Náttúrufræðingurinn - 1936, Qupperneq 22

16
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiiiiimiiimimiiiiiiiimiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiit
Eins og við er að búast, er heilinn hjá manninum eitt af þeim
líffærum, sem fremur öðrum eru í mikilli þróun. I raun og veru
er þó fátt, sem skilur heila mannsins og apanna annað en stærð-
in, en þar mætti þó sérstaklega nefna eitt. Eins og kunnugt er
hefir tekizt að finna, hvernig mismunandi hlutar heilans skipta
með sér verkum, til dæmis annast einn hluti sjónskynjunina, ann-
ar hluti skynjar hljóð, sá þriðji myndar miðstöð fyrir málið og
svo framvegis. Merkilegt er nú það, að sá hluti heilans, sem hefir
með talfærin að gera, er einmitt miklu betur þroskaður hjá mann-
inum en hjá öpunum. Á hinn bóginn vantar ekki úrelt líffæri í
heilann, eða þá þau skjóta upp kollinum, þó að heilinn sé á fleygi-
ferð til meiri þroska en dæmi eru til hjá dýrunum. Oft koma fyrir
skorur í heilanum, sem ekki eru vanar að vera þar, en eru
mæta vel þekktar frá heila apanna. Á hinn bóginn fæðist stundum
fólk með óvenjulega litla heila, og því hefir þá verið veitt eftir-
tekt, að þess konar heilar minna í mörgu á heila apanna. Loks
vil eg taka það fram, að til er eitt hið allra merkilegasta úrelt líf-
færi í heila mannanna, líffæri, sem reyndar hefir fengið dálitla
þýðingu og því er ekki alveg úrelt í orðsins fyllstu merkingu, þótt
á hinn bóginn sé ekki fyllilega ljóst, hver sú þýðing er. Svo er mál
t
8. mynd. Heili úr mannsfóstri, klofinn að endilöngu eftir miðju.
t ,,epiphysan“, hinar síðustu minjar um „augað i enninu“.
með vexti, að hjá lægst standandi hryggdýrum bólar á líffæri, sem
ímyndunaraflið er annars einungis vant að sæma töfraskepnur,
það er auga í enninu, auk þeirra tveggja augna, sem hryggdýrin
hafa. Þótt slíkt auga sé ákaflega ófullkomið hjá öllum hryggdýr-
um, þar sem á annað borð eitthvað ber á því, þá er það á hinn