Samvinnan - 01.02.1937, Blaðsíða 5

2. HEFTI
SAMVINNAN
Oxford og Cambridge
í Oxford og Cambridge eru „the colleges", þ. e.
stúdentaheimilin, öll á víð og dreif um borgirnar. Þau
elztu voru reist á 13. öld og voru þá klausturskólar.
Jafnvel nýjustu stúdentaheimilin bera einnig mikinn
keim af gömlu klausturbyggingunum. Hvert einasta
þeirra hefir verið byggt vegna örlátra gjafa ríks fólks.
Fyrst í stað voru Oxford og Cambridge svipaðar öðr-
um gömlum háskólum. Á endurreisnartímanum var
kennslu allra stúdenta hagað á svipaðan hátt, og þeir
lásu á sama máli — latínunni —, hvar sem var í heim-
inum. í Oxford, Padua, Bologua, París, Salamanca og
Prag voru háskólarnir upphaflega reistir á sama
grundvelli, því allir voru þeir klausturskólar. En á
20. öldinni eru Oxford og Cambridge einu háskól-
arnir, sem bera enn hinn forna svip liðinna alda. Nú
er að vísu mélri samvinna á milli allra stúdentaheim-
ilanna og stjórnar háskólans, en þó er hvert stúdenta-
heimili sjálfstætt ríki. Stúdentunum er ekki nóg að
„vera í háskólanum"; þeir verða líka að vera félagar i
stúdentaheimili. Æðstu valdhafar háskólans eru kanzl-
arinn og varakanzlarinn. Þeir skipa prófessorana,
sem halda fyrirlestrana og vinna að rannsóknum, án
jjess þó að þeir séu í nokkru sambandi við stúdenta-
heimilin. En hin raunverulega fræðsla stúdentanna fer
fram í stúdentaheimilunum. í fyrstu voru þau ætluð
félitlum námsmönnum, en á 18. öld fór að þjtkja
„heldri manna bragur“ á að dvelja við háskólann. Á
19. öld urðu þessar menntastofnanir aðallega aðsetur
hinna ráðandi stétta. Það helzt enn, þó að hægfara
breyting miði til hins betra. Þegar kirkjuvaldið var
sem mest, komu hinir merkustu trúmenu frá Oxford
og Cambridge, á endurreisnartímanum hinir ágætustu
fornfræðingar og nú á 20. öldinni stjórnmálamenn,
lciðtogar eftir kröfum nútímans. í margar aldir hafa
flestir hinir andlegu leiðtogar Bretlands inótazt í Ox-
ford og' Cambridge. Mennirnir hafa ósjálfrátt breytzt
samkvæmt aldarandanum, en hið ytra útlit stúdenta-
heimilanna er ætið hið sama. Upp um gömlu, gráhvítu
múrana vefjast víðitágar og bergfléttur, og í görðun-
um eru grasvellirnir sefgrænir vegna sífelldrar um-
önnunar gárðyrkjumannanna. Mörgum stúdentaheim-
ilum fylgja garðar og íþróttavellir. Yfir öllu hvílir
ró. Allt er fágað og samræmt. Umhverfið ber glæsi-
legan vott um menningu án nokkurs óhófs. Sá, sem
ber gæfu til að dvelja við nám í Oxford og Cambridge,
hlýtur að verða fyrir varanlegum áhrifum, ekki sízt
unglingurinn. Og ungu stúdentarnir eru aðeins stálp-
aðir, þegar þeir koma þangað, og fá þess vegna líka
nokkurt aðhald. Fyrsta missirið búa þeir alltaf í
stúdentaheimilunum, en seinna leigja sumir herbergi
hjá fólki, sem háskólinn mælir með. í Cambridge er
enn meira aðhald með þessum húsum, og þar ræður
háskólaráðið eiginlega mestöllu i bænurn. Hver nem-
andi, sem býr í stúdentaheimilunum, hefir tvö her-
bergi. Venjulega er það skylda bans að borða vissar
máltíðir í hinum mikla borðsal stúdentaheimilisins,
sækja guðsþjónustur í kapellu þess og að vera kom-
inn heim á vissum tíma á kvöldin. Þetta eru regl-
urnar, sem stúdentunum í Oxford og Cambridge er
skylt að hlýða. Eftir þau þrjú eða fjögur ár, sem þeir
eru í stúdentaheimilunum, breytast þeir frá ungling-
um í unga menn, sem eiga að vera sannir enskir
„gentlemen". í því augnamiði voru þeir sendir til
gömlu háskólanna, og hin vísindalega þekking þeirra
er aðeins einn þátturinn í uppeldinu. Þessi „gentle-
Hallardyr og garður í Oxford
21