Náttúrufræðingurinn - 1963, Qupperneq 51

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
191
atriðum. Víðast livar má þó fara nærri um, hvar búast má við hverri tegund
á hvaða tíma árs sem er, ef jafnfamt er gefinn gaumur að upplýsingum unt
kjörlendi liverrar tegundar. Fullyrða má, að hvergi sé eins ýtarlega gerð grein
fyrir útbreiðslu jafnmargra fuglategunda á svo stuttan og laggóðan hátt.
Loks vil ég geta hentugrar reglu, sem frá upphaíi hefur verið fylgt við gerð
þessara bóka. Hún er að safna saman í viðbæti stuttum upplýsingum um
allar tegundir, sem vart hefur orðið á svæði því, sem um er fjallað, sjaldnar
en tuttugu sinnum. Þannig sparast rúm í þessari vasahandbók, en um leið cr
tegundum, sem langflestir notendur bókarinnar sjá líklega aldrei, gerð full
skil í örstuttu máli.
Fljótt á litið virðist sjálfsagt mörgum, að það hafi verið lítið verk að snara
ckki stærri bók á íslenzku. Svo er þó ckki. Þýðing dr. Finns Guðntundssonar
er þrekvirki, unnið af mikilli þekkingu, þrotlausri vandvirkni og óskeikulum
málsmekk. Finnur hefur smíðað um 420 ný fuglanöfn í bókinni, en þar að
auki hefur liann endurskoðað og breytt ýmsum nöfnum, sent fyrri fræðimenn,
sérstaklega Bjarni Sæmundsson, hafa búið til. Einkum verður að telja mikla
hót í útrýmingu tvínefna (t. d. litli hvítmáfur, nú bjartmáfur) og svo nýsmíði
ýmissa ættanafna (sefandaætt verður goðaætt). Með þessu móti verða nöfnin
ekki einungis þjálli í meðförum, heldur verða þau einnig kerfisbundnari. Um
stöku nafngiftir má auðvitað deila. Rúmsins vegna heíur þýðandi orðið að
takmarka mjög fjölda íslenzkra nafna hverrar tegundar, og hafa við það nokkur
alþekkt og útbreidd nöfn orðið útundan (t. d. brúsi, veiðibjalla, sólskríkja).
Úr þessu hefði mátt bæta nteð tilvísun í nafnaskrá. Einn aðalvandinn við þýð-
inguna er þó vafalaust hinn stuttaralegi stíll frummálsins. Á þessum erfiðleika
eins og fleirum liefur þýðandi sigrazt með prýði.
Ég vil J)ó ekki láta hjá líða að minnast á örfá atriði, sem betur hefðu mátt
fara í íslenzku útgáfunni. Á bls. 36 er getið viðhafnarmikilla biðiislista topp-
goða, en ekki er minnzt á svipað hátterni annarra goðategunda. Þessa setningu
ætti að flytja fram í ættarlýsinguna. Orðið sjóönd (að vísu í gæsalöppum) á
bls. 88 og 89 um lirafnsiind og hávellu er ójjarft og stafar af suðlægum uppruna
bókarinnar. Hér á landi á það tæplega við nema um liávellu að vetri til.
Sléttulæpa (bls. 164) er sögð vera „á stærð við rúkraga“, í ensku útgáfunni er
miðað við ruff, ]). e. karlfugl þessarar tegundar. Hér lægi beinast við að miða
stærðina við stelk. Um spóatítu (bls. 174) segir: „Um fartímann ekki ótíður
flækingur í V.-Evrópu, allt norður til Bretlandseyja...“, en í frumútgáfu
stendur: „On passage throughout Europe; in winter occasionally N. to British
Isles.“ Hinir einkennilegu vængjasmellir branduglu (bls. 223) hafa orðið út-
undan í })ýðingunni. Á bls. 334 liefur gleymzt að geta hrímtittlings sent flæk-
ings á íslandi. Loks segir á bls. 346, að stél sportittlings sé „ekki hvítt á út-
jöðrum", hér á greinilega að standa „minna hvítt...“
Frágangur bókarinnar er allur hinn vandaðasti. Myndasíður eru prentaðar í
Englandi og yfirleitt mjög jafnar að gæðum. Prentun bókarinnar að öðru leyti
fór fram hér á landi, og gefur hún sízt öðrum útgáfum Jressa verks eftir. Við
allnákvæman yfirlestur hefur mér tii dæmis aðeins tekizt að finna 26 prent-
villur, flestar meinlausar. Bandið virðist vera afar sterkt og þola mikla notkun.