Náttúrufræðingurinn - 1939, Síða 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 167
iiiiiiiiiimiiiiiimiiiiimiimiimiimiiiiiiimiiiiimiiMiiiimiiiiiMiHiiiHiiiiiiiiiiiimimiiiiiimiiiiiimmiiiimiiiiiiiimimHiimii
Fljótlega kom í ljós, aS ,,skurðirnir“ svonefndu voru ekki
skurðir á sama hátt og t. d. Suez-skurðurinn. Enda væri erfitt
að hugsa sér hvaða þýðingu skurðir, sem eru tugir km að
breidd, ættu að hafa. En skurðir þessir lágu líka um höfin þvert
og endilangt, og geta því höfin ekki verið höf í okkar skilningi.
Var þá hallazt að þeirri skoðun, að meginlöndin svonefndu væru
eyðimerkur og höfin, sem eru blágræn að lit, væru einhvers
konar gróður. Breytingar þær, sem verða á þessum svæðum,
benda einnig til þess að svo sé, því að þær standa í nánu sam-
bandi við árstíðirnar. Alþekkt er líka það fyrirbrigði, að gróð-
ur, rakur jarðvegur og sandar eru að öllu jöfnu dekkri til að
sjá, til dæmis af háum fjöllum eða úr flugvél, heldur en klett-
ar, stórgrýttur jarðvegur eða fjalllendi. Frá tunglinu þekkist
þetta líka. Ljósu hlutarnir, sem við sjáum með berum augum á
tunglinu, eru fjalllendi, en dökku hlutarnir sléttur eða sand-
auðnir.
Fyrirbrigði þau, sem menn sáu eða þóttust sjá á Marz um
síðustu aldamót, gáfu mönnum meir en nóg að hugsa um og
fjölmargar skýringar komu fram um það, á hvern hátt þessir
svonefndu skurðir væru fram komnir. Ef Marz í rauninni liti
út eins og teikningar þeirra Lowells og Schiaparellis sýna hann,
verður tæplega á móti mælt, að skurðakerfinu er þannig hátt-
að, að lítt hugsanlegt væri annað en að skynsemi gæddar ver-
ur hefðu gert það. Margir vildu skýra skurðina sem gróðrar-
belti meðfram skurðum eða vatnsveitum, sem lægju þúsundir
kílómetra um eyðimerkur. Sú skýringin, sem helzt virðist vera
orðin ofan á, er að skurðirnir séu sjónhverfing. En almenning-
ur, sem búinn var að fá þá trú, að þessi nágrannastjarna okkar
væri byggð verum, sem stæðu okkur mönnunum framar að
ýmsu leyti, hefur viljað halda þeirri trú sinni að hún sé byggð.
Allar síðari tíma rannsóknir benda í þá átt, að um sjónvillu
hafi verið að ræða í sambandi við skurðina. Menn geta séð
skurðina enn í dag í hæfilegum sjónaukum og við góð skilyrði.
En svo undarlega bregður við, að skurðirnir sjást aðeins í miðl-
ungsstórum sjónaukum. f stærstu og beztu sjónaukunum hafa
þeir aldrei sézt, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir við hin beztu
skilyrði. Ljósmyndir af Marz sýna heldur aldrei skurðina. Að
vísu getur það haft sína eðlilegu skýringu. Ljósmyndaplötuna
þarf að lýsa í langan tíma, og er þá hætta á, að svo fíngerðir