Náttúrufræðingurinn - 1990, Qupperneq 3

Leó Kristjánsson og Magnús T. Guðmundsson
Leonard Hawkes
Aldarminning
INNGANGUR
Á þessari öld hafa erlendir vísinda-
menn lagt drjúgan skerf til rannsókna
á jarðfræði íslands. Á það ekki síst
við um fyrri hluta aldarinnar, meðan
hópur íslenskra jarðfræðinga var fálið-
aður. Einn þessara útlendinga var
enski jarðfræðingurinn Leonard
Hawkes, en á þessu ári verða liðin
hundrað ár frá fæðingu hans. Hann
starfaði að jarðfræðirannsóknum hér
á landi af og til í yfir þrjá áratugi, að-
allega á Austurlandi. Þóttu einkum
rannsóknir hans og samstarfsmanna á
innskotum í jarðlagastaflanum hinar
merkustu, en einnig beindi hann at-
hygli meðal annars að bergfræði ís-
lensks gosbergs og ýmsum ferlum
landmótunar hér.
ÆVIATRIÐI
Leonard Hawkes var prestssonur,
fæddur í Somerset-héraði á Suður-
Englandi hinn 6. ágúst 1891. Hann
stundaði nám í Armstrong College í
Newcastle on Tyne, sem tilheyrði
Durham-háskóla, og lauk þaðan
B.Sc. prófi í jarðfræði 1912. Síðan
vann hann við sama skóla sem stunda-
kennari í fáein ár. Eitt sinn, líklega
sumarið 1913, þegar hann var á gangi
um hafnarbakkana við mynni Tyne-
árinnar, var kallað til hans og honum
boðið far með norsku skipi, sem flutti
kol til íslands og hross til baka. Þáði
hann boðið, og má segja að þessi til-
viljun hafi orðið afgerandi um rann-
sóknir Hawkes síðar.
Á árinu 1914 hlaut Hawkes styrk til
framhaldsnáms í Kristianiu (Osló), og
kynntist hann þar ýmsum merkum
fræðimönnum, svo sem V.M. Gold-
schmidt, sem kallaður hefur verið fað-
ir jarðefnafræðinnar, og A. Helland,
sem var vel kunnugur jarðfræði ís-
lands. Fyrri heimsstyrjöldin batt all-
skjótan enda á Noregsdvöl Hawkes.
Starfaði hann í breska hernum frá
1917 (eða fyrr) til 1919, en lauk þó
M.Sc. námi sínu 1917 með prófritgerð
um jarðfræði íslands. Síðan vann
hann um tíma hjá norsku jarðfræði-
stofnuninni og við Armstrong Col-
lege. 1921 varð hann dósent (Reader)
og forstöðumaður jarðfræðideildar-
innar við Bedford College, sem er
hluti af Lundúnaháskóla. D.Sc. gráðu
hlaut Hawkes frá Durham-háskóla
1925. Hann var forseti raunvísinda-
deildar Bedford College 1933-36, og
prófessor þar varð hann 1948. Hann
lét af störfum 1956, en hélt áfram
tengslum við háskólann í allmörg ár,
meðal annars sem prófdómari.
Hawkes lést 29. október 1981, níræður
að aldri.
Leonard Hawkes var mikilvirkur í
félagsstarfsemi á vísindasviði sínu.
Náttúrufræöingurinn 60 (4), bls. 169-177, 1991.
169