Fálkinn - 27.07.1929, Blaðsíða 5

F A L K I N N
5
Sunnudagshugleiðing.
Leiðin til þess að öðlast
frið við guð.
Jóh. 3, 1—15.
„Öll skepnan stynur og hefir
fæðingarhríðir alt til þessa“,
segir Páll postuli í Rómverja-
brjefinu. Lífið er stríð allra
gegn öllum, en þessi djúpa, sára
tilfinning með þrá eftir endur-
lausn, hana er að finna í djúpi
allrar tilverunnar —• og ekki
hvað síst í mannlífinu.
Þó að það kunni að vera glæsi-
legt hið ytra, þá fullnægir það
ekki altaf þörf og þrá sálarinn-
ar. Ber ekki koma Nikodemusar
til Jesú vott um það?
Hann var í alla staði ágætis-
maður, var í miklu áliti, vitur
og rjettlátur, sannleikselskur og
tilfinninganæmur, í stuttu máli
maður, sem gat litið til baka yfir
líf sitt með ánægju. En þrátt
fyrjr alt þetta bjó einkennileg
þrá inst í hjarta hans, kvelj-
andi kvíði og óvissa, sem olli því
að hann var andvaka nótt eftir
nótt. Hann fann ekki friðinn
við guð.
Það eru áreiðanlega margir
menn til ennþá, sem líkjast
Nikodemusi í þessu, bæði meðal
eldri og yngri, sálir, sem finna
ekki frið, en heyra þó rödd and-
ans hrópa til sín. Ef þú, sem
orð þessi lest, ert einn í hóp
þeirra manna, þá nem staðar við
texta vorn og leitaðu til Jesú
eins og Nikodemus.
Hann ávarpar þig eins og
hann ineð þessum ströngu, dul-
arfullu orðum:
„Sannlega segi eg þjer, enginn
getur sjeð guðsríki nema hann
endurfæðist". En þú skalt ekki
láta orðin fæla þig frá honum.
Þegar þú hugsar nánar um þetta
þá finnur þú til sannleika orða
Jesú. Svar hans sýnir að verlc
vor og athafnir eru ekki nægar
til þess að veita oss sálarfrið og
hvíld í guði. — —
í ljósi orða Jesú eru menn-
irnir fátækir, hjálparvana synd-
arar, sem geta ekki látið hjá
Hða að syndga. Það er þungbært
fyrir hið drembiláta manns-
hjarta að heyra slíkan dóm.
Eigi hjarta mannsins að breyt-
ast, þá verður hjálpin að koma
utan að.
Maðurinn verður að endur-
fæðast til þess að komast í guðs-
riki. Það er lögmál í hinum and-
lega heimi, er allir verða að
hlíta. Og hjálpin verður að
koma ofan að, frá himni, frá
guði. En á hvern hátt?
Fyrir náð guðs, frá krossi
Krists.
Krjúptu við hann og biddu
guð um hjálp og þú munt finna
frið í hjarta þínu.
Gakktu leið trúarinnar, hún
liggur til guðs og eilífa lífsins,
°g gleymdu aldrei á lífsleið
þinni orðum sálmaskáldsins
okkar fræga.
Án guðs náðar er alt vort traust
óstöðugt, veikt og hjálparlaust.
í Jesú nafni. Avnen.
Poui R E U M E R T
Kæri herra ritstjóri!
Þjer hafið sýnt mjer þann
sóma að biðja mig að rita nokk-
ur orð handa „Fálkanum“ um
ungfrú Önnu Borg, leikkonu
við Konunglega leikhúsið í
Kaupmannahöfn, og við þeim til-
mælum verð jeg með hinni
mestu gleði.
Fyrir fjórum árum var alvar-
legri, hljóðlátri, ungri islenskri
stúlku veitt viðtaka á skóla
Ivonunglega leilthússins. Það var
Anna Borg. Höfundur þessa
greinarkorns var kennari við
skólann og veitti athöfn hennar
eftirtekt frá fyrsta fari, og svo
ant sem hann ljet sjer um alt,
sem varðaði nemendurna og
hagi þeirra, áræddi hann ekki í
fyrstu að láta Önnu Borg taka
annan þátt í náminu en hlýða
á. Hann var sannfærður um að
hún gæti ekki farið vel sem lið-
ur í samleik dansks leikskóia;
til þess var meðferð hennar á
danskri tungu of íslenskuleg i
hreimum og hljóðfalli, hefði
orðið og hjáróma við málfæri
meðleikenda hennar, svo að
heild og blekking hefði beðið
tjón. Leiklist er í því frábrugð-
in öllum listum öðrum, að hún
kemur fram án nokkurs milli-
liðar úr dauðu eða andvana
efni, hún notar hvorki marmara
nje stein, hvorki leir, liti né
hljóðfæri, — efni hennar, skap-
að i sjálfri hinni eilífu, guð-
dómlegu smiðju, er líkami
mannsins, og einmilt þaðan mun
það stafa, að þessari list má
lyfta hærra en nokkurri annari
en því miður líka vanvirða
hana miklu meira. Leiklistin
beitir öllum hinum ótölulegu
tjáningaraðferðum líkamans, en
þó einkanlega mannsmálinu
með óendanlegá finum og fjöl-
breyttum litbrigðum þess og til-
breytingum.
Anna Borg varð því, sökum
annmarka á dönsku sinni, að
sitja hjá leiknum En þá vildi
svo vel til, að samtimis var við
leikskólann ungur maður, Har-
aldur Björnsson, sem talaði
dönsku með íslenskum hreim,
eins og hún. Þau tvö gátu þá
skapað sarnan ofurlítinn dansk-
islenskan leikflokk og tekið að
sjer í sameiningu dramatisk
hlutverk, sem hafa mátti að
nokkuru leyti fyrir undirstöðu
að dómum um hæfileika þeirra
og möguleika, —- og jafnframt
að tilsögn.
Þess mætti geta hjer, að Har-
aldur Björnsson reyndist hinn
ötulasti maður, sem hiklaust
kepti að settu marki. Kennari
hans efar ekki, að íslensk leik-
list muni framvegis hafa mikið
gott af kappsemi hans og ó-
venjulegum mannkostum og
fórnfýsi.
Önnu Borg og Harald Björns-
son langaði í fyrstu til að reyna
krafta sína á nokkrum atrið-
um úr Galdra-Lofti, hinu til-
komumikla skáldriti Jóhanns
Sigurjónssonar.
Það kom þegar í ljós, með
hinu stillilega, óskeikula lát-
leysi, sem auðkennir afburða-
gáfuna, að Anna Borg hjó yfir
óvenju djúpum, hreinum og
fögrum listamannspersónuleik,
og að dramatiskir hæfileikar
hennar voru einkar næmir, —
fyltir hlýju hjartans og skýr-
leik greindarinnar, mildir og
þróttugir í einu. En undir hinni
sálarríku alvöru mátti greina
káta en bælda gletni.
Kennari, sem árum saman
hafði knúið sig til að nota aldrei
hástigsorð andspænis nemendum
sínum, hvorki til lofs ne lasts,
hikaði ekki við að taka sjer í
munn um Önnu Borg eitt hið
hættulegasta og fátíðasta orð
listdæmingarinnar: snild.
En per ardua ad astra, — tii
stjarnanna er bratt að stíga, og
Anna Borg var ekki dulin þess,
hvilikt feiknastarf hún átti fyrir
höndum, ekki síst að lagfæra
mál sitt.
Sá, sem ritar nafn sitt undir
þessar linur, veit ef til vill
mörgum öðrum betur, hvað það
kostar að ná valdi á framburði
erlendrar tungu, hvílíka alúð
það heimtar, hvílíkt nám það
krefur. En áskapaðir hæfileikar,
ásamt þrotlausri, ósveigjandi
elju, ná ávalt marki sínu.
Og þegar Anna Borg, — sem
þá hafði tvívegis komið fram
fyrir almenning á leiksviði við
góðan orðstír og hafði verið
skipuð leikkona við Konunglega
leikhúsið, — Ijek Maríu í Gálga-
manninum í mars 1929, var
hvergi nokkur ágreiningur um
það, að ekki aðeins mælti hún
með öllu lýtalaust á danska
tungu, heldur hafði Konunglega
leikhúsinu þar sem hún var á-
skotnast ný og sjerlcennileg leik-
kona, sem af mátti vænta hins
ágætasta framvegis.
Og þær vonir munu rætast.
Um það er ekki að efast. Það
gerir að minsta kosti ekki sá,
sem átt hefir kost á að sjá í
heimkynnum hennar á íslandi
undirstöður hæfileika hennar, þá
rót sem þeir spruttu af.
í þjóðsál íslands titra tónar
dramans. Minnist máttugra sjón-
leikja fornsagnanna og lítið á
landið sjálft, hinar feiknarlegu
andstæður þess, þar sem grjót
og hraun stendur hjá frjóu
grængresi og ilmandi villijurtum,
Anna Borq
þar sem sjóðandi hverir gjósa
upp úr sjálfu jökulsvellinu, —
sannarlega er ísland undrafagurt
æfintýraland dramans.
Þarna er Anna Borg fædd,
innan fjölskyldu, þar sem allir,
foreldrar og börn, eru tengdir
liver öðrum með viðkvæmustu,
innilegustu taugum hjartans, ó-
sýnilegum en órjúfandi, — heim-
ili, sem Danmörk getur öfundað
ísland af, — þar sem móðir
hennar, frú Stefanía, átti guð-
dómsneista listgáfunnar, svo að
enn er í minnum liaft á íslandi,
— þann sem dóttir hennar tók
að erfðum.
Sá, sem hefir sjeð Önnu Borg
í því umhverfi, þar sem hún
ólst upp, skilur til hlitar það
sem hann grunaði áður, hvern-
ig land og þjóð, heimili og upp-
runi, eru hlýjar lindir, sem per-
sónuleikur hennar er runnin frá
og hafa veitt hæfileikum hennar
þann dramatiska styrk og þann
ilm, sem veitir danskri tungu í
munni hennar endurnýjun eða
jafnvel göfgun, sem Konunglega
leikhúsið í Danmörku má kunna
íslandi þakkir fyrir.
Enginn getur skygnst inn í
framtíðina, en leikari, sem varið
hefir mörgum árum ævi sinnar
til að vinna með upprennandi
listamönnum leiksviðsins, —
enda þótt starf hans hafi tíðast
verið i því fólgið að skadda ekki
hina ungu, veiku frjóanga, held-
ur aðeins að reyna að færa
þeim ögn af ljósi, lofti, hlýju, —
þorir hiklaust að segja um
Önnu Borg, að hún muni, fyrir
auðæfi hugarþels síns og hæfi-
leika, fyrir djúpa ást til starfs
sins og óbilandi elju, stíga hátt
á festingu listarinnar, — ávalt
hærra og hærra, —• þangað sem
fegursta þríhljóman lífs og lista,
sannleiki, hreinleiki og fegurð.
á heima, eins og undir dásam-
legum sumarhimni íslands, þar
sem sólin hnígur aldrei til viðar.
Kandestaderne
den 14. Juli 1929.