Náttúrufræðingurinn - 1990, Blaðsíða 27

2. mynd. Mismunandi lögun og klefabygging götungaskelja. Different shapes and struct-
ure of foraminifera.
irborðslögum sjávar (Boltovskoy og
Wright 1976).
Stærð götungaskelja er mjög mis-
munandi og eru jafnvel einstaklingar
sömu tegundar mjög breytilegir að
stærð. Þessi stærðarmunur tengist að
mestu leyti þroskaferli (ontogeny)
götunga og umhverfisástandi. Þó að
okkur finnist skeljar núlifandi götunga
ekki ýkja stórar (0,14,0 mm), hafa á
ýmsum tímum jarðsögunnar komið
fram „stórforma" götungar. Þessir
götungar eiga það sameiginlegt að
hafa komið fram á tiltölulega stuttum
jarðsögulegum tíma og þeir lifðu í
heitum og grunnum sjó.
Einn merkilegasti, stærsti og fjöl-
breytilegasti ættbálkur „stórforma"
götunga er Fusulinida (3. mynd), en
hann kom fram árla á kolatímabilinu,
þróaðist afar hratt, en dó út í lok
permtímabilsins (1. mynd). Margar
tegundir Fusulinida voru um 1 cm
langar, en sumar urðu allt að 14 cm
langar (Haynes 1981). Nokkrar ætt-
kvíslar „stórforma“ götunga komu
einnig fram í lok krítartímabilsins,
eins og t.d. Nummulites, Orbitolina
og Alveoiina sem urðu allt að 10-12
cm stórar á mesta blómaskeiði sínu.
Allir „stórforma“ götungar eru mikil-
vægir leiðar- og einkennissteingerv-
ingar í jarðlögum (Haynes 1981, Feyl-
ing-Hanssen 1986, 1988).
Ekki er gott að segja hvaða götung-
ar eru minnstir, þar sem oft er erfitt
193