs staðar
annars á Heklu. Á botni gígsins eru aftur tvö minni op, en
bæði hálffyllt af ís, svo að ekki er nema h. u. b. 1 m. ofan
að honum. í öðru opinu er aftur þröng rifa niður í gegn um
ísinn, og ofan í hana fossaði leysingarvatn út gígnum. Ann-
ars er miklu minni snjór í þessum gíg en hinum, enda nýtur
hér miklu betur sólar, og þar að auki er nokkur hæðarmun-
ur. — Þegar Schythe skoðaði Heklu eftir gosið 1845, fann
hann eina þrjá minni gíga á áframhaldi sprungunnar, rétt
fyrir sunnan og vestan þenna. Nú sér þar að eins á einn boga-
dreginn malarhrygg, sem gæti verið rönd eins þeirra, en hitt
4*