Fálkinn - 22.03.1930, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Yngstu lesendurnir.
HVALVEIÐAR.
Svo að segja um allan heim fækk-
ar dýralegundum svo mjög, að hætta
a að þeim verði útrýmt algjör-
lcga. Hjer á landi var geirfuglinum
Jhrýmt á öldinni sem leið og var
hann ])á orðinn aldauða alstaðar
annarsstaðar i heiminum. Nú eru
jnenn að visu forsjálli en þá var og
Ppgar ákveðinni dýrategund liggur
'nð tortímingu skerast yfirvöldin í
jeikinn og seinja friðunarlög, sein
hanna að drepa dýrið, annaðhvort
nieð öllu eða friða það um ákveðinn
t'nia. Örninn er t. d. alfriðaður hjer
a landi — ekki vegna þess að inenn
nafi gagn af honum í raun og veru,
neldur til þess að þessi fagri fugl
nverfi ekki úr ríki náttúrunnar. Og
jjupuna hefir orðið að alfriða ný-
eSa, vegna þess að hún er nálega
horfin. Kemur það oft fyrir, að
henni fækkar mjög skyndilega og
Vlla menn ekki jafnan um ástæðuna.
htundum eru það harðir vetrar sem
hana henni, stundum ef til vill sjúk-
noinar og stundum liggur næst að
halda að hún flýji land.
t'yrir nokkrum áratugum voru
hvalveiðar stundaðar mikið lijer við
and. Voru það Norðmenn, sem
veiðastöðvarnar niður, en veiði-
mennirnir fluttu sig til suðurhafa;
þar var af nógu að taka. Og þó
hvalnum liafi að vísu mikið fækkað
þar, þá borgar veiðin sig vel enn og
norsku veiðifjelögin gefa ágætan arð.
hvalbræðslum, sem taka við feng
hvalabátanna úti í rúmsjó og vinna
úr hvalnum. Ná engin lög yfir þessi
skip, þvi á hafinu hefir engin á-
kveðin þjóð yfirráð, og mundi þvi
ekki verða hægt að banna þessar
veiðar, nema með alþjóða samkomu-
lagi.
Hjerna á myndinni sjer þú skíðis-
hval. Þó þetta dýr sje afarstórt
þá nærist það á mjög smágjörðri
fæðu, því kokið á því er mjög
þröngt. Þegar hvalurinn er soltinn
leitar hann að síldartorfum, syndir
á móti þeim með opið ginið, svo að
það fyllist af fiski og sjó. Þegar
nóg er komið af sild og seiði í inunn-
inn, lokast hann, en vatnið síast út
um skiðin en síldin verður eftir.
Hvalirnir eru ávalt veiddir með
skutli, einskonar spjóti með agn-
höldum (stunduin með sprengju i
oddinum) og er skutullinn festur við
sterka línu. Fyrrum var skutli þess-
um skotið með hendinni en nú er
nær altaf notuð fallbyssa til að skjóta
honum, lík byssum þeim, sem not-
aðar eru til að skjóta tundurskeyt-
um á herskipunum. En það eru tak-
mörk fyrir þvi, hve linan, sem fylgir
skutlinum má vera löng, og þvi rið-
ur á, að komast í svo stutt skotfæri
sem unt er. Hvalaskyttan verður því
að kunna að reikna út hvar hvalur-
inn kemur upp aftur til að anda, eft-
ir að hann hefir stungið sjer, og
skipstjórinn á veiðibátnum verður
að vera liðugur i snúningunum. Ef
skutullinn hittir og sprengjan spring-
ur þá lamast hvalurinn strax og
drepst stundum.
En stundum kemur það fyrir að
sprengjan springur alls ekki og þá
getur margt skrítið skeð. Skutullinn
er fastur I hvalnum og er hann finn-
ur til sársaukans tekur hann á rás
og stingur sjer og syndir i kafi svo
Nýtiskn veiöiaoferðir.
Skiðishvalur.
Dláhvalur.
ráku þennan útveg með svo
aPPi að hvalnum fækkaði injug.
hvi )a-ð Þá tekið lil bragðs að banna
a velðar hjer. Þá lögðust hval-
iniklu
mjög.
En með þvi að erfitt er að fá leyfi
til þess að stunda veiðarnar frá
næstu lönduin eru hvalveiðarnar nú
stundaðar frá svokölluðum fljótandi
hratt sem hann gelur. Stundum tekst
honum að slíta úr sjer skutulinn og
þá sjest hann ekki framar. En ef
skutullinn og linan heldur þá hefst
skrítið ferðalag. Hvalurinn dregur
skipið á eftir sjer langar lciðir og
stundum liggur svo nærri, að hval-
urinn dragi skipið í kaf með sjer,
að skipsmenn þora ekki annað en
skera á linuna og verða af veiðinni,
ef ekki tekst að skjóta nýju skoti á
hvalinn og drepa hann.
Þegar hvalurinn loks er dauður
er hann dreginn að bræðsluskipinu
og tekinn upp á þilfar þess, og nú er
byrjað að gera liann til og vinna
lýsi úr spikinu og mjöl úr keti og
beinum. Nálega alt er notað.
í gamla daga voru sterkir róðrar-
bátar notaðir til að veiða hvalina
frá, en stórt seglskip fylgdi þeim og
tók á móti aflanum. Nú eru gufubát-
ar notaðir til veiðanna og bræðslu-
skipin cru afarstór og fullkomin, alt
að 20 þúsund sinálestir að stærð
með öllum hugsanlegum vjelum. Og
nú eru menn farnir að nota flugvjel-
Göta
2%-- 7 hesta
1 Verð: 435.00-950.00 I
| •
Frekari upplýsingar í
! Verslun Jóns Þðrðarsonar i

Elsta, besta
og þektasta
ryksugan
er
Nílfisk.
Aðalumboð
hjá
Raftækja-
verslunin
Jón Siaurðss.
Austurstr. 7.
■■■■■■■■■■■■■■■» ■■■■■■■■■■■■■■■■■
Mskonar
Járnsmíðaverkfæri
Vjela- & verkfæraverzinn
Einar 0. Malmberg
Simar 1820 & 2186. Vesturgötu 2.
ar til ]>ess að hjálpa við veiðina.
Þegar flugmaður sjer hval, er bát-
unum gefin leiðbeining um hvert
þeir eigi að fara til þess að finna
hann. Flugmaðurinn kastar litlum
skutli með loftbelg á linu í dýrið svo
að það særist og loftbelgurinn sjest
langt að, svo veiðibáturinn finnur
veiðina.
Vjelstjórinn á „Olympic", hinu
stóra skipi White Star fjelagsins
hefir nýlega fengið lausn frá starfi
sínu sakir elli. Hann hefir siglt með
sama skipinu 1.600.000 enskar mílur
þau 18 ár. seiu hann hefir verið þar.
------------------x----
Ainerikumaðurinn Harry Husted
ráðgerir að fara í ferðalag 15. júni
næstkomandi. Hann ætlar að fljúga
kringum hnöttinn og ekki vera nema
10 daga á leiðinni, því sumarfríið
hans er ekki lengra. Eitt er að ráð-
gera en annað að framkvæma.
----x----