Fálkinn - 10.05.1930, Page 6

6
F Á L K I N N
haíd á sinni tíð. Á átjándu öld
voru miklar umbætur gerðar á
smásjánni og nú er visindamönn-
unum orðið kleift að sjá stórar
myndir í smásjánni af örsmáum
dýrum, sem mannlegt auga get-
ur ekki litið án þessara tækja.
Auk hins almenna vísindalega
gildis sem smásjáin hefir, hefir
hún einnig komið mannkyninu
að notum í læknavísindunum.
margt í ljós, sem ófullkomnari
smásjár leyfa mannsauganu ekki
að greina. Ef H. C. Andersen lifði
nú, mundi hann geta skrifað
miklu furðulegra æfintýri um
vatnsdropann en þetta, sem hann
reit fyrir fimtíu árum.
í Darwin-byggingunni í „Ame-
rican Museum“ í New York hef-
ir nýlega verið komið fyrii- fróð-
legu og athyglisverðu safni af
Fyrrum höfðu menn ekki hug-
mynd um að næxnar sóttir eru
að kenna sóttkveikjunum, örsmá-
um dýrum, sem bex-ast mann frá
manni og eitra líkamann. Smá-
sjáin hefir reynst eitt skæðasta
vopnið gegn þessum hættulegu
smádýrum og með hennar lijálp
bafa læknarnir getað kynt sjer
aðfarir þeirra og barist gegn
þeim.
Smásjáin er altaf að fullkomn-
ast. Nú hafa menn smásjár, sem
geta stækkað miljónfalt, og við
svo mikla stækkun kemur enn
ýmsu því, sem smásjáin sýnir
vísindamönnum. Þar er alt sýnt
stækkað en mesta athygli dregur
þó að sjer mynd, sem sýnir einn
vatnsdropa af tjarnarbotni sýnd-
an í miljónfaldri stækkun. Mynd
jxessi er eftir stækkunina svo um-
fangsmikil að hún mælir fjögur
fet í þvermál. Sjest jxetta furðu-
verk hjer á stærstu myndinni. En
hinar myndirnar sýna ýmislegt
smávegis úr dýraríki, sem
mannsaugað getur ekki greint.
Bera þær með sjer, að þetta ó-
sýnilega riki er fjölskrúðugt þó
Nýjar grammófónplötur, sem lík-
lega eiga mikla framtíð fyrir hönd-
um eru nýlega komnar á markað-
inn erlendis. Heita þær „Phonycord"
og eru gerðar úr einskonar „gelatine"
og þola því stórum verri meðferð en
venjulegar plötur. Það má beygja þær
og sveigja hvernig sem maður vill,
vinda þær í ströngul og stinga þeim
í vasann og eru þær því hentugar
til ferðalaga. Og plöturnar eru með
allskonar litum: gular, rauðar, græn-
ar og bláar. Ekki gerir neitt lil þó
að þær vökni, rneira að segja má
leggja þær ofan i sjóðandi vatn án
þess að þær skemmist. Uppgötvunin
er þýsk.
----x-----
Vísindarit í Frakklandi og Eng-
landi bannfærðu rit Sven Hedins, hins
víðfræga ferðalangs, á striðsárunum
vegna þess að Hedin var mjög fjand-
samlegur bandamönnum á stríðsár-
unum en dáði Þjóðverja fram úr hófi.
Voru því samanlekin ráð, að minn-
ast ekki einu orði á ferðalög Iiedins
eða rit hans, hvorki í Fraklandi eða
Englandi. T. d. var ekki minst einu
orði á hið mikla rit hans uin Suður-
Tíbet, sem kom út á ensku i níu
bindum á árunum 1917—1922 og var
þó rit þetta hið vandaðasta eins og
marka iná af þvi, að útgáfukoslnaður
þes varð 400.000 krónur en eintölc-
in, sem prentuð voru, aðeins 530.
Loksins liefir þessari hannfæringu
þessari verið ljett af eftir 15 ár og
franska landfræðitímaritið „Bullelin
de la Section de Géographie" birti ný-
lega 140 bls. ritdóm um ofangreinda
bók.
----x-----
Hvaða efni eru i manninum? Ensk*
efnafræðingurinn Hebry Mays hefir
rannsakað þetta ítarlega og ákveðið
efnafræðislega úr hverju maðurinn
sje gerður. Fitan á meðalfeitu111
manni er ekki meiri en svo, að hun
mundi duga i sjö meðalstór hand-
sápustylcki, úr járninu, sem í hon-
um er mætti smíða litinn lykil, en
sykurefni i heilum mannslíkama er
ekki meira en svo, að nærri lætur
i eiqn kaffibolla. Eina mynd msetti
taka við blossann af þvi magnesíutn,
sem í manninum er, en brennisteinn
og sódi er svo lítill i manninum. uU
ekki er hægt að nota hann til nein®'
Að öllu sainantöldu eru efnin, sein
liægt er að vinna úr lieilum manns-
likama um þriggja króna og 25 aurn
virði, að meðtöldu kalkinu úr bein'
unum. Svo maðurinn „leggur sig“ ekk»
mikið.
Nítján ára gamall smiður datt ný'
lega ofan af skýjakljúfsþaki í Nc"1
York og beið ekki bana. Hinsvegnr
meiddist hann svo mikið, að líklega
verður hann aldrei vinnufær, þuU’
sem eftir er æfinnar. Hann var slysf'
trygður og hefir rjetturinn ákveðjð
honum 400.000 króna bætur fyrir
meiðslin.
----x----
Á vígstöðvunum eftir heimsstyrJ'
öldina eru víða sprengjur í jörðu, sein
lent hafa í svo lausum jarðvegi n®
þær hafa ekki sprungið. Stafar míkj*
hætta af þessu. Þannig bar þaO ný'
lega við, að bóndi nokkur nálæg*
Verdun var að hrenna rusli á akrt>
skamt frá bæ sínum. Alt í einu konj
geigvænleg sprenging og beið bónd*
bana samstundis og tvístraðist líkj®
í tætlur. Hitinn frá bálinu bafð*
kveilct i sprengju, sem var á akrinuin-
----x----
f Budapest hafa fráskildar konUr
nýlega myndað með sjer fjelagsskap-
Ilefir fjöldi kvenna gengið í fjelag10
og er það trú manna, að allar Þ&*
5000 fráskildar konur, sem til eru 1
Budapest muni ganga i það. Tilgané'
ur fjelagsins er að bæta kjör „stjett'
arinnar" og vinna á móti þeim lileyPý
dómi, að fráskildar konur sjeu lakar*
en aðrar.
það sje smágert. Hönd náttúr-
unnar er hög og engin takmörk
eru sett því, live smágert það er
eða stórgert, sem liún smíðar.
----------«<»> ♦----------
Gimsteinaþjófnaður liefir verið mun
minni í Ameríku siðastliðið ár cn
endranær. Þó hafa verið gerð 058 inn
brot í gimsteinabúðir og stolið fy1^
um 4 miljón krónur.