Náttúrufræðingurinn - 1985, Blaðsíða 32

1. mynd. A. Smásjárteikning af bergþynnu af basaltísku íslandíti (NI 6241) úr Þingmúla-
eldstöðinni, sýnið er tekið suðsuðaustan í Hetti í Skriðdal. Dílar af magnetíti og ágíti. í
þéttum grunnmassanum sést vottur að straumflögun. Myndin nær yfir 4 mm af bergþynn-
unni. B. Smásjárteikning af íslandíti (NI 6999), hraun norður af Lúdent, austur af
Mývatni. Dílar af plagíóklas, ágíti, hypersten og magnetíti, í mjög þéttum glerkenndum
grunnmassa. Sýnið er tekið á yfirborði og er mjög blöðrótt. — A. Microdrawing of a
basaltic icelandite lava (NI 6241) from the Þingmúli central volcano, Skriðdalur, eastern
Iceland. Phenocrysts of magnetite and augite in a fine-grained groundmass which exhibits
a faint fluidal texture. The drawing covers about 4 mm of the thin section. B. Microdraw-
ing of an icelandite (N1 6999), a lava flow at Lúdent, the Námafjall volcanic system,
northern Iceland. Phenocrysts of plagioclase, augite, hypersthene and magnetite in a fine-
grained groundmass. The sample is collected from the surface and is unusually vesicular.
Það er einkenni á basaltísku ís-
landíti að dílar eru fáir og smáir, oftast
innan við 1% rúmmáls bergsins. At-
hygli vekur, að í þessu sýni finnst bæði
ólivín og apatít. Það er algjör und-
antekning að ólivín finnist í basaltísku
íslandíti, og apatít hefur ekki áður
fundist í því svo vitað sé. Eins og sést
af 1. mynd, er grunnmassinn smágerð-
ur, flest kornin eru minni en 0.05 mm í
þvermál.
Íslandít. Líkt og basaltískt íslandít,
þá er íslandít dökkgrá, þétt bergteg-
und og ætíð dulkornótt. Straumflögun-
ar gætir þó allajafna í ríkara mæli en í
basaltísku íslandíti, og brotsár er mjög
óreglulegt og oft með kúpta fleti.
Veðrunarkápa er brúnleit og stundum
með rauðfjólubláum blæ. Fjólublá
slikja er oft á íslandíti og stundum má
sjá í því rauðleita tauma.
Við Lúdent, um 5—6 km austur af
Mývatni, hefur myndast íslandít við
sprungugos (2. mynd), og skal þetta
hraun tekið hér sem dæmi um íslandít-
bergmyndun. Hér er um að ræða
78