Stúdentablaðið - 07.03.1974, Blaðsíða 2

Námskynningarstarfsemi SHÍ:
HVER ER
TILGANGUR
MENNTUNNAR?
Hin áriega námskynning SHÍ
og SÍNE fyrir menntaskólanema
fór fram í nóvember 1973. Far-
ið var í alla þrjá menntaskól-
ana úti á landsbyggðinni, ísa-
fjörð, Laugarvatn og Akureyri.
í Reykjavík var aftur á móti
aðeins haldin ein kynning fyrir
skólana á höfuðborgarsvæðinu
og var hún í Árnagarði. í at-
hugun mun vera að breyta eitt-
hvað fyrirkomulag.i kynninga
hér í Reykjavík, þannig að far-
ið verði í hvern einstakan skóla
og jafnvel að einstakar deildir
Háskólans efni þar til sérstakra
kynninga, en ekkert hefur enn
verið ákveðið í þeim efnum og
er úrslitavaldið í höndum
Menntamálaráðuneytisins, sem
á að fjármagna starfsemina.
Að þessu sinni tókust kynn-
ingar þessar með mestu ágætum
og var vel staðið að undirbún-
ingi og skipulagningu þeirra af
hálfu menntamálanefndar.
„Á Akureyri var að venju kall-
að á Sal í tilefni af kynning-
unni til að auglýsa hana og
kynna tilgang hennar fyrir nem-
endum skólans. Hér fer á eftir
niðurlag á prédikun, sem Árni
Blandon flutti við það tækifæri:
Mörgum Ieikur hugur á að
vita, aó hvaða leyti Háskólinn
er helzt frábrugðinn mennta-
skólum, hvað sé akademiskt
frelsi eða akademiskt kortér,
seminar, marklýsing o. s. frv.
Ef við byrjum á því að reyna
að útskýra hvað sé akademiskt
kortér þá er það kortérið sem
líður frá því að ákveðinn tími
eða fyrirlestur á að byrja t.d.
ef hann er auglýstur kl. 2, og
þar til hann byrjar þ. e. a. s.
kortér yfir 2. Þannig er hver
tími í HÍ 45 mín. og síðan frí
í kortér ef tveir tímar liggja
saman.
Akademiskt frelsi er það
þegar nemendur eiga að fá
frjálsar hendur um það, hvernig
þeir skipuleggja nám sitt eða
hvort þeir sækja tíma eða ekki.
I einstaká greinum leyfist
mönnum að fara í próf, án
þess að hafa sótt nokkurn tíma
og oft taka slíkir menn ágætis
próf sem sýnir þá e.t.v. gagn-
semi tímasóknar í viðkomandi
grein. Tímaskylda er þó mikil
í sumum greinum, sérstaklega
raunvísindagreinum t.d. í verk-
legum æfingum. Sumar greinar
hafa reynt nýjar aðferðir í
kennslu og mati á hæfni nem-
enda m.a. með aukinni verk-
efna- og ritgerðavinnslu og er
t.d. þannig komið í ensku-
kennslu við Háskólann að viða-
mikil hefðbundin próf eru ekki
tekin, en áhersla er lögð á
jafna dreifða verkefnavinnslu
yfir veturinn. Þannig losna
nemendur að mestu við hið
hvimleiða prófastress en þurfa
að vinna jafnar.
Seminör eða hópvinna er
það kennsluform sem stúdentar
berjast helst fyrir í stað hinna
steinrunnu fyrirlestra. En kenn-
ararnir eru yfirleitt ekki hlynnt-
ir slíku kennsluformi, sem m.a.
býður upp á frjálsar viðræður,
persónulega tjáningu og skoð-
anaskipti. Það-gæti m.a.—komið
upp um vanþekkingu kennar-
anna, bæði á viðkomandi um-
ræðuefni og á því, ef þeir
fylgjast illa með nýjungum
t.d. í faginu og þróun nýrra
kennsluaðferða. Hópvinnan
krefst einnig samvinnu en ekki
samkeppni eins og prófin miða
að, svo það er erfiðara að
flokka einstaklingana í hópn-
um niður í gæðaflokka eins og
gert er í samkeppnisprófunum.
Marklýsing er lýsing á mark-
miði kennslunnar í ákveðinni
námsgrein þ.e. svar við þeirri
spurningu til hvers ákveðin
námsgrein er numin, að hvaða
gagni námið kemur og hvernig
eigi að læra viðkomandi grein,
hvað sé aðalatriði í náminu og
hvað þurfi að kunna. Nákvæm
gerð slíkra lýsinga er mikil
vinna og veigra kennararnir sér
oftast við henni. Þar yrði líka
komið inn á tilgang og gágn-
semi greinanna og yrði þá e.t.v.
lítið eftir af hagnýtu gildi
ýmiss námsefnis sem nú er
kennt. Þar sem fræðileg þekk-
ing kemur oft á tíðum harla
lítið að hagnýtum notum við
hagnýtingu í væntanlegu starfi,
hver er þá tilgangurinn með
því, að læra utanað fyrir próf
ákveðnar romsur sem maður
síðar geymir og þarf e.t.v. alls
ekki að ncta í því starfi, sem
maður er að búa sig undir.
Hver er þá tilgangur mennt-
Framhald á 9. síðu.
Áhrif hersetu Bandaríkjanna
á íslenskt þjóðlíf eru í senn
margþætt og hulin þoku um
margt. Hermangsgróði borgara-
itéttarinnar og þar á meðal for-
ystumanna hernámssinna er
sennilega sá þáttur sem augljós-
astur er. Hin menningarlagu á-
hrif liggja hins vegar ekki eins
í augum uppi, þar sem þau eru
samtvinnuð öðrum amerískum
áhrifum hér og tengslum inn-
lends auðvalds við hernaðar-
maskínu bandarísku heimsvalda-
sinnanna. Enn er ógetið áhrifa
hersetunnar á íslenska stéttabar-
áttu og stjórnmál, en þess þáttar
hersetunnar hefur hingað til ver-
ið lítill gaumur gefinn.
Allt frá 1940 hefur stjórn-
málabaráttan hér snúist að meira
eða minna leyti um hernámsmál
og afstöðuna til stórvelda og
hernaðarblokka. Ekki fer hjá því
að hermálið, sem oft hefur ver-
ið „mál málanna", hafi haft á-
hrif á aðra þætti stjórnmálanna.
Þetta verður augljóst þegar at-
huguð er saga sósíalískrar hreyf-
ingar.
Kommúnistaflokkur og Sósíal-
istaflokur höfðu ávallt sósíal-
isma á stefnuskrá sinni, og sós-
íalískur áróður setti mjög svip
sinn á allan málflutning og störf
flokkanna, í dægurbaráttu engu
síður en þegar beinlínis voru
rædd langtímamarkmið flokk-
anna. En þegar utanríkismálin
urðu helsta ágreiningsefnið í
dægurþrasinu, tók þetta að
breytast. Framan af tengdust þó
sósíalísk markmið baráttunni
gegn aðild að hernaðarvél heims-
valdasinna, en eftir að hernáms-
samningurinn 1951 var gerður,
varð málflutningur hernámsand-
stæðinga stöðugt þjóðernislegri.
Um leið gerðist það að hernáms-
sinnar gengu berserksgang gegn
sóstalistum og sökuðu þá um að
vera handbendi Rússa. Sósíal-
istar Iitu þá flestir enn á Sovét-
ríkin sem „fyrirheitna landið",
sbr. orð Brynjólfs Bjarnasonar
um Sigfús Sigurhjartarson lát-
inn og för hans í austurveg:
„Hann hafði séð draum sinn ræt-
ast". En öldur McCarthyismans
bárust hingað til lands, svo að
betri borgarar festu ekki svefn
vegna Rússagrýlunnar og inn-
lendra útsendara alheimskomm-
ánismans.
Um leið eru íslenskir sósíal-
istar staddir í kreppu, eins og
samherjar þeirra erlendis. Bar-
áttuaðferðir og þjóðfélagsskiln-
ingur endurnýjast ekki, þeir eru
ófærir að aðlagast nýjum stað-
reyndum og draga lærdóma af
hinu liðna og mistekst því að
efla og viðhalda stéttarvitund al-
þýðunnar, svo að stór hluti henn-
ar verður andkommúnísikum á-
róðri að bráð. Við þessar að-
stæður einkennist baráttan gegn
hernum, þar sem sósíalistar
höfðu forystu, af röksemdum
sem höfðu verndun menningar,
þjóðlega reisn o. s. frv. að leiðar-
ljósi.
Oll stjórnmálasaga síðustu
áratuga gerist í skugga herset-
unnar. Innan raða sósíalista
hafði hermálið „algeran for-
gang", enda var mönnum ljóst,
að hérlendis yrðu vart fram-
kvæmdar meiriháttar þjóðfélags-
breytingar meðan bandaríska
heimslögreglan dveldist í land-
inu. Tvívegis á þessu tímabili
hafa sósíalistar tekið þátt í
stjórnarsamstarfi, og sætt sig við
árangursleysi í baráttumálum
sínum, í þeirri von að herinn
færi. En mestallt þetta tímabil
hefur líka átt sér stað þróun,
sem ekki hefur borið eins mikið
á og ugglaust væri, ef ekki
kæmi til hersetan. Hér er átt
við fráhvarf forystu sósíalista lrá
byltingarsinnaðri stefnu eðajafn-
vel róttækri umbótastefnu. í
flokk sósíalista hafa jafnframt
gengið menn sem eiga ekki ann-
að sameiginlegt með sósíalistum
en andstöðu gegn her í landi.
Hernámsbaráttunni sjálfri hefur
þó aðallega verið haldið uppi af
hörðum sósíalistum. Þeir hafa
því vanrækt að halda hátt á loft
merkjum verkalýðs og sósíal-
isma, og umræða um sósíalisma
hefur verið í lágmarki, hvað
magn og gæði snertir, allt fram
á síðustu ár að upp hafa vaxið
skipulagðir hópar vinstra megin
við Alþýðubandalagið. Baráttan
gegn hernum er þannig öðru
jremur sú hula sem leynt befur
stefnubreytingu sósíalískrar for-
ystu sem í skjóli hersetunnar
hefur leyfzt að stinga langtíma-
markmiðum sínum undir stól án
þess að flokksmenn, sem trúrri
hafa verið hugsjónum sósíalism-
ans, gerðu uppsteit.
Að öllu samanlögðu hefurher-
setan hér og hin óhjákvæmilega
barátta gegn henni verið, eins
og hún hefur verið háð, einn
mesti meinvaldur sósíalískrar
hreyfingar. Slíkt er vitaskuld
engin söguleg nauðsyn, né held-
ur skýring í sjálfu sér, heldur
ræðst af vanmætti hreyfingar-
innar til að tengja Nató- og
hermálið baráttu gegn heims-
valdastefnu auðvaldsins og halda
um leið uppi kröftugu starfi til
að rannsaka og gagnrýna íslenzkt
auðvaldsþjóðfélag og leiða bar-
áttu verkalýðsins þannig að hún
beinist að rótum þjóðfélagsmein-
anna, auðvaldsskipulaginu. Þessu
sögulega verkefni hefur sósíalísk
hreyfing ekki valdið allt frá upp-
hafi kalda stríðsins og þungur
róður fyrir þá sem nú vilja hefja
merkið að nýju, þegar ávinning-
ar 5. áratugsins hafa að mestu
glatazt.
Meðan hér er her er þess varla
nokkur von að sósíalísk hreyfing
endurnýjist að djarfleik og slag-
krafti. Þetta gerir íslenzka auð-
valdið sér vel ljóst og berst Lnú-
um og hnefum gegn starfi her-
stöðvaandstæðinga. Þetta gera
forystumenn milliflokkanna sér
einnig ljóst og gæla því við
hugmyndina um brottför hersins
og geta á þann hátt dregið sósí-
alista á asnaeyruuum, látið þá
starfa gegn eigin stefnu og graf-
ið undan áliti verkalýðs og sós-
íalista á forystunni.
Umræðan um hermálið er Ijót-
ur skollaleikur þar sem menn
koma fram af óheilindum til að
varna því að hin pólitíska bar-
átta snúist um sjálfa þjóðfélags-
gerðina, einstaka þætti hennar
eða auðvaldsskipulagið í heild.
Því er það kappsmál allra rót-
tækra manna, að herstöðvamálið
hverfi úr stjórnmálaumræðunni
yfir á spjöld sögunnar. Þá get-
um við farið að ræða pólitík.
RITSTJÓRI
óskast að Stúdentablaðinu.
Stúdentaráð Háskóla íslands óskar eftir að
ráða manneskju til að taka að sér ritstjórn
Stúdentablaðsins, og umsjón með annarri út-
gáfustarfsemi á vegum ráðsins.
Umsóknarfrestur er til næstu mánaðamóta og
skal umsóknum komið til Otgáfustjórnar
Stúdentablaðsins, Stúdentaheimilinu v. Hring-
braut (II. h.).
Allar upplýsingar um starfið fást á skrifstofu
blaðsins á sama stað, sími 1-59-59.
STJÓRN SHÍ.
2 — STÚDENTABLAÐIÐ