Fálkinn - 09.11.1929, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen oo Skúli Skúlason.
Framkvœmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavik. Síini 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 c.g 1—7.
Skrifstofa i Osló:
Anton Schjöthsgate 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Áskriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársflórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
ALLAU ÁSKniFTIU GnEIÐIST FYUinFRAM.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Prentsmiðjan Gutenberg
SRraóóaraþanRar.
„Betur sjá augu en auga“, segir
ináltækið. Það er ]>elta máltæki, sem
i raun og veru er undirstaða lieirrar
venju, sem nú er víðast hvar orðin al-
gild, að ef ihuga skuli sjerstakt mál-
efni ]>á sje skipuð nefnd til ]>ess að
gera ]>að, skipuð svo eða svo mörgum
inönnuin. Betur sjá augu en auga —
lietur fleiri en einn.
Vitanlega er ]>etta alveg rökrjett á-
lyktun. En sá höggull fylgir skanini-
rifi, að þegar fleiri en einn eiga að
fara að fjalla uin sama mál, ]>á legg-
ur enginn einn fram jafnmiltið og
liann hefði gert, ef honum hefði ein-
um verið trúað fyrir inálinu.
Og hjer kemur fram gallinn við öll
nefndastörf. Hver cinstakur maður i
nefndinni hefir eigi sama veg af störf-
um ]>eim, seni eftir nefndin.a liggja,
sem hann hafði haft ef starfið liefði
verið hans eins, og eigi heldur sama
vanda. Afleiðing ]>essa er sú, að sá
maðurinn í nefndinni, sem vísastur
var til ]>ess að vinna störfin þannig,
að vegur gat orðið að, dregur sig í
hlje, og vinnur ekki eins vel og hann
liefði gert einn. Hinsvegar eru þeir
nefndarmennirnir, sem minni kostum
og þekkingu voru búnir til að geta
unnið verkið, frakkari þegar þeir
halda fram miður liugsaðri málsnið-
urstöðu. Frakkari vegna þess, að þeir
vita að ábyrgðin af verkum þeirra
kom á fieirri en sjálfa þá. Hún dreifð-
ist við ]>að, að fleiri en einn liöfðu átt
hlut að máli. Og inaðurinn sem vel
gat, lá á iiði sínu, vegna þess að hon-
um ]>ótti ilt, að dreifa þeim heiðri á
óverðskuldaða menn, sem liann átti
einn.
Þvi í raun og veru er talsvert líkt
um þetta atriði og hreina kaupsýslu.
lif kaupsýslumanni dettur i liug eitt-
hvað það, sem liann er sannfærður um
að gefist vel, þá ræðst hann í það
cinn, svo framarlega sem hann hefir
fjárhagslega getu til þess. Ef hann
hinsvegar ræðst i það, sein honum
finst gctað orkað tvímælis um hvern-
ig l'ara muni, þá finst honum ráðlegra
að dreifa áhyrgðinni og fær menn i
fyrirtækið með sjer.
Þó er þessi sainlíking enganveginn
hliðstæð, þvi munurinn er sá, að kaup-
sýslumaðurinn fær að jafnaði þá
menn i fjelag með sjer, sem liann tel-
ur hæfasta til þess að koma málefn-
inu áfram. En nefndirnar eru skipað-
ar á alt aiinan hát og eru auk ]>ess
alt annars eðlis.
En væri ]>að ckki ráð, að skipa
fimrii nefndir með einum manni i
hvcrri nefnd og láta hvern einstakan
skila áliti, í stað þess að skipa fimm
menn saman, og láta ]>á skila sam-
ciginlegu áliti. Þá sæi hver sín verk
og afdrif þeirra.
FRAMTlÐARDRAUMAR
ög á komandi sumri mú búast
við að íslendingar verði komnir
i tölu þessara þ jóða, því þá verð-
ur farið að starfrækja nýju út-
varpsstöðina, sem ríkið ætlar að
hyggja.
Með örstuttu millibili kemur
hver nýjungin annari furðulegri.
Varla voru menn búnir að átta
sig til fulls á útvarpinu þegar
firðsjáin kom til sögunnar. Fyrst
komu tilraunirnar með að senda
myndir með síma og síðan þráð-
laust, og síðan var farið að
senda lifandi myndir á sama
hátt. Innan skamms verður svo
komið, að hægt er að sýna við-
burði, sem gerast í fjarlægð;
menn geta t. d. horft á leiksýn-
ingar sem fara frani í öðru landi.
Þjóðsagan sem sagði frá fólki er
sá í gegnum holt og hæðir, verð-
ur að áþreifanlegri staðreynd.
En enginn skyldi halda, að
mannkynið sje komið að endi-
inarki verklegra nýjunga. Þyert
á móti. Skriðurinn á nýjungum
hefir aldrei verið meiri en nú, og
eftir 25 ár hjer frá, hafa menn-
irnir eignast ný tæki, sem engan
órar fyrir nú. Vísindamennirnir
eru sífelt önnum kafnir við ný
og ný hlutverk og ennþá eru
ótal ráðgátur óleystar, sem ráð-
ast smám saman.
Það er því ekki vert að kalla
myndirnar, sem hjer birtast,
fjarstæðar og vitlausar. Það er
ehskur teiknari, sem hefir gert
þær og hann kallar þær „þráð-
lausa draumsýn". En því skyldi
hann ekki geta haft rjett fyrir
sjer?
Hann hugsar sjer, að i fram-
tíðinni verði orka send þráðlaust
út í himingeyminn. Og þeir sem
orkuna noti hafi viðtælci, sem
nái henni, á sama hátt og út-
varpstækin ná hinum veiku raf-
öldum, sem bera • sveiflur milli
fjarlægra staða. Verksmiðjur,
landbúnaðarvjelar, skip bifreiðar,
járnbrautir og loftskip og flug-
vjelar eru útbúnar með orkuvið-
tæki og geta því fengið ,eldsneyti‘
til þess að framleiða orkuna.
Hvert hús hefir sitt orkuviðtæki
og getur náð í nægilegt rafmagn
til allra þarfa heimilisins. Raf-
leiðslurnar hverfa úr sögunni og
þá er rafmagninu rudd braut
um allan heiminn og annað afl
en rafafl verður hvergi notað. —
Eigi þarf að fara í grafgötur um,
að það mundi gjörbreyta heim-
inum, ef hægt væri að senda
orku þráðlaust. Lífið yrði Ijett-
ara og þægindin af þessu svo
margvísleg, að þetta mundi
marka alger tímamót i verald-
arsögunni.
Því það er í rauninni flutning-
ur orkunnar stað úr stað, sem
um langan aldur hefir verið
erfiðasta viðfangsefni allrar
verklegrar menningar. Þegar raf-
magnið var fyrst tekið til notk-
unar var það eitt aðal viðfangs-
efnið að flytja orkuna frá fram-
leiðslustaðnum og á þanu stað
sem hún skyldi notuð. Þetta
gekk erfiðlega fyrst í stað, því
afarmikill hluti raforkunnar tap-
aðist í þráðleiðslunum. Nú lief-
ir mönnum tekist að ráða bót á
Járnbrautir og bifreiðar, í stuttu máli alt sem hreyfist á lijólum, jrnrfa ckki
að bera eldsnegtið, sem með ]>arf til framleiðslu á hreyflinum. I>að kem-
ur sjálflcrafa frá orkustöðinni. í miðju: horp og sveitabœir gela fengið
rafmagn til uppliitunar og Ijósa án þess að byggja sjerslakar rafstöðvar
eða kosta upp á langar leiðslur til næstu rafstöðvar; — krafturinn kemur
þráðlaust eins og loftskeytið. Ofnar og olínlompar hvcrfa alveg úr sögunni
og sjást hvergi nema á forngripasöfnum. Neðst: En hvcrgi verður munur-
inn eins mikill og hjá flugvjelunum og loftskipunum. — Mestu erfiðleikar
flugvjelanna eru þeir, að þœr geta ekki borið nema litið af eldsneyti og
þessvegna er það takmarkað, hve langt þœr geta flogið ám þess að lenda.
En undir eins og vjelarnar geta fengið hreyfilorkuna i'ir loflinu, er það
engum vandkvœðum bundið að ftjúga dag eftir dag og viku eftir viku. —
Það eru ekki nema þrír tugir
ára liðnir síðan allur heimurinn
las með undrun frásagnirnar
uin, að ítalanum Marconi hefði
tekist að senda rafmagnsöldur
þráðlaust og láta þær gel'a
merki, sem hann hal'ði sent, á
öðrum stað, án þess að nokkurt
sýnilegt samband væri á milli.
Kerfi Marconi fullkomnaðist
fljótt og árið 1905 var meðal
annars sett upp hjer á landi
inóttökustöð, sein gal tekið við
þráðlausuin skeylum frá til-
raunastöðinni í Podhu í Eng-
landi. ísland er víst eina landið
í Evrópu, sem komst í loft-
skeytasamband við umheiminn
áður en það komst í símskeyta-
samband.
Síðan útvarpið fór að ryðja
sjer rúms eru ekki liðin nema
um tíu ár. Nú linst mönnum það
sjálfsagður hlutur, að heyra
ræðuhöld og sönglist frá fjarlæg-
um löndum í viðtækinu sínu, og
víða erlendis er það orðið fátítt
að bændur liafi ekki viðtæki og
hlusti á veðurfregnir og önnur
tíðindi á hverjum einasta degi.