Samvinnan - 01.02.1937, Blaðsíða 4

SAMVINNAN
2. HEFTI
Staðgreiðsla
Ein af grundvallarreglum þeim, er
fyrstu samvinnnmennirnir, vefar-
arnir í Rochdale, seltu um verzlun
sína var, að hún seldi eingöngu
gegn staðgreiðslu. Þessari reglu liafa
samvinnumenn víðsvegar um heim
síðan fylgt að svo mildu leyti, sem
því hefir orðið við komið, enda er
regla þessi ein af þýðingarmestu
slcipulagsákvæðum þessa félags-
skapar.
Vér skulum nú atliuga, hverjir
eru helztu kostir staðgreiðslunnar.
Frá sjónarmiði kaupandans er það
í fljótu bragði enginn kostur að
geta ekki fengið »skrifað«. í raun
og veru er það þó. Lánsverzluninni
fylgir venjulega sá ókostur, að fólk
kaupir fyrir meira fé en það hefir
yfir að ráða, þegar að skulda-
dögunum kemur. Það getur ekki
staðið í skilum og safnar skuldum.
Skuldirnar þyngja á; þær ganga
út yfir næsta tekjutímabil, og minna
og minna verður eftir af tekjunum,
afgangs skuldum, til að kaupa fyrir
nauðsynjar á ókomnum dögum.
Það er svo þægilegt að láta »skrifa«;
við getum einhvern tíma borgað
þetta, hugsar fólk, og svo kaupir
það hluti, sem það liefði vel gelað
Eftir Guál. Rósinkranz
komizt af án, en skuldin fyrir þá
skemmir fjárhaginn, og annað, sem
nauðsynlegra væri að kaupa, verður
sökum þess að sitja á hakanum.
Sumir spyrja, ef til vill: Er það
ekki skylda kaupfélaga að lána
þeim vörur, sem ekkert hafa til
þess að kaupa fyrir? Nei, það er
það ekki. Það er lítt samrýman-
legt að reka fyrirtæki vel sem
verzlunarfyrirtæki, og vera jafn-
framt framfærslu- eða góðgerða-
stofnun. Með því að félagið sé vel
rekið sem verzlunarfyrirtæki, kem-
ur það félagsmönnum líka að mestu
gagni, er til lengdar lætur.
Frá sjónarmiði verzlunarinnar
lilýtur lánsverzlunin að vera skað-
leg, því ekki fer lijá því, að meira
og minna tapist af skuldum. Töpin
verða einhvern vegin að nást upp,
og þau nást auðvitað ekki nema
með því að leggja þau á vöruna.
Varan hlýtur því að liækka í verði
um það, er skuldatöpunum nemur.
Auk þess verða renturnar af því
fé, sem bundið er í skuldunum,
livort sem þær greiðast eða ekki,
að leggjast á vörurnar. Þella
hlýtur auðvitað að liafa það í för
með sér, að umsetning' verzlunar-
innar minnkar, því viðskiptamenn-
irnir, sem liafa sínar vissu tekjur,
geta skiljanlega ekki kej'pt eins
marga hluti dýra eins og ódýra.
Sumir halda þvi fram, að ekki sé
hægt að ná viðskiptum, til dæmis
í Reykjavík, nema með lánsverzlun.
En það er alger misskilningur.
Kaupfélag Reykjavíkur og Pönt-
unarfélag verkamanna liafa frá
byrjun eingöngu selt gegn stað-
greiðslu, og samanlagt hafa þau
nú, eftir stuttan starfstíma, nokkuð
yfir 2000 fasta viðskiptamenn, og
j>að er meir en nokkur önnur
matvöruverzlun í Reykjavík hefir.
Þessi félög eru þau einu kaupfélög,
er í Reykjavík hafa starfað, sem
fyllilega liafa fylgt reglunni um
staðgreiðslu, og má óefað mikið
þakka þessari reglu liið góða gengi
félaganna. — En viðskiptamennirnir
koma þangað, sem þeir gera bezt
kaup.
Skuldatöpliverrarverzlunarverða,
eins og ég tók fram liér að ofan,
að leggjasl á vöruna. Skilamenn-
irnir verða þannig að taka á sig
þessar skuldir með hinu liáa vöru-
verði; þeir verða að horga fyrir
vanskilamennina. Þetta er óheil-
brigt og skapar óréttlæti. Ein af
frumreglum kaupfélaganna er að
slcapa réLllæti í viðskiptum, þess
Frh. á 26. bls.
Sambandið lætur sauma úr sínum sútuðu skinnum
skófatnað, hanzka, vesti, jakka og kápur handa konum
og körlum. Aulc þess ættu handiðnarmenn og vérzl-
anir að kaupa sútuð skinn og vinna úr þeim margs-
konar iðnaðarvörur, svo sem veski, peningabuddur,
handtöskur kvenna, skjalatöskur o. s. frv.
Sænska heildsalan á verksmiðju, sem framleiðir
silki úr trjábolum. En síðan selur heildsalan silki-
efnið til sjálfstæðra iðnrekenda, og þeir vinna úr því
silkið og klæði úr silkinu. Svona á að vera hér. Úti
um allt land á að geta komið upp fjölbreyttur iðn-
aður, þar sem unnið er úr hinum ágætu Gefjunnar-
dúkum, og fjöldi fólks fengi atvinnu við að framleiða
iðnaðarvörur, sem nú eru íluttar frá útlöndum.
☆ ☆ ☆
Gefjun lætur sauma yfirliafnir, kápur, jakka og
vesti á konur og karla, eftir máli og sendir til kaup-
enda, hvar sem er á landinu. Þetta tækifæri ættu sem
ílestir að nota sér. Skinnvesti eru afarlientug fyrir
sjómenn og verkamenn og bændur, sem vinna undir
beru lofti í misjöfnu veðri. Skinnjakkar eru prýði-
legir á ferðalögum, bæði á hestum og í bifreiðuin.
Tæplega nokkur klæðnaður er jafn-lilýr í kulda, en
í rigningum þarf að liafa olíustakk yztan.
Þá má telja ólíkt eðlilegra, að konur í bæjum gangi
um vetur fremur í hinum fallegu, íslenzku skinnkáp-
um en erlendum fatnaði, sem að öllu leyti er ólient-
ugur hér á landi. Enn er tiltölulega lítið notað af
skinnfötum frá sútunarverksmiðjunni. En það þarf
að verða takmark íslendinga, að tugir þúsunda
af íbúum þessa lands gangi í klæðum úr hinum
ágætu skinnum, sem þjóðin framleiðir í ríkulegum
mæli.
J. J.
20